Alþýðublaðið - 25.07.1987, Blaðsíða 2

2
MÞBUBLMB
Sími:
Útgefandi:
Ritstjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
Blaöamenn:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofa:
Setning og umbrot:
Prentun:
681866
Blað hf.
Ingólfur Margeirsson.
Jón Daníelsson.
Ása Björnsdóttir, Elínborg Kristin Kristjánsdóttir
Kristján Þorvaldsson og Orn Bjarnason.
Valdimar Jóhannesson.
Halldóra Jónsdóttir, Eva Guðmundsdóttir og
Þórdis Þórisdóttir.
Filmur og prent, Ármúla 38.
Blaðaprent hf., Síðumúla 12.
Áskriftarsíminn er 681866.
Fórnir neyslu-
samfélagsins
Skynugt og eftirtektarsamt fólk í íslenskum heilbrigðis-
stéttum, hefur áhyggjur af heislufari þjóðarinnar; bæði
líkamlegu og andlegu. íslendingar eru ekki eins hraustir og
vel ásig komnir, og margirhalda, og heilbrigði þeirraer um
margt mjög ábótavant. En ástæðurnar eru ekki skortur á
nægum og góðum mat, hreinu lofti, aðstæðum til útiveru,
sómasamlegum hibýlum eða nægri heilbrigöisþjónustu.
Ástæðurnar eru fyrst og fremst glórulaust lifsgæðakapp-
hlaup og afleiðingar þess, efnahagsstefna, sem fært hefur
þúsundir i skuldafjötraog síðast en ekki síst botnlaus þræl-
dómurog stórskaðað fjölskyldulíf.
Fyrir nokkru kom það fram, að kostnaður við heilbrigðis-
þjónustu í Reykjavik væri hlutfallslega hærri en í Stokk-
hólmi og lega í sjúkrahúsum hér hefði aukist. Eðlilegt er að
reyna að finna einhverjar tæknilegar skýringar á þessu,
ónógt skipulag, skort á hæfu starfsfólki og fleira af þeim
toga. En faramenn þáekki barayfirlækinn að sækjavatnið;
— skýringin sé einfaldlega sú, að fólk þurfi meira á sjúkra-
húsvist að halda í Reykjavík en f þeirri borg heimsins þar
sem hvað rækilegast er leitað að vandamálum til að leysa
þau. Er þetta ekki bara einfaldur mælikvarði á hið raunveru-
lega heilsufar?
Hér á landi hafa menn lengi neitað að horfast í augu við
þær fórnir, sem færðar eru á altari neyslusamfélagsins og
þeirra staðla um „gott líf“, sem m.a. glæsitímarit og auglýs-
ingar hafa átt verulegan þátt í að móta. Afleiðingarnar blasa
hvarvetna við. Hálf þjóðin býr í alltof stórum húsum. Fjöl-
skyldur safnast fyrir framan sjónvarp og videó í stofuhorni,
og teppin slitna vart á öðrum stöðum. Tækjaeignin nálgast
heimsmet; sum þörf og önnur óþörf. Fótanuddtækið er
frægasta dæmið um óþarfann. Við erum að slá Kanann út
i bílaeign og fáar þjóðir nota farsíma eins mikið. Loftnet
sumra bfla minna á snúrustaura í portum gamalla fjölbýlis-
húsa.
Fyrir allt þetta og margt annaö, höfum viö þurft að borga.
Sumir geta það og aörir ekki, en kaupa samt. íbúöin og
húsið verður ein allsherjar skuldamartröð, sem unnt er að
deyfa með brennivíni um helgar. Hjónin eða sambýlisfólkið
sést vart nema um miðnæturskeiö og börnin verða f ramandi
einstaklingar, sem vaxa úr grasi í skjóli opinberra stofnana,
án þess að kynnast foreldrunum. Fjölskyldulffið bfðurvar-
anlegan hnekki. Átján tima þrældómurinn tekur sinn toll;
kertiö er brennt í báða enda.
En þaðerekki barahúsið, bílarnir, húsgögnin, heimilistæk-
in og „græjurnar" allar. Tiskan gerir líka sínar kröfur. Hún
segir hverju skuli klæðast og það er púkó að vera ekki með.
Þú þarft lika aö ferðast og yfirleitt þarftu að eyða meiri pen-
ingum en þú aflar.
Afleiðingarnar: Firring, þegar staðallinn færir ekki ham-
ingju. Uppgjörog slit áhjúskapeðasambúð, þegarsú stað-
reynd blasir við að fjölskyldan hefur gleymst. Og allt endar
þetta með veikindum af einhverju tagi; hrópum um aðstoð.
Það kemur ekki öllum á óvart að sjúkrakostnaður á íslandi
er hár. —
Unga fólkið er að átta sig á þessu. Það hefur foreldrafor-
dæmið að gæta sín á. Það vill fleiri tómstundir, hverfa aftur
til náttúrunnar og það neitar að láta sölumenn tæknifram-
faranna selja sér þær og hirða heilsuna fyrir. Það veit, að
engin heilbrigðisstefnayrði mikilvirkari en sú, sem dragi úr
fölskum metnaði hins skrumskælda heims sölumennsku
og auglýsinga. Það veit, að það getur skipt sköpum fyrir
framtiðina, að börnin fái foreldra sína aftur. — Það veit lika
að heilbrigði verður ekki búin til í gerviveröld, heldur á
grunni þeirra hörðu staðreynda aö hamingja verður ekki
keypt fyrir peninga.
Menn ættu að hugleiða um helgina af hverju íslendingar
gista svo mikið sjúkrahús.
Laugardagur 25. júlí 1987
li I f dð rspo ri rvu
Karl Th. Biraisson
skrifar
AÐ KJÓSA RÉTT
í síðustu viku veltum við fyrir
okkur því vandamáli vestræns lýð-
ræðis að stjórnmálamenn hafa til-
hneigingu til að hætta að hafa
skoðanir, en hegða sér frekar í sam-
ræmi við það sem öflugir hópar
segja og vilja. Þeir taka sérhags-
muni fram yfir almannahagsmuni,
hlýða ekki samvizku sinni eins og
stjórnarskráin býður þeim, heldur
þrýstingi frá fámennum en öflugum
hópum. Við þekkjum þetta vanda-
mál alltof vel á íslandi.
í mínum huga þarf þrennt að
breytast til þess að við losnum við
þetta vandamál í íslenzkri pólitík
eða a.m.k. minnkum það nægilega
mikið til að það sé ekki til stórkost-
legs skaða. Hér vil ég víkja að einu
þessara atriða, en læt hin bíða þar
til að viku liðinni.
Úti á landi
Kjósendur þurfa að endurskoða
hvernig við tökum afstöðu til
stjórnmálamanna og -flokka. Á því
eru margir gallar.
Víða úti á landi er tilhneiging til
þess að kjósa þingmenn eftir því
hvort þeir hafa staðið sig vel fyrir
kjördæmið suður í Reykjavík,
hvort þeir hafa tryggt sínu fólki
skerf af kökunni sem þar er skipt.
Þessu tengist andúðin á frambjóð-
endum sem koma úr öðrum kjör-
dæmum til framboðs, frambjóð-
endum sem ekki eru „heimamenn".
Að baki þessum skoðunum liggja
röksemdir sem eru í höfuðatriðum
rangar. Þannig er það hlutverk al-
þingismanna skv. stjórnarskrá og
vestrænni lýðræðishefð að setja
Iandinu lög, almennar leikreglur,
og fylgjast síðan með því hvort
framkvæmdavaldið framfylgir
þessum lögum. Það er ekki hlut-
verk þeirra að sitja i bönkum og
sjóðum og útdeila fé til fólks og fyr-
-irtækja. Þeir eru löggjafar, ekki
bankastjórar.
Þessi saga er gömul og ný. Samt
er það svo að þingmenn eru metnir
eftir því hversu vel þeir hafa staðið
sig í störfum sem ekkert koma þing-
mennsku við. í því felst grundvall-
armisskilningur á hlutverki alþing-
ismanna.
Seinna atriðið er ekki síður und-
arlegt. Það er ótrúlegt að heimilis-
fang einstaklings og uppruni skipti
kjósendur meira máli heldur en þær
grundvallarlífsskoðanir sem hann
stendur fyrir. Samt gerist þetta hvað
eftir annað. Menn eru metnir eftir
búsetu, ekki hæfileikum eða skoð-
unum.
í Reykjavík
í Reykjavík er líka að verða til ný
pólitík, engu skárri en sú sem hér
var Iýst að framan. Það gerðist í
kosningabaráttunni í vor að t.d.
námsmenn og fatlaðir boðuðu til
sérstakra funda með frambjóðend-
um til að fá fram afstöðu þeirra til
mála þessa fólks. Að loknum fund-
um lýstu framámenn hópanna
þeirri skoðun sinni að vonandi
hefðu fatlaðir og námsmenn fylgzt
vel með umræðunum og myndu
greiða atkvæði í samræmi við það.
Er ekki eitthvað athugavert við
svona hugsun?
Getur það verið að fatlaðir taki
afstöðu til stjórnmálamanna ein-
göngu eftir því hvaða skoðanir beir
hafa á málefnum fatlaðra? Getur
verið að námsmenn — upplýst fólk
skulum við gera ráð fyrir — kjósi
eftir því hvað flokkarnir vilja í mál-
efnum Lánasjóðsins? Varðar þetta
fólk ekkert um aðra hluti? Varðar
fatlaða ekkert um sjávarútvegsmál?
Varðar námsmenn ekkert um ríkis-
fjármál eða samgöngumál?
Forsvarsmenn þessara hópa virð-
ast ekki ganga út frá því. Þarna er
að verða til ný pólitík í fjölmiðla-
samfélaginu Reykjavík, einsmáls-
pólitík eða eigum við að kalla þetta
eiginhagsmunapólitík?
Hugsunin sem þarna býr að baki
er nákvæmlega jafnröng og sú sem
býr að baki kjördæmissjóðarmið-
unum. Þarna eru kjósendur að taka
afstöðu til manna á ákaflega eigin-
gjörnum forsendum. Eiginhags-
munir eru lykilorðið; almanna-
hagsmunir eru aukaatriði.
Kjósum öðruvísi
Þessum hugsunarhætti þurfum
við að breyta. Við eigum að meta
frambjóðendur og þingmenn eftir
grundvallarviðhorfum þeirra og
lífsskoðunum, eftir því hvers konar
Iög þeir hafa sett og hvers konar
reglur þeir eru líklegir til að setja
okkur.
Þannig fáum við sjálfstæða lög-
gjafa, ekki skaffara eða sendla.
Þannig fáum við fólk sem þorir að
hafa skoðanir, ekki fólk sem segir
það sem sérhagsmunahóparnir
vilja heyra hverju sinni.
Útboð
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar fyrir hönd
Gatnamálastjóra í Reykjavík óskar eftir tilboð-
um í frágang á svæði milli Bíóhallar og bílastæða
austan Þangbakka8—10 í Mjódd í Reykjavík. Verk-
ið felur í sér meðal annars hellulagnir, gerð bíla-
stæða og fleira. Útboðsgögn eru afhent á skrif-
stofu vorri Fríkirkjuvegi 3 Reykjavík gegn kr.
15.000 skilatryggingu. Tilboðin verða opnuð á
sama stað fimmtudaginn 6. ágúst næstkomandi
kl. 14.