Tíminn - 22.10.1967, Blaðsíða 6

TÍMINN
GuSlaugur Rósinkranz þióCleikhósstiórl við Þfóðleikhúslð.
mmmmmmm—m^mmmm^mmmmm^mmmmmmmmmmmmmm^mmmmmmmmmmmmmmrnmm—mmi^^mmmmmmmmi^mmmmmmmmmm^^^^^^^m
Mtnn og málefni
6 _________________________
4000 sýningar í
Þjóðleikhúsi
ÞjóðleiMiúsið er ein þeirra
stofnana, sem við setjum traust
okkar á um viðhald og eflingu
íslenzkrar menningar. Bygging
þess var lengi heit ósik og það
var á sínum tíma byggt af litl-
um efnum en myndarskap og
djörfung. Það hefur nú starfað
í sautján ár og hefur á þeim
tíma boðið upp á 4000 sýning-
ar eða yfir 230 sýningar á árL
LeiMiúsgestir eru orðnir rúm-
lega hálf önnur milljón, og sýn-
ingarverkefni þess eru yfir tvö
hundruð innlend og erlend.
Þjóðleikhúsið hefur á þessu
skeiði sýnt flest hin beztu leik-
húsverk íslenzk frá fyrri árum,
og 24 ný íslenzk leikrit, svo að
nærri liggur að álykta, að það
hafi orðið sterkur aflgjafi nýrr-
ar leikritunar. En þýðing Þjóð-
leikhússins til grósku í þessari
listgrein er ekki aðeins í þessu
fólgið, heldur miklu víðtækari.
Það hefur flutt okkur nýja
strauma í leiklist, fært okkur
heim á íslenzkt svið ný og göm-
ul öndvegisverk, sem við hefð-
um ekki átt kost að njóta án
þess. Það hefur hleypt lífi í leik
starfsemi utan veggja sinna,
stutt beint og óbeint leikstarf
um allt land. Með tilkomu Þjóð
leikhússins hefst alveg nýtt
blómaskeið í þessari listgrein
hér á landi með margfalt stærri
sjóndeildarhring en við höfð
um áður. Það hefur beint huga
ungs fólks að leiklistinni, hjálp
að þvf til menntunar og boðið
því tækifæri.
Rekstur Þjóðleikhúss er dýr,
og stærri þjóðir en íslending-
ar þurfa að leggja þjóðleikhús-
um sínum til ærið rekstrarfé.
Raunar má fullyrða, að íslenzka
þjóðleikhúsið hafi verið rekið
af milkilli hagsýni jafnframt þvi
sem slík hagsýni varð því ekki
óhæfilega þröngur stakkur.
Ekki er vafi á því, að þetta er
að þakka óvenjulegum dugnað-
arimanni og hagsýnum leikhús-
stjóra, Guðlaugi Rósinkranz, og
það starf hans á þessari fyrstu
göngu Þjóðleikhússins verður
seint fuUmetið.
Alvarlegt mál, sem
þarf rannsóknar
við
Síðustu dagana hafa dagblöð-
in skýrt frá óvenjulegu og al-
varlegu máli, sem áreiðanlega
þarf rannsóknar við. Það er mál
færeysku stúlkunnar á skóla-
heimilinu Bjargi, sem rekið er
af Hjálpræðidhemum og nýtur
ríkisstyrks. í frásögn blaðanna,
sem höfð er eftir stúlkunni og
fleiri, kemur fram svo viður-
styggileg mynd af ótrúlegu at-
ferli, að ekki þyrfti nema hluti
þess að vera sannur til þess
að ástæða væri til ítarlegrar og
opinberrar rannsóknar. Hér
skal þessi saga ekki rakin en
bent á, að fyrir rekstri þess-
um stendur heittrúarflokkur,
sem talinn hefur verið vinna í
anda miskunnar og hjálpsemi
og er þvi trúað fyrir ýmsum
verkefnum af því tagi í góðri
trú. Óverjandi er þó með öllu,
ef rétt er, að skólaheimili þetta
hafi verið rekið án alls eftirlits
sálfræðinga eða skólamanna af
erlendu fólki með litla eða enga
viðurkennda sérmenntun og að
þar séu viðhafðar refsingar ó-
lögráða unglinga, sem í sið-
menntuðum löndum er ekki
beitt á opinberum vistheimilum
eða skólastofnunum nema und-
ir eftirliti sálfræðinga, lækna
eða uppeldisfrömuða. Þess er
að vænta, að opinberir aðilar
láti nú fara fram ítarlega rann-
sókn á þessu skólaheimili og
birti sanna mynd um ástandið
þar og komi í veg fyrir frek-
ari óbótaverk þar, ef svo reyn-
ist, að biblíunni sé þar beitt
sem hnútasvipu á unglinga.
Verðhækkanirnar
bitna á barna-
fjölskyldunum
Hinar miklu verðhækkanir,
sem á eru skollnar vegna þeúýra
ráðstafana ríkisstjómarinnar að
fella niður niðurgreiðslur svo
nemur á fimmta hundrað mllj-
óna á ári, bitna nú illa á heirn-
ilunum og barnafjölskyldurnar
finná sérstaklega fyrir þeim. Að
vísu er það rétt, að niðurgreiðsl
ur landbúnaðarvara voru orðn-
ar mjög miklar, og vel gat kom-
ið til álita að minnka þær, ef
hlutur heimilanna var bættur
til jafnræðis á annan hátt. Og
þrátt fyrir verðhækkanirnar er
það svo, að íslenzkar búvörur,
svo sem mjóik, kjöt og smjör
eru enn beztu og ódýrustu vör-
urnar, miðað við gæði, sem
hægt er að láta á matborðið,
og vafaiítið skilja neytend-
ur það. Eigi að síður hljóta
kaup búvara eitthvað að
minnka vegna þess að fjárhag-
ur fólks þrengist, en vonandi
ekki í stórum stíl. Augljóst er,
að þessar ráðstafanir ríkis-
stjómarinnar koma mjög haxt
niður á bændum ékki síður en
launafóIkL Vegna mikniar kjöt
framleiðslu á þessu ári er al-
veg vonlaust að grundvallar
verð náist, og verður þar um
beina kaupskerðingu hjá bænd
um að ræða, því að mikíð mun
vanta á, að fullar útflutnings-
bætur fáist á það kjöt, sem
flutt verður út.
Hornakórall ríkis-
stjórnarinnar.
Þjóðleikhúsið sýnir íslenzkt
leikverk eftir unga höfunda um
þessar mundir, og nefnist það
Homakórall. Ríkisstjórnin setti
einnig sinn Homakóral á svið,
þegar Alþingi kom saman, og
atburðarás í þessum tveimur
verkum svipar á margan hátt
saman. í Þjóðleikhúsinu er
vandræðapersónu sleppt lausri
á íslenzku heimili og stafa af
henni þungar búsifjar, og
hið sama gerist í leikhúsi ríkis-
stjómarinnar. Sendimaður rík-
isstjórnarinnar með hom og
hóf er setztur að borði hverrar
f jölskyldu í landinu.
Það má raunar teljast furðu-
legt tiltæki hjá ríkisstjórninni,
að ætla sér að sækja 750—800
milljónir króna beint inn
á heimili íslenzkra fjölskyldna,
aðallega á matborð þeirra, til
þess að jafna halla ríkissjóðs á
komandi ári og ætlast til þess,
að þjóðin taki þessar byrðar á
£ig möglunarlaust. Ríkisstjórn-
in ætlast meira að segja til
þessa/án þess að nokkur litur
sé sýndur á sparnaði á heimili
þess, sem féð á að fá — ríkis-
heimilinu. Hún ætlast til þess-
arar fórnar án þess hún endur-
skoði í nokkru stefnu sína og
ráðstafanir. Og jafnframt játar
hún, að þetta leysi raunar alls
ekki þann vanda, sem mestur
er, vandræði atvimnuveganna.
Hún telur það á borð berandi,
að þessi vandi ríkissjóðs stafi
aðeins af verðfalli sjávarafurða
og minni afla, þó að hvert
mannsbam viti, að sjávarútveg-
urinn var kominn á rífcið á
uppgripaári áður en verðfall
fór að hafa nokkur teljandi á-
hrif, og þetta sannar áþreifan-
lega ásamt mörgu öðra, að meg
invandinn stafar af rangri og
hættulegri stjómarstefnu um
árabil, stefnu og aðgerðum, sem
hafa brennt afrakstri góðæris
fyrir atvinnuvegunum svo að
þau þoldu enga bára, þegar
kula tók. En með sérstökum
blekkingaráðstöfunum til þess
að fela vandræðin fram yfir
kosningar, jók stjómin enn á
vandann, svo að hann er nú
enn verri við að fást, heldur
en í fyrra, og mun auðvéldara
hefði verið að snúast gegn hon-
um þá þegar en núna, þegar
alt er gersamlega komið í þrot.
Atvinnulífið fyrst
Framsóknarmenn drógu ekki
af því fyrir kosningamar, hve
geigvænlegan vanda þjóðinni
væri stefnt í með skemmdar-
verkum ríkisstjómarinnar og
þeir fengu ófögur nöfn hjá tals
mönnum ríkisstjórnarinnar fyr-
ir það að segja þjóðinni, hvers
hún mætti vænta eftir kosning-
amar, þegar svikastífla ríkis-
stjórnarinnar brysti. Þeir gerðu
sér þá, og gera sér enn, fylli-
lega ljóst, að vandamálin eiga
sér miklu dýpri rætur en verð-
fall og aflaleysi, og einmitt þess
vegna eru þau sérstaklega erf-
ið viðfangs og þjóðin komin á
yztu nöf, og það sem verst er,
að vandræðin af þessari röngu
stjórnar stefnu um langan tíma
m-unu enn skella á þjóðinni á
næstu mánuðum og missirum,
ef ekki tekst nú með sterku og
SUNNUDACfOR 22. oktðber H0L
sameiginlegu átaki að stenana
á að ósi.
Framsóknarmenin hafa því
sett þá kröfu fram, að bjargar-
ráðstafanir við atvinnulífið
verði að ganga fyrir öðru. Það
verði að sýna þá röfcvísi í vinnu
brögðum að ráðast að rótum
vandans. Að sinna fjáilþörf rík-
issjóðs einhliða með beinum á-
lögum á almenning er að fara
aftan að hlutunum, enda ligg-
ur í augum uppi, að menn vita
alls ekki, hver fjárþörf ríkis-
sjóðls verður, eða hvernig er
heppilegast að leysa hana fyrr
en vitað er, hvaða leiðir verða
farnar til bjargar atvinnuvegun-
um.
Raunhæfur samn-
insgrundvöllur
Það verður að teljast spor 1
rétta átt, að ríkisstjóxinln hefnr
fallizt á að leggja framrvarpi
slnu við akkeri í tfu daga og
nota þann tíma tQ þess
að kynna sér betnr viðhorf stétt
arsamtakanna til mála og hafið
viðrœðor við ASÍ og Bandalag
starfsmanna nQris og bæja'. ASÍ
hefur þegar haldið ráð-
stefnu um málið, og í ályktun
hennar er lagður skynsamleg-
ur og raunhæfur grandvöllur
að viðræðunum. Þar er megin-
álherzla Iögð á, að málin verði
leyst án beinnar kjaraskerðing-
ar og gert að ófrávfkjanlegu
skilyrði, að tengsl verðlags og
launa verði ekki rofin, eins og
er raunar kjaminn í tillögum
ríkisstjórnarinnar. í annan stað
er lögð áherzla á stuðning við
atvinnulífið og í þriðja lagi und
irstrikuð sú staðreynd, að fram-
kvæmd þessara mála sé og verði
pólitísk og því eisi þingflokk-
amir að eiga jafnframt viðræð-
ur um lausn þessara móla.
Nú reynir á það, hvort rfkis-
stjórnin kemur til þessara sam-
starfsviðræðna við aðra utan
þiiigs og innan með einlægan
betranarvilja, eða hún er aðeins
að freista þess að blekkja aðra
til stuðnings við sínar tillögur.
Framsóknarmenn leggja á
það höfuðáherzilu, að í þeim
mikla vanda, sem þjóðin er nú
komin í, dugi ekkert minna en
þjóðarsamstaða um skynsamleg
ar úrlausnir og víðtækt sam-
starf um björgunarstarf, þar
sem atvinnuvegimir séu efst á
blaði. Nú reynir á, hvort ríkis-
stjórnin gerir sér þetta ljóst,
eða hvort hún heldur áfram um
vonlaus klif og hrapandi fell
síns lánlétta ferils.
Nýr umboðs-
maður Tímans
á Egilsstöðum
Ari Sigurbjörnsson, ' af-
greiðslumaður, Bjarkahlíð
5, Egilsstöðum hefur tekið
að sér umboð fyrir Tímann.
Eru viðskiptamenn blaðsins
á staðnum beðnir að snúa
sér tU hans með málefni, er
varða Tímann.
Tíminn þakkar fráfarandi
umboðsmanni á EgUsstöð-
um, Magnúsi Einarssyni, í
skrstj. fyrir ágæt störf fyr 1
ir blaðið sl. 5 ér. f
r—■ mmmmmmmmmmJ