Alþýðublaðið - 25.07.1987, Blaðsíða 4

MHBMBieiB
Laugardagur 25. júlí 1987
■■■■
■bbbhbhhi
DIPLOMATISKUR DARRAÐARDANS
Væringarnar á Persaflóa og lönd-
unum umhverfis leyjya anga sína í
margar áttir og Iran hefur að
mörgu fleiru að hyggja en stríðinu
við Irak og veru bandarískra her-
skipa á Persaflóa. íranar og Frakk-
ar hafa eldað saman grátt silfur að
undanförnu og tilefnin fundin upp
jafnóðum, gerist þess þörf. Fyrir
rétt rúmri viku sagði Frakkland upp
stjórnmálasambandi við íran eftir
að einn af starfsmönnum íranska
sendiráðsins í París neitaði að gang-
ast undir yfirheyrslu vegna
sprengjutilræðanna í Parísarborg á
siðasta ári.
Alvara þessarar deilu var undir-
strikuð sl. mánudag, þegar tals-
maður stjórnarinnar gaf út yfirlýs-
ingu um að frönsk skip skyldu
framvegis forðast að sigla um
Persaflóa. Þau skip sem það gerðu,
sigldu algerlega á eigin ábyrgð.
Utanríkisráðherra Frakka, Jean-
Bernard Raimond, hefur sagt að
sendiráðsstarfsmaðurinn, Vahid
Gordji, fái ekki að fara úr landi fyrr
en hann hefur verið yfirheyrður og
sendiráðsins er vandlega gætt af
vopnuðum vörðum.
Frá íran berast þær fréttir að öll-
um vegum að sendiráði Frakka í
Teheran hafi verið lokað og aðeins
sendifulltrúinn, Pierre Lafrance, fái
að yfirgefa bygginguna og þá í fylgd
íslamskra byltingarvarða. Sú til-
kynning hefur borist frá íran að þar
verði ekki hopað um hársbreidd í
hinum diplómatísku átökum við
Frakkland.
Ýmis smærri ágreiningsefni hlað-
ast utan á deiluna. íranskur
diplómat, sem franskir tollverðir
tóku fastan á flugvellinum i Genf,
krefst þess að vera lagður inn á
sjúkrahús vegna taugaáfalls, sem
læknarnir segja að sé uppspuni.
Asakanir írana gegn frönskum
sendiráðsritara og fleiri starfs-
mönnum franska sendiráðsins i
Teheran vegna meintra njósna og
smygls á gjaldeyri, fornmunum og
eiturlyfjum. Öllu sliku er daglega
fylgt úr hlaði með gagnkvæmum
mótmælaorðsendingum. •
Deilan harðnar
Sívaxandi ágreiningur landanna
tveggja hlaut fyrr eða síðar að enda
með slitum á stjórnmálasambandi.
Það var Frakkland sem steig skrefið
þann 17. júlí sl., en áður hafði mun-
að minnstu að sama ákvörðun yrði
tekin af írans hálfu. íranir settu
Frökkum úrslitakosti og kröfðust
þess að umsátrinu um sendiráð
þeirra í París yrði aflétt. Öðrum
kosti myndu íranir slíta stjórnmála-
sambandi landanna. Frakkar gátu
ekki unað því að láta undan úrslita-
kostum og kusu því að hafa frum-
kvæðið um stjórnmálaslit.
Átökin hófust fyrir alvöru þann
3. júní, þegar franska lögreglan leit-
aði eftir Vahid Gordji, írönskum
sendiráðsstarfsmanni, sem var
grunaður um að hafa átt þátt í
hryðjuverkum og gíslatökum í
Frakklandi og Líbanon. Um var að
ræða 13 árásir og hryðjuverk í París
á árinu 1986, en í þeim létust 13
manns og 200 særðust.
Talið var að Gordji hefði leitað
skjóls í íranska sendiráðinu og þess
vegna sló lögreglan skjaldborg um
bygginguna. Það mun hafa haft við
rök að styðjast, því að skömmu síð-
ar kom hann fram opinberlega á
Hatrið gegn Frakklandi á sér ýmsar
orsakir, en hæst ber þó að Frakk-
land selur vopn og stríðsbúnað í
stórum stíl til íraks, sem m.a. gerir
írökum kleift að halda áfram stríð-
inu við írani, sem engan enda virð-
ist ætla að taka.
Gíslatökur og hryðjuverk í París
og Líbanon eru talandi tákn um
þann hug sem íranir bera til
Frakka. Enginn efast um að þau séu
beint eða óbeint runnin undan rifj-
um klerkastjórnarinnar í Teheran,
sem svífst einskis til að útbreiða
„guðs vilja á jörð“ og notar milli-
ríkjasambönd ein$ og hvað annað
til að ná því marki.
í þessu þrátafli eru Frakkar undir
miklum þrýstingi, því að baki hót-
unum írana liggur ógnunin um nýja
öldu hryðjuverka í París og aftöku
þeirra sem haldið er í gíslingu í
Beirut. Hótanir hafa borist um af-
töku tveggja þeirra, sem ekki er ná-
kvæmlega vitað hvaðan eru komn-
ar.
Stjórn íhaldsmanna í Frakk-
landi, sem hefur setið við völd síðan
i mars 1986, hefur haldið slökunar-
stefnu gagnvart íran og reynt að
komast að samkomulagi. Það hef-
ur borið nokkurn árangur. Nokkr-
um irönskum andófsmönnum hef-
ur verið vísað úr landi og nokkuð af
keisaralegum eignum hefur verið
látið af hendi. í staðinn hafa fimm
af tíu gíslum, sendiráðsfólk,
prófessorar og blaðamenn verið
látnir lausir.
Samningum siglt í strand
En nú virðast frekari samninga-
umleitanir ætla að stranda á kröfu
írana um að Frakkar hætti að selja
írökum vopn. Frakkar hafa neitað
að afsala sér arðbærum vopnaút-
flutningi og því fyrirsjáanlegt að
ekki yrði hægt að halda áfram á
sömu braut. Með Gordij-málinu
eru Frakkar skyndilega farnir að
sýna klærnar í viðskiptum við írani
og utanríkisráðherrann hefur lýst
því yfir að horfið hafi verið frá
samningaleiðinni.
Jafnframt hefur vilji einstakra
ráðherra stjórnarinar verið að skýr-
ast. í þessu máli er það innanríkis-
ráðherrann, Charles Pasqua,
hægrisinni og yfirmaður lögregl-
unnar, sem hefur fengið vilja sinum
framgengt. íransmálið er nú fremur
í höndum innanríkisráðherrans,
sem er pólitískur þungavigtarmað-
ur, en utanríkisráðherrans, Jean-
Bernard Raimond, sem er fyrrver-
andi diplómat og skipaður í
embætti til málamiðlunar milli
hægrisinnaðrar stjórnar og vinstri-
sinnaðs forseta.
Utanríkisráðuneytið hefur reynt í
lengstu lög að ná fram lausn mála
með samningaleiðinni og leyni-
þjónustan er einnig sögð hafa tekið
á málum með silkihönskum, t.d. í
leitinni að Godij í júni.
íranir hafa notfært sér þennan
meiningarmun og beitt til þess öll-
um brögðum. í París er það út-
breidd skoðun að stjórnin í Teheran
sé haldin ofsóknaræði og sjái ein-
tóma fjandmenn og djöfla í hinum
vestræna heimi. Slikir andstæðing-
ar eru erfiðir viðureignar, svo lengi
sem skilningur er takmarkaður á
byltingarhugsjón þeirra og ekki
hefur fundist leið til að jafna
ágreining eftir friðsamlegum leið-
um. En það er hægara sagt en gert.
Um það eru menn sammála.
Ný stefna hefur verið tekin upp í pólitískum átökum
Frakka við íran. Nú er það innanríkisráðherrann og
yfirmaður lögreglunnar sem ræður ferðinni.
vegum sendiráðsins sem túlkur.
Svar Irana við þessum aðgerðum
var að þrengja að franska sendiráð-
inu með hvers kyns ásökunum,
ógnunum og vopnuðu umsátri.
Toppurinn á ísjakanum
En allt er þetta aðeins toppurinn
á ísjakanum eða dropinn sem fyllir
mælinn eftir sex ára erfiða sambúð
ríkjanna.
Frakkland, sem á sínum tíma
veitti hinum landflótta stjórnar-
andstöðuleiðtoga Khomeini hæli
og átti þar með sinn þátt í að styrkja
byltinguna, skapaði sér óvinsældir i
íran fljótlega eftir það. Ástæðan
var sú að þangað leituðu pólitískir
flóttamenn og andstæðingar nýju
stjórnarinnar og var veitt þar hæli.
Næstu árin komst Frakkland fljót-
lega í annað sætið á listanum yfir
óvinveitt ríki (næst á eftir Banda-
ríkjunum) og síðar í efsta sætið.
DIPLOMATISK
\
HEKSEDANS
Franska lögreglan sló fyrst skjaldborg um Iranska sendiráðið I Parls (efri mynd) og íranir svöruðu I sömu mynt við
franska sendiráðið i Teheran. (Neðri mynd)