Tíminn - 27.09.1967, Side 9

MIÐVIKUDAGUR 27. september 1967
9
uumm.—
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Friamkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórairinsson fáb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Falltirúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstj .skriístofur í Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifsofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími: 13323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands. — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Kennaraskorturinn
Miklar umræður eiga sér nú stað um íslenzk skólamál,
og er hart vegið í orðum að skólakerfinu, skólahaldinu
og námsefninu í ræðu og riti jatnt af lærðum skólamönn-
um sem leiknum áhugamönnum um þessi mál. Hins veg-
ar verður það að segjast, að enn kveður ekki nóg að já-
kvæðum tillögum til úrbóta, ábendingum um nýjar leiðir
eða raunhæfu staðreyndamati a annmörkum Gagnrýnin
er enn allneikvæð, en vonandi verður hún jákvæðari eft-
ir því, sem málin skýrast.
Menn eru yfirleitt sammála um nokrar veigamiklar en
iskyggilegar staðreyndir. Skólakerfið og skólahaldið full-
nægir með hverju árinu verr þjóðfélagi okkar og dregst
æ meira aftur úr þeim hraðfara breytingum, sem verða
á lífi, störfum og menningu þjáðarinnar.
Við missum geigvænlega mikið af hámenntuðum mönn
um úr landi, svo sem læknum og verkíræðingum. Allt of
fáir taka enn stúdentspróf eða aila sér hliðstæðrar mennt
unar. Tæknimenntun og tækmþjálfun í atvinnugreinum
er enn hverfandi lítil. Þjóðin æggur ekki enn nándar
nærri nóg fé til skólabygginga. Þannig mætti halda áfram
að tíunda annmarkana, en síðast en ekki sízt ber að nefna
kennaraskortinn.
Undanfarinn áratug hefur kennaraskorturinn farið sí-
vaxandi- Skólar í Reykjavík og næsta nágrenni hafa með
harmkvælum getað mannað skólana, en úti á landi hefur
það oft tæplega tekizt- Launakjorum var um kennt og
bent á, að nóg væri af öðrum störfum betur launuðum.
Á síðustu missirum hefur sú atvinna minnkað, en lítiö
rætzt úr kennaraskortinum eins og ástandið.á þessu hausti
sýnir bezt. Ofurlitlar leiðréttingar fengust á launum fyr-
ir nokkrum árum, en það virðisi engan veginn duga til
úrbóta. Kennaraskorturinn hefur þegar haft hinar geig-
vænlegustu afleiðingar Það kemur til dæmis frgm í því.
að láta mun nærri að helmngur kennarastarfa sé laus í
skólum landsins á hverju ári. I mörgum skolum kemur
kennaralið allt nýtt til starfa a hverju hausti Gefur auga
leið, hver festa er í slíku skólastarfi. Nær ekkert val fer
fram um hæfni kennara ag margir nýtustu kennarai
hverfa til annarra starfa. Það man varla of sagt, að fjöi-
margir skólar skyldunámsstigsms séu hálflamaðir af
þessu ástandi.
Skólastjórafélag íslands hefur nýlega kveðið fast að
orði um þetta ástand, en þau orð rökstvður reynslan fylli
lega. í ályktun segja skólastjórarnir meðai annars:
„Aðalfundur Skólastjórafélags isiands vekur athygli
alþjóðar á hinum geigvænlega fiennaraskorti og telur að
vanmat á störfum þeirra, sem vmna að fræðsiu- og upp-
eldismálum og léleg launakjör - aldi þaj mestu um. Bend-
ir fundurinn ráðamönnum þjoðinnnaj á, hve mikla
ábyrgð þeir taka á sig gagnvart núlifandi og komand)
kynslóðum með þvi að lama svu rnenrtastofnanir lands-
ins, að við borð liggur, að þær isu óstarfhæfar”.
Þessi orð og öll ályktun sKoiastóranna er tímabært
íhugunarefni. Vafalítið þari að oæta l'-unakjör kennara
Þau verða að vera þannig, að starfið se samkeppnisfæi’t
svo að menn flýi ekki ú) stéttinni eins og raun ber vitni.
En það er ekki nóg Starfsskilyrði skipta ekk) minna máli,
og á það benda .skólastjórarnir “kki síður Meginmáli
skiptir, að starfsskilyrðin stuðli -ið úrvali kennara.
TÍMINN
(OSEPH ALSOP:
Verða Arabar komnir í meiri-
hlúta í Israei eftir tuttugu ár?
Sambúð Gyðinga og Araba í Israel er uggvænlegt vandamál
ABBA EBAN
MJÖG er ánægjiulegt og örv
andi að horfa á sérlega hug
rakka þjóð fagna stórfenglea
um og verðskulduðum sigri.
Dvalargestur í ísrael kemst
naumast yfir annað eða meira
fyrsta sprettinn en að njóta
vímunnar og taka þátt í gleð
inni.
En allt í einu og eins og af
tilviljun skýtur sá alvarlegi eft-
irþanki upp kollinum, að sugri
fylgi vissir erfiðleikar, og þessi
hugsun slær óhjákvæmilega á
fagnaðarvímuna. Fyrir mér fór
þannig, að heita mátti að bess:
alvarlegi eftirpank’ eyðdagði
fyrir mér kvöldstund, sem
hefði átt að vera hin ánægiuleg
asta. Ég neytti kvd'dvei’ðar á
flötu '.viKrnýs veiting <húss þar
sem vel sá yfir h'.nn gamla
hluta j lerusnlem os Teddy Kol
ek, hinn hráðgáfaði og skemmti
legi borgarstjóri í Jerúsalem
sat til borðs með mér En veit
ingaihús þetta er í eigu Arafca
og þar vinna Arabar einir
Samræðurnar voru skemmti-
legar, ég var meðal goð-a vim
og maturinn var sérstaklega góð
ur (en það er sjaldgæft í Jerú
salem beirra ísraelsmanna >.
Þarna voru sem sagt fyrir
hendi öll skilyrði til þess, að
kvöldið yrði ánægjulegt. En
augnatillitið, sem gestirnir í
forsalnum sendu okkur, þegar
við gengum þar í gegn, vax
jökulkalt. Þegar upp á þakið
kom. virtist nærvera okkor
sem þó var hvorki hávaðasöm
né uppáþrengjandi. svifta mið
stéttar-Arahana við hin borðin
allri ánægju af matnum. Ekkert
var heinlínis látið í ljós. en
vandi hernuminna og hernero
enda lá áþreifanlega í loftinu
eigi að síður.
EF rætt er við núverandi
'.eiðtoga ísraelsmanna, kemur
'ljótlega fram, að þarna liggur
neinið, aðalvandinn, sem ii
hinum mikla sigri ísraelsmanna
stafar, og er fast að því óleys
inlegur Hann stendur ekki i
neinu eða að minnsta kosti
mjög ILtlu sambandi við hið
■ikammvinna verkfall í Jerusal
em eða önnur merki um ókyrrð
meðal Araba eða andspyrni.
þeirra. sem allt of mikið virð'st
hafa verið gert úr i fréttum
Sannast sagna eru ísraeis
menn aigerlega sannfærðir urr.
að beim muni veitast mjög auð
velt að i’inni bus á allri alvsi
legri andstöðu Araba. Þeir em
viðbragðsfljótii og harðir i
horn að caka þegai til slíks
kemur Ef leyniskytta hleypir
til dæmis ai nokkrum skotum
þá er húsið. sero skotið var
frá. umsvifalaust jafnað við
'örðu >g einskis spurt frekar
Þessi snarráða harðneskia
samfara heiðarleika og veg
Ivndi daglegri framkomu.
bendir mjófc eindregið til. >ð
sannfærins ísraelsmanna cfm
að beir =éu ’yllilega færir ím
að halda uppi röð og reglu sé
alla staði réttlætanleg
VANDl hernuminna og aer
nemenda á sér'í raun os sann
OWMMDl MMMMH
leika miklu dýpri orsakir en
andstöðu Araba. Mikilvægi
hins torleysta vanda verður
naiumast skýrt betur mefi öðru
en að vísá til þéirra tölulegu
áætlana, sem Robert Bacohi
, prófessor, tölfræðingur ríkis-
stjórnarinnar, gerði fyrir hana.
Fæðingartala meðai Araba er
vfir 50 af þúsundi á ári, en
fæðingartala meðai ísraels-
manna er tæplega helmingur
af því. Á iandsvæðum þeim,
sem fsraelsmenn hafa á valdi
sínu að styriöldinni lokinni,
býr rúm milljón Araba og ara-
biski minnihlutinn nemur mi
tveimur fimmtu hlutum allra
fbúanna. Bacchi prófessor ,.ef
ir ennfremur varað ríkisstjórn
ina við því, að eftir tæp tuttugu
ár eða svo verði Arabar komn
ir í meirihluta meðal íbúanna.
nema því aðeins að róttækar
ráðstafanir verði gerðar til að
breyta núverandi ástandi
Skýrsla Bacchis og allt það.
sem að baki henni liggur. er
farin að valda sundrungu i
sál Þióðarinnar. ef svo mætti
að orði komast Enn sem komið
er gætir klofninssins aðeins i
nkisstjórninni. en hún skiptist
að heita má til helminga og
ágreiningurinn er mjög djúp
stæður En búast má við. að
þessi klofninsur nái ti) allra
fsraelsmanna. þesar tímary líða.
os sennilega verður hann næsta
tilfinnanlegur og örlagaríkur
FYRRUM var hin arabisKi
minnihiuti næsta lítill og naut
í ríkum mæli góðs at efnahags
framförunum i fsrael Þá var
friðsamles N'ðræðisleg tilvera
hlið vií* h!ið i >-aun og veru
auðvelri i framkvæmd Arabar
skipuðu um bað bil tíunda
^þvert sæti i pinginu (Knesset)
..Arabarnir ■ fsrael" eins os
arahiski minnihlutinn frá þvi
('vrir strið er nú nefndur sýndu
■ enga opinbera ótryggð meðan
á stríðinu stóð. hvað svo sem
Deir kunna að hafa hugsað i
einrúmi hver fvrir sig
. Vandinn verður allur annar
besar minnihlutinn er orðinn
svo stör sem raun ber vitni,
ekki sízt þegar yfir vofir, að
hann verði þá og þá orðinn að
meirihluta. Lýðræðislegt sam-
býli er ekki framar möguiegt
nema þvi aðeins að fsraels-
menn séu reiðubúnir að hverfa
frá þeirri hugsjón sinni, að
halda uppi sönnu Gyðingaríki.
Hjá þvi verður m. ö. o
ekki komizt að hið harðúðuga
hernámsástand haldist í fram
tíðinni. þar sem mjög fáir Gyð
ingar geta hugsað sér arabisk
an meirihluta á þingi.
En þar með er þessi hryggi
lega saga hvergi nærri öll. Að
frá talinni útrýmingu verður
jafnvægi b.ióðanna ekki breytt
með öðru en auknum flutn-
ingi Araba frá Gaza tii þess
svæðis. sem fyrrum heyrði
Jórdaníu til. og afhenda Jórdan
íu síðan á nv mikinn hluta þess
landsvæðis Þetta hlyti óneit
anlega að skerða öryggi fsraels
til mikilla muna iafnvel þó
að ferusalem os nernaðarlega
mikilvægir staðir eins og Latr
un væru undan skyldir
KLOFNINGURINN á sér eðt>
ægar og diúpar rætur Annars
vegar eru hinar átakanleeu
minningar um óvinabyssurnar
sem annt var að skjóta af beint
á borgir ísraels á ströndinni
Þeir. sem meta öryggið meira
en allt annað. sverja og sárt
við leggja. að þetta megi
„aldrei nokkurn tíma koma fyr
ir á ný“ (og a' ðvelt er að hafa
samúð með þeim) „Við getum
ekki eerzt sek um slíkt órétt-
læti aagnvart afkomendum okk
ar.“
Hins vegar eru svo aðrar
astæður. ef til vili engu létt-
ari a metunum Eigi nelmingur
íbúanna i fsrael að undirofca
hinn heiminginn með beinu
valdi nlýtur pessi undirokun
hægt og hægt aö breyta þeim.
sem nana framkvæma. Tilvera
Ísraelsríkis byggist þá i raun
og veru á hersetu. Engum
þarf pví að koma á óvart þó
að agremingurixm sé bœði
djúpstæður og sársaukafullur.