Alþýðublaðið - 06.01.1988, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 6. janúar 1988
7
UTLÖND
Umsjón:
Ingibjörg
Árnadóttir
Fátœktin í Chile
KOLA-
SAFMAR-
ARNIR
Aðeins einu sinni á ævinni
hefur Isabel tíu ára gömul,
bragðað mjólk. Það var þegar
hún heimsótti ömmu sína,
sem býr í sveitinni og á eina
kú.
Ekkert hinna barnanna, sem
á hverjum degi koma i húsa-
kynni stéttarfélags þeirra,
sem vinna við kolagröft í
Lota, hafa nokkru sinni
bragðað mjólk.
Það er ekki aðeins mjólk,
sem börnin í Lota fara á mis
við, þau fá einnig mjög lítið
að borða. í Lota og nágranna-
bænum Coronel ríkir fátækt
og skortur. Ástandið er í
rauninni neyðarástand og
hefur verið lengi.
Coronel og Lota eru svo-
kallaðir kolgrafarbæir, og eru
staðsettir nokkrar mílur suð-
ur af Concepcion í suður-
hluta Chile. Fátækt og neyð
er ekki nýtt fyrirbæri á þess-
um slóðum þvi grafara —
samfélagið svokallaða, hefur
alltaf verið hornreka í þjóðfé-
laginu. Efnahagur kolgrafara
— samfélagsins er alltaf að
versna. Á dögum stjórnar
Allende forseta var starfsem-
inni bjargað með ríkisstyrkj-
um.
Velferöarríkiö sem
hvarf
Þegar rikisstjórn Allende
sat við völd f Chile, var landið
á góðri leið til velferðar þar
sem ríkið hafði komið á mikl-
um félagslegum endurbótum,
einnig í efnahags og atvinnu-
málum. Nú má segja að svo
til algjört öryggisleysi ríki í
félagsmálum og þróunin orð-
ið i öfuga átt eða tíu til tutt-
ugu ár aftur í tímann. Aðgerð-
arleysi ríkisstjórnarinnar nú,
gerir það að verkum að hver
verður að bjarga sér eins og
best hann getur.
Félagsleg þjónusta svo
sem menntun, heilsugæsla,
tryggingar og eftirlaunasjóð-
ir, eru nú að hluta rekin af
einkaaðilum og afleiðingarn-
ar eru augljósar. Ólæsi er 9,6
prósent í Coronel og tólf pró-
sent í Lota. Einn af hverjum
fjórum ganga í skóla í Coron-
el og einn af hverjum fimm i
Lota. Fyrir 65 prósent ungl-
inga á aldrinum 15 til 17 ára,
er menntun tómt mál að tala
um. Þeir verða að hjálpa fjöl-
skyldum sínum við að ná
endum saman með einhvers-
konar „óopinberri“ vinnu.
Talið er að 65.000 þús.
af 150.000 þús. íbúum þess-
ara tveggja borga líði skort.
Neyðarvinna
I þessum tveimur bæjarfé-
Iögum eru tólf prósent í alls-
konar neyðarvinnu á vegum
hins opinbera þar sem mán-
aðarlaun eru 3000 pesos,
sem nægir fyrir einu kílói af
brauði á dag, öðru ekki. Einn
strætisvagnamiði á Coronel
og Lota kostar fimmtíu pesos
og það segir sig sjálft að ferð
með strætisvagni er „luxus“
sem fólk í neyðarvinnu getur
ekki leyft sér.
Neyðin kennir naktri konu
að sþinna og fyrst ekki er
vinnu að fá, eru það sífellt
fleiri sem reyna að safna
kolamolum. Karlmenn konur
og börn safna steinkolum
sem skolast uþp í fjöruborð-
ið, unglingar stela kolum úr
járnbrautarvögnum og flutn-
ingabílum.
Viö sitjum í stofunni hjá
Patricio Omar G. í Coronel,
hann er atvinnulaus tuttugu
og tveggja ára gamall. Eina
atvinnan sem hann hefur
fengið í sínu lífi, er við snún-
inga i frystihúsi og vinnan er
það ótrygg, að margir mánuð-
ir geta liðið, þegar enga
vinnu er að fá. Þessi vinna er
yfirleitt aðeins þrír til fjórir
dagar í einu. Þegar Patricio
fær ekki vinnu fær hann ekki
laun, og hann sem langar svo
aö gifta sig og stofna heimili.
Patricio hefur fundið leið
til þess að komast af. Þegar
dimma tekur, treður hann
þremurstórum strigaþokum
vanlega niður með buxna-
strengnum. Við fylgjumst
með Patricio í vinnunni.
Patricio er „perrero". Þegar
/ suðurhluta Chile
eru kol, það sem allt
veltur á. Jafnvel
börnin þurfa að
erfiða til að endar
nái saman.
einhver stóru flutningabíl-
annasem hlaðnireru kolum,
verður að skipta niður í fyrsta
gir í brattri brekku, hleypur
Patricio til og treður kolum
sem mest hann má í striga-
pokana. ( þetta sinn voru það
aðeins nokkrar sekúndur
sem hann gat „unnið“. Vakt-
maður fylgdist með og mið-
aði byssu ógnvekjandi á Pat-
ricio. „Perreros" hafa oft ver-
ið skotnir svo Patricio lét
ekki segja sér það tvisvar að
forða sér.
Stundum gengur þetta
miklu betur og Patricio getur
jafnvel fyllt tvo sekki. Hann
fær 300 pesos fyrri sekkinn,
það er ekki mikið til að
hætta lífi sínu fyrir. Valkostir
eru fáir ef nokkrir og hvað
gerir maður ekki fyrir ástina?
Ótti
í Coronel er örvilnun fólks-
ins orðin slik, að fólk er farið
aö grafa eftir kolum við sínar
eigin dyr. Djúp undirgöng
hafa myndast þvers og kruss
undir húsunum. Fókiö bók-
staflega grefur grunninn und-
an fótum sér. Það er orðið
beinlinis hættulegt að búa (
sumum þeirra, þar sem stórar
sprungur hafa komið í veggi
og gólf.
Raoul Enriques Fernandez
fer öðruvísi að. Hann hittum
við rétt utan við Coronel, þar
sem hann ásamt fleirum
höfðu grafið sig 15—20
metra undir mjúka leirmold-
ina. Þetta getur líka verið
hættulegt eins og Raoul fékk
að reyna, þegar þak „jarð-
gangnanna” hrundi yfir hann
og félagar hans urðu að
draga hann undan hrúgunni.
Tré á þessum slóðum eru
höggvin og það skapar enn
meiri hættu á hruni i þessum
frumstæðu grafgöngum.
Sex klukkustundir á dag
þræla þeir við að ná „svarta
gullinu". Nestið, smástykki af
brauði og vatnsflaska. Á
heimili Raoul eru 22 munnar
að metta. Vinnuslys í þessari
„vinnu" eru tíð, 23 fórust á
fyrstu átta mánuðum ársins
1987.
Kolasafnararnir.
Á Playa Blanca í Lota, leggja
smábátar að landi drekk-
hlaönir kolum. Meðfram
langri ströndinni standa kon-
ur og börn og nokkrir karl-
menn í köldum sjónum upp í
mitti. Þau halda á löngum
málmstöngum með háf og
reyna að „fiska“ smá kola-
mola, selja þá síðan kaup-
anda, sem græðir helmingi
meira á kolunum en þeir sem
söfnuðu þeim.
Raoul Campos Gonzales er
46 ára og hefur stundað
þessa vinnu i 20 ár, aðra
vinnu hefur hann ekki haft. Á
góðum degi getur hann unn-
ið sér inn 240 pesos með 10
— 12 klukkustunda vinnu.
Mariel er aðeins 14 ára og
er ein af þeim mörgu ungl-
ingum, sem varð að hætta í
skólaog gerast kolasafnari.
Frá morgni til kvölds stendur
hún í köldu vatninu og „fisk-
ar“, lætur kolin í smáhrúgur
og ber svo að loknu dags-
verki sekkina, sem geta vegið
allt upþ i 40 kíló til kauþand-
ans.
Hún tekur sér smá hvíld
um miðjan daginn, hleypur
heim til sín og sest viö sjón-
varpsskjáinn og gleymir
erfiðleikum sinum um stund,
við að horfa á sápuóperu.
(Arbeiderbladet.)