Alþýðublaðið - 22.07.1987, Blaðsíða 1

íslensk
ættarnöfn
hætt að
beygjast?
Ættarnöln og erlend manna-
nöfn, eru nú sjaldnar látin sæta
íslenskri beygingu en áður var.
Það er Ingólfur Pálmason, fyrr-
um lektor við Kennaraháskóla
íslands, sem kemst að þessari
niðurstöðu í nýútkomnum
bæklingi.
Ingólfur telur þetta beyging-
arleysi mjög varhugavert og seg-
ir að það muni fyrr eða síðar
smita út frá sér og veikja beyg-
ingakerfi málsins.
Að baki bæklingum liggur
könnun Ingólfs á fjölda blaða,
tímarita og bóka frá því á seinni
hluta síðustu aldar og fram á
þennan dag og hann vitnar einn-
ig í útvarp, máli sínu til stuðn-
ings.
Ingólfur kemst að þeirri nið-
urstöðu að ættarnöfn séu nú
áberandi sjaldnar beygð en áð-
ur. Á 19. öld fengu ættarnöfnin
yfirleitt a. m. k. eignarfallsend-
ingu, en nú er algegnt að þau séu
höfð eins í öllum föllum.
Bæklingur Ingólfs heitir „Um
ættarnöfn og erlend manna-
nöfn í íslensku“ og er ríflega 50
blaðsíður að stærð.
Ólæsi er
enn til á
íslandi
Jafnvel á íslandi er til fólk
sem ekki kann að lesa. Ólæsi er
annars fyrirbrigði sem við al-
mennt álítum að sé bundið við
þriðja heiminn að mestu. Ár-
lega leita þó einn eða tveir ein-
staklingar til Námsflokka
Reykjavíkur vegna þessa vanda-
máls. Þetta kemur fram í grein
sem Guðrún Halldórsdóttir,
forstöðukona námsflokkanna
skrifar í nýjasta hefti tímaritsins
„Ný menntamál,“ sem er ný-
komið út.
Guðrún segir í greininni að
þótt ótrúlegt virðist, þá sé til
ólæsi meðal fólks með venju-
Iega greind. Engin könnun mun
hafa verið gerð á því hversu út-
breitt þetta vandamál er.
Grein Guðrúnar er hluti
greinaflokks, þar sem fjallað er
um „hornrekur skólakerfisins,"
fólks sem af einhverjum ástæð-
um á erfiðar uppdráttar innan
skólanna en aðrir.
Bankar og sparisjóðir:
Þróunin að snúa við eftir innlánasprenginguna í fyrra? Lausa-
fjárstaða bankanna góð og eykur hættu á nýrri útlánaaukningu.
Seðlabankinn eykur lausafjárskyldu.
Útlán bankanna jukust hlutfalls-
lega meira en innlánin á fyrri hluta
þessa árs. Þetta er öfugt við það
sem gerðist á fyrra ári, þegar sparifé
landsmanna streymdi inn í banka-
kerfið, en útlán jukust ekki nándar
nærri að sama skapi.
Innlán hafa þó aukist nokkuð á
þessu ári, ,ef áfallnir vextir eru
reiknaðir með. Að áföllnum vöxt-
um meðtöldum telst aukningin frá
áramótum til maíloka nema tæp-
lega 19%, en á sama tíma hefur
verðbólga verið um 8%, hvort held-
ur sem miðað er við framfærsluvísi-
tölu eða byggingarvísitölu.
Aukning útlána hefur orðið held-
ur meiri á þessum sama tíma. Bein
útlán jukust um 19,7% á þessum
sama tíma. Lausafjárstaða bank-
anna hefur þó batnað um rífa fjóra
milljarða frá áramótum.
Til samanburðar má geta þess að
á arinu 1986 jukust innlán banka og
sparisjóða um nærri 35%, meðan
útlánin jukust einungis um ríf 20%.
í báðum tilvikum var um raun-
aukningu að ræða, því lánskjara-
vísitala hækkaði á árinu um 15%.
Unt þetta er fjallað í nýjasta hefti
af Hagtölum mánaðarins og segir
þar m. a. að hin sterka lausafjár-
staða bankanna nú bjóði heim
Aukin fjölbreytni I byggingaraðferðum hefur sett nokkurn svip á húsbyggingar íslendinga á slðari árum. Hér má
sjá enn eina nýjung, sem fólgin er I þvl að steypumótin eru úr einangrunarplasti. Þegar steypt hefur verið I þau,
er einangrun jafnframt lokið. Sniðug hugmynd sem auk þess er sögð spara stórfé. A-mynd: Róbert.
Jóhanna Sigurðardóttir um húsn. vextina:
Fyrst rætt í ríkisstjórn
Tíminn, málgagn Framsóknar-
flokksins, eyðir mest allri forsíðu
sinni í gær undir vangaveltur þess
efnis, hvort Jóhanna Sigurðardótt-
ir, félagsmálaráðherra, muni
hækka vexti af húsnæðislái'um.
Telur Tíminn þetta blasa við þar
sem lífeyrissjóðirnir vilji endur-
skoðun á vöxtum lána sinna til hús-
næðisstofnunar vegna vaxtahækk-
unar spariskírteina ríkissjóðs.
Alþýðublaðið hafði samband við
Jóhönnu Sigurðardóttur vegna
þessa ummæla Tímans og sagði Jó-
hanna meðal annars:
„Ég hef alveg ákveðnar skoðanir
á því, hvernig á að taka á þessu
máli, en ég tel ekki rétt að ræða það
við fjölmiðla fyrr en ég hef kynnt
þær í ríkisstjórninni,“ sagði
Jóhanna Sigurðardóttir, félags-
málaráðherra.
Umferðarslys á þjóðvegum:
Hafnarfjarðarvegur verstur
Flest slys urðu á Hafnarfjarðar-
veginum árið 1986. í um 22% til-
fella urðu meiðsli á fólki, þar af 10
dauðaslys. Alls bárust upplýsingar
um 1046 slys og í lögregluskýrslum
kom fram, að af þeim urðu um 134
slys og óhöpp á Hafnarfjarðarveg-
inum.
Þessar upplýsingar er að finna í
nýútkomnu hefti Vegagerðar ríkis-
ins, um umferðarslys á þjóðvegum
árið 1986.
Þar segir ennfremur að um 39%
slysanna verði við útafakstur, og
um 59% allra slysa með meiðslum á
fólki verði í útafakstri. Þetta er um
12,8% allra slysa, sem upplýsingar
bárust um.
Samkvæmt upplýsingum Vega-
gerðarinnar, er áætlað að fram-
kvæmdum við stækkun Hafnar-
fjarðarvegarins, verði lokið haustið
1989, en hann verður stækkaður frá
Arnarneshæð við Kópavogslæk.
Nær öll fjárfesting síðasta árs,
eða um 70 millj kr., fór í nýju
Reykjanesbrautina og á næstu ár-
um fara allar fjárveitingar til ársins
1990, á Arnarneshæð og Stór-
Reykjavíkursvæðið.
Reikna má með, að slysaathug-
unum verði haldið áfram og niður-
stöður þeirra verði notaðar áfram,
til að ákvarða þá staði sem sérstak-
lega þarfnast endurbóta frá örygg-
issjónarmiði.
hættunni á enn frekari útlánaaukn-
ingu. í framhaldi af þessu hefur
Seðlabankinn ákveðið að hækka
lausafjárskyldu bankanna úr 7% í
8% af ráðstöfunarfé. Þessi hækkun
kom að hluta til framkvæmda um
síðustu mánaðamót, en að fullu
hinn 1. ágúst.
Hin mikla aukning innlána á síð-
asta ári er fyrst og fremst þökkuð
mjög háum raunvöxtum, en þeir
eru einnig taldir hafa hamlað gegn
aukningu útlána. Á allra síðustu
vikum hafa bankar og sparisjóðir
enn hækkað vexti og má því
kannski vænta þess að þróun þess-
ara mála á síðari hluta ársins verði
svipuð því sem var í fyrra.
Neytendasamtökin:
Mótmæla
skattheimtu
af mat og
kjarnfóðri
Neytendasamtökin sendu í
gær frá sér yfirlýsingar, þar sem
skattlagningu ríkisstjórnarinn-
ar á kjarnfóður og matvæli er
harðlega mótmælt.
Neytendasamtökin benda á
að verð matvöru sé almennt
mun hærra hér en í nágranna-
löndunum og því augljóst að
10% söluskattur á ákveðnar
matvörur muni enn auka þann
mun. Auk þess telja samtökin
að þessi hækkun komi hlutfalls-
lega verst niður á þeim sem
lægst laun hafa.
Kjarnfóðurgjaldið mun einn-
ig hafa áhrif til hækkunar mat-
vöru, segja Neytendasamtökin,
sem ennfremur telja hér á ferð-
inni grófa mismunun milli bú-
greina, þar sem gjaldið leggist
þyngst á afurðir alifugla og
svína.
Þá telja Neytendasamtökin
rangt að beita þeirri röksemd
fyrir kjarnfóðurgjaldinu, að
það sé lagt á til að draga úr
áhrifum tímabundinna niður-
greiðslna erlendis. „Lágt kjarn-
fóðurverð á heimsmarkaði er
vegna tækniframfaraþ segja
samtökin í yfirlýsingu sinni og
telja það ámælisvert að land-
búnaðarráðuneytið skuli „grípa
til villandi upplýsinga til að rök-
styðja yfirgang gagnvart ís-
lenskum neytendum og fram-
leiðendum svína- og fuglaaf-
urða“.