Alþýðublaðið - 28.01.1988, Qupperneq 4

4
Fimmtudagur 28. janúár 1988
Hrafnkell Ásgeirsson skrifar:
OPIÐ BRÉF TILSVEINS GUÐBJARTSSONAR,
FORSTJÓRA SÓLVANGS, FINIIHTUGS
Sveinn Guðbjartsson.
Eg óska þér og fjölskyldu
þinni hjartanlega til hamingju
meö þessi merku tímamót í
lífi þínu.
Það var í fyrstu viku janúar,
að ég hitti einn af vinum okk-
ar úti á götu, fyrir utan póst-
húsið. Þú manst eftir að hafa
heyrt, að gömlu karlarnir á
fyrri áratugum þessarar aldar
stóðu undir gaflinum á
Hansenshúsinu og þar voru
fréttir dagsins sagðar og eftir
það „runnu“ þær um bæinn.
Sumir vilja segja, aö póst-
húshornið hafi tekið við
þessu hlutverki gaflsins á
Hansenshúsi, en nóg um
það. En þessi vinur okkar
sagði við mig: „Heyrðu,
veistu, að einn virtasti íhalds-
maður í þessum bæ, verður
fimmtugur síðar í mánuðin-
um.“ Ég hélt nú, að ég vissi
það, enda væri þegar búið að
bjóða mér í afmælið.
Við þetta atvik rifjaðist
upp fyrir mér, að fyrir tveimur
til þremur árum sagði ég þér,
að á fimmtugsafmæli þínu
myndi ég skrifa til þín í Al-
þýðublaðinu. Mér er bæði
skylt og Ijúft að framkvæma
þetta loforð.
Þegar höfðingjar eiga af-
mæli skal þess minnst á
verðugan hátt.
Yfirleitt þegar afmælis-
barna er minnst I blöðum eru
ættir þeirra raktar svo langt
sem skrifarinn kann og getur
flett upp á. Þetta ætla ég
ekki að gera, við látum DV
um það eða einhvern annan.
Ég þekkti foreldra þína og
man eftir systkinum þínum
og ýmsum afkomendum
þeirra. Að fara aftar kann ég
ekki, en veit þó, að Jón H.
Guðmundsson aðalkrati I
Kópavogi, er móðurbróðir
þinn.
Ég man að sem krakki fór
ég með filmu úr kassamynda-
vélinni minni til Dísu í Kassa-
húsinu til framköllunar. Móð-
ur þín sá um myndasmlðina
með sóma, enda pabbi þinn í
skiprúmi hjá útgerð Einars
Þorgilssonar og hafði því
ekki tíma til að sinna slíkum
hlutum.
Fyrst man ég eftir þér í
Kaldárseli 1946. Þú varst ári
eldri en ég, þóttir prúður og
ást hafragrautinn þinn á
morgnana umyrðalaust. Mér
er það mjög minnistætt, þeg-
ar Jón Mathiesen kom akandi
á hálfkassabíl á hverjum
morgni með matinn fyrir lið-
ið. Karlinn var vinsæll hjá
strákunum enda mikill barna-
vinur.
Strax í barnaskóla minnist
ég þess, aö þú hafir verið far-
inn að snúa þér að félags-
málum. Þegar fór að vora,
breyttust leikir okkar í frímin-
útum i skólanum. Eitt vorið
var mikill áhugi fyrir badmin-
ton. Var spilað af krafti á bak
við barnaskólann, enda var
skjól þar allgott. Eitt sinn eft-
ir slíkar frimínútur var tími i
mínum bekk í íslandssögu,
kennari Hallsteinn heitinn
Hinriksson, íþróttakennari.
Strax í upphafi tima sneri
Hallsteinn sér að okkur strák-
unum og sagði alvarlegri
röddu við okkur: „Ég sá ykkur
vera að spila badminton hér
áðan. Þetta líkar mér ekki,
þar sem þessi leikur er að-
eins fyrir kvenfólk og gamal-
menni.“ Ég er nú ekki alveg
viss um, að svona yfirlýsing-
ar myndu falla í kramið í dag
hjá kvenfólkinu. En nóg með
það, mér skilst að sviþaðar
yfirlýsingar hafi Hallsteinn
gefið í þínum bekk. Þá var
það, að bú beittir þér fyrir
stofm'.n fótboltafélagsins
Ernir. I félagi þessu voru
meðal annarra Björn Ólafs-
son, Kjartan Jóhannsson,
Þorsteinn Kristinsson í
Bergen o. fl. Hver félagsmað-
ur lagði fram 25 aura, sem
notaðir voru til þess að
kaupa fótbolta. Ekki var fót-
boltafélag þetta langlíft, en
ég man nú ekki hvers vegna.
Leiðir skildust eftir barna-
skólaog skyldunám í Flens-
borg, þar sem þú lagðir fyrir
þig útvarpsvirkjun en ég fór
langskólanámsleiðina. Eg átti
síðar viðskipti við þig, þegar
þú rakst útvarpsviðgerðafyrir-
tækió og minnist ég þess,að
þú varst mikill fagmaður í
greininni.
Síðan vil ég segja, að
kunningsskapur okkar hafi
endurnýjast þegar ég settist í
heilbrigðisráð Hafnarfjarðar,
en þú varst þá orðinn starfs-
maður ráðsins og heilbrigðis-
fulltrúi í Hafnarfirði. Eins og
þú manst, stoppaði ég stutt
við í þessu ráði. Ég sagði
mig fljótlega úr því, mér lík-
aði ekki setan þar.
Eftir að þú fórst aftur að
vinna í bænum, varst þú aftur
kominn inn í hringiðu bæjar-
lífsins. Þú fórst að ýta þér
áfram eins og vera bar, beittir
þér fyrir stofnun ýmissa fé-
laga, fórst I framvarðarsveit
Sjálfstaeðisflokksins í Hafn-
arfirði. Ýmsir halda því fram,
að á tímabili hafir þú verið
einn af hugmyndafræðingum
íhaldsins í Hafnarfirði. Þú
hefur setið í meiriháttar
nefndum fyrir flokk þinn,
situr nú til dæmis í rafveitu-
nefnd undir stjórn Sigurðar
Emilssonar. Ég hef engan
heyrt kasta í þig steinum
vegna framkvæmdastjórnar
þinnar á Sólvangi. Aftur á
móti eru menn sammála því,
að þú rekir stofnunina meö
myndarbrag. Guðmundur
Árni hefur sagt mér, að þú
standir þig „helvíti vel“ á Sól-
vangi. Það er ekki alltaf auð-
velt að umgangast gamla
fólkið og sinna því. Þetta fólk
hefur lokið vinnudegi sfnum
eftir erfiði og svita og það á
kröfu til okkar, að því sé veitt
sómasamleg aðhlynning í ell-
inni og að munað sé eftir því.
Þessu hefur þú munað eftir.
Þótt allir viti, hvar þú ert
„plaseraður i pólitík" hefur
þú ekki vigtað vini þína og
kunningja eftir því, hvort þeir
séu fhald, kratar, kommar og
hvað þetta heitir nú allt sam-
an. Stjórnmálabaráttan hefur
breyst með árunum. Harkan
hefur minnkað. Það skiptast
á skin og skúrir í stjórnmál-
unum einé og annars staðar.
Hins vegar kemur það alltaf
betur í Ijós, að menn veröa
að taka tillit til vilja almenn-
ings. það er ekki hægt að
bruna áfram eins og „ego-
isti“, án þess að horfa til
vinstri eða hægri. Þegar um
þýðingarmikil mál er að
ræða, geta flokkar ekki
söðlað um í einu vetfangi.
Þaö verður að hyggja m. a. að
því sem sagt var fyrir kosn-
ingarnar. Sagan endurtekur
sig alltaf með vissu millibili,
á margan hátt. — Meirihlut-
inn f bænum okkar hefur á
þessari öld færst á milli aðal-
pólanna í bænum, krata og
íhalds, með nokkuð vissu
millibili, og þá þeirra einna
eða í samvinnú við aðra
flokka. Lítum til baka, Sveinn,
og þá sérðu, að fyrir 1926
höfðuð þið yfirráð í bænum.
Síðan taka kratarnir við og
eru við völd, fyrst einir og
sfðan í samvinnu við aðra, til
um 1960. Þá kemur ykkar tími
aftur og eruö þið næstum
óslitið við völd til ársins
1986. Þá er aftur söðlað um
og kratarnir aftur komnir með
völdin í sínar hendur og nú
undir stjórn Guðmundar
Árna. Það er merkilegt út af
fyrir sig, að allir 5 bæjarfull-
trúar kratanna eru yngri en
við og sumir miklu yngri. Ég
átta mig ekki enn á því, að
svona hafi málin þróast, þar
sem ég lít á þig enn sem
ungan mann, hvað þá mig,
sem er ári yngri en þú. Varð-
andi kynslóða,skiptin sagði
einhver fróður maður eftir
kosningarnar, aö fhaldiö virt-
ist hafa gleymt kynslóða-
skiptunum.
Ég ætla að koma mér beint
að efninu. Ég hefi nokkuð
lengi ætlað að koma á blað
endalokum Baejarútgerðar
Hafnarfjarðar. íhaldið hafði
alla tíð veriö andstætt þessu
fyrirtæki og vildi leggja það
niður. Hins vegar var afstaða
Framsóknarog Félags
óháðra borgara allt önnur.
Þessir flokkar sögðu við
kosningarnar 1982, að þeir
vildu efla fyrirtækið. Menn
geta auðvitað og eiga að
breyta um skoðanir, þegar
forsendur gjörbreytast. Af-
stað flokka verður hins vegar
að byggjast á lýöræðislegum
vinnubrögðum. Þegar risi,
sem er búinn að lifa á 6. ára-
tug, og hefur gert sig veru-
lega gildandi í atvinnu- og
stjórnmálum allt tímabilið, er
felldur, hlýtur að myndast
dynkur. Þessi dynkurvar það
sterkur, að hann sópaði út úr
bæjarstjórn 2 stjórnmála-
flokkum í Hafnarfirði, Félagi
óháðra borgara og Framsókn-
arflokknum.
Þú kannt að spyrja, hvers
vegna þetta sé skoðun mfn.
Ég minnist þess, hversu leynt
aðgerðin fór, og hversu ólýð-
ræðisleg vinnubrögðin voru.
Mér var hugsað til komm-
anna, sem menn hafa í gegn-
um árin hamast á fyrir ólýð-
ræðislega starfshætti. Aldrei
hefði þeim dottið í huga aö
standa svo að málum. Ég
mætti sem áheyrandi og
áhorfandi áfund bæjarstjórn-
ar Hafnarfjarðar, þegar þessi
mál voru afgreidd. Mér fannst
ömurlegt að sjá hversu kirfi-
lega íhaldið hafði stungið
fulltrúum Framsóknar og
Óháðra borgara ofan í rass-
vasann. Kom minnihlutinn
með tillögur út af forminu til
þess að málinu gæti verið
vísað til lýðræðislegrar með-
ferðar, voru þær umsvifalaust
felldar. Árni Grétar vakti
gaumgæfilega yfir fulltrúun-
um. Það frýrenginn Árna
vits. Hann vissi það.að ef eitt-
hvað yrði slakað á, væri
hætta á því að liðið hlypi út
undan sér.
Þegar ég sat þarna,
Svenni, og fylgdist með af-
greiðslu málsins, kom mér í
huga saga, sem ég hafði
heyrt nokkrum árum áður. ís-
lenskur þingmannahópur var
á ráðstefnu erlendis. Þeir
sátu á 1. bekk í salnum. í
hvert skipti, sem gengið var
til atkvæöa, sneri einn full-
trúinn sér við, áður en hann
greiddi atkvæði. Hinir
spurðu, hverju þetta sætti.
Hann svaraði að bragði, að
hann vildi sjá, hvernig Banda-
ríkjamenn greiddu atkvæði,
þar sem hann ætlaði að
greiða atkvæði eins og þeir.
Nú er Einar vinur okkar
Mathiesen fluttur út á Álfta-
nes. Þetta var stutt gaman
hjá honum að vera flokksfor-
ingi. Ég hélt einhvern veginn,
að hann væri þaó mikill gafl-
ari, að honum myndi aldrei
koma til hugar að yfirgefa
bæinn okkar. Einhver orðhitt-
inn maður sagði svo ég
heyrði, að á þessum tímum
nýyrða, afruglara og annars
nýmetis, mætti segja að
Einar væri farinn að afgaflar-
ast, eftir að hann flutti út á
Álftanes.
Ég held, að við ættum að
snúa okkur að léttara hjáli.
Það var stórmerkilegt fram-
tak hjá þér, þegar þú stóðst
fyrirstofnun Föstudags-
klúbbsins í A Hansen. Þetta
er skemmtileg tilbreyting frá
hinu venjulega amstri. Þar
sem þú mættir ekki siðastlið-
inn föstudag, fóru fram lífleg-
ar umræður um það, á hvern
hátt félagsskapur þessi geti
sýnt þér sóma. Mér kemur
ekki á óvart, þótt bæjarfóget-
inn sé þegar byrjaður að
semja ræðu fyrir hófið.
Jæja, vinur sæll, nú er
komið að enda þessa bréf-
korns til þín. Fyrirtæpu ári
síðan, eftir að þú komst heim
af spítalanum, færðum við
hjónin þér3 fallegar, rauðar
kratarósir. Þremurvikum síð-
ar hafðir þú á orði við mig, að
rósirnar hefðu staðið miklu
lengur en þú hafðir átt að
venjast af rósum. Ég svaraði
því til, að það væri mjög auð-
skilið, jarövegurinn hér í Firð-
inum væri sérstaklega frjó-
samur til ræktunar rósa. Nú
er ég búinn að biðja hann
Ásmund í Dögg að hafatil-
búnar fyrir mig 9 rauðar rósir
í dag, sem við hjónin ætlum
að gefa þér, eina rós fyrir
hvern áratug, sem þú hefur
lifað og 4 fyrir næstu 4 ára-
tugi. verði ég skki staddur í
þessu lífi á 90 ára afmæli
þínu, ætla ég að biðja hann
Guðmund Árna eða einhvern
annan að bæta á þig rósum.
Eins og höfðingjum sæmir,
efnir þú til mannfagnaðar á
þessum timamótum. Um leið
og við hjónin sendum þinni
ágætu konu, Svanhildi Ing-
varsdóttur, og afkomendum
bestu kveðjur og árnaðar-
óskir, tilkynnum við þér, að
við ætlum að mæta i hófi
þínu í Skútunni kl. 5 í dag.
Lifðu heilL