Alþýðublaðið - 21.09.1988, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 21. september 1988
7
UTLOND
Umsjón:
Ingibjörg
Árnadóttir
GÓDMENNI EDA ILLMENNI?
Zia ul-Haq, var hann hinn mesti haröstjóri eöa var hann gódur maöur? Um þaö er mjög skiptar skodanir.
Mohammad Zia ul-Haq
fæddist 18. ágúst áriö 1924.
Faðir hans var miðstéttar-
maður og strangtrúaður
múhameðstrúarmaöur. Son-
urinn var alinn upp við
strangan muslimskan aga.
Hann gekk í skóla í New
Dehli og þar næst stundaði
hann nárn við herskólann í
Quetta. Árið 1963 stundaði
hann nám við US Command
and General Staff College i
Fort Leavenworth í Bandaríkj-
unum. Hann varð siðan her-
maður og smáhækkaði í tign
og áriö 1976 hlaut hann hers-
höfðingjatign og varð yfir-
maður varnarmála.
Pólitískir atburöir geróu
það aö verkum aö gerö var
stjórnarbylting 5. júlí 1977 og
Ali Bhutto var sviptur völd-
um. Þá tók Zia viö, sem
æösti maður ríkisins, og
áætlunin sem hann lagði
fram var þesi: Nr. 1 aö koma
á friöi og ró i landinu. Nr. 2:
Rétta efnahaginn viö og
hraöa þróun landsins. Nr. 3:
Að koma á samfélagi þar
sem fátækt væri útrýmt,
menntunarmöguleikar væru
fyrir alla, þjóðfélagi sem
grundvallaðist á kenningum
Islam. Nr.4: Koma á lýöræðis-
legu stjórnarfari, án þess aö
kæmi til óróa og upplausnar.
Vissulega voru þetta göfug
markmió, en hvernig tókst
forsetanum aö framkvæma
þau? Þaö má segja aö hann
hafi komiö á velferö þegn-
anna á mælikvarða þriðja
heimsins og nokkuð stööug-
um efnahag í Pakistan nútím-
ans. A öðrum sviðum eru
mjög skiptar skoöanir um
árangur. Andstæöingar hans
segja áætlun nr. 4, aó koma á
lýðræðislegu stjórnarfari hafi
ekki tekist.
Zia gerði samning viö Ind-
land, þar sem bæði ríkin lofa
aö ráöast ekki hvort á annað.
Hann studdi ákveðið Afghan-
istan og yfir 3 milljónir
afghanskra flóttamanna
dvelja nú í Pakistan. Zia
reyndi aö hafa áhrif á bræöra-
þjóðirnar tvær Irak og Iran, í
þeim tilgangi að stööva stríð-
iö.
Zia heimsótti mörg erlend
ríki m.a. Bandaríkin, Kanada,
Kína, Singapore, Thailand,
Indonesiu, Noröur-Kóreu og
auðvitaö Indland og virtist
njóta töluverörar virðingar
víöa um heim.
Stærstu pólitísku mistök
Zia eru talin þau, aö láta taka
Zia ul-Haq œðsti
maður Pakistan var
mjög umdeildur víða
um heim. Fyrrver-
andi sendiherra
Noregs í Pakistan,
Nic A. Fougner lýsir
í Arbeiderbladet á
dögunum, kynnum
sínum af manninum,
sem margir telja
hafa verið grimman
einrœðisherra.
Ali Bhutto af lífi, árið 1979,
og var talað um grimmdar-
verk víöa um heim.
Þrátt fyrir þaö eru ekki
margir Pakistanar sem harma
aftöku hins framagjarna,
spillta harðstjóra.
Islamskur sendiherra sagði
í samtali viö höfund þessarar
greinar: „Hengingin af Ali
Bhutto, er og verður til eilífr-
ar persónulegrar skammar
fyrir Zia.“ Sendiherra frá
Vesturlöndum vildi afturá
móti halda því fram aö
Bhutto hafi fengið makleg
málagjöld, af hverju átti aö
hlífa honum þegar aörir
morðingjar voru hengdir?
Bhutto var ábyrgur fyrir af-
tökum margra pólitískra and-
stæðinga og þvi varö hann
aö taka örlógum sínum eins
og aðrir moröingjar, sagöi
sendimaöurinn. Hann bætti
því viö, aö ef Bhutto heföi
verið fangelsaöur heföi hann
verið geröur að hetju. Þaö var
Bhutto sem sagöi Pakistan
úr breska samveldinu, og
rauf tengslin viö Bandaríkin.
Nic. A. Fougner fyrrverandi
sendiherra Noregs i Pakistan
segir: „Ég haföi heilmikið
saman viö forsetann aö
sælda og fannst hann ákaf-
lega blátt áfram og mann-
eskjulegur. Ég sá ekki fyrir
mér blóöi drifinn haröstjóra
eins og Amin, Khadafi, Duval-
ier eöa Pinochet. Sendiherra
Indlands í Pakistan kallaöi
hann við eitt tækifæri „heiö-
arlegan mann“, og þaö er ekki
slæmur vitnisburður frá erki-
óvininum Indlandi, sem eins
og allir vita haföi ekki góö
samskipti viö Pakistan. Sem
dæmi um hve manneskjuleg-
ur Zia var, nefni ég, aö þegar
sendiráösmaöur frá Kanada
andaöist skyndilega í vinnu
sinni, fór Zia strax í samúðar-
heimsókn til ekkjunnar.
Zia var góóur fjölskyldu-
faðir. Ein dætra er þroska-
heft, en hún er alltaf með
fjölskyldunni viö opinberar
athafnir. Ýmsir munu segja,
þakka skyldi honum en þeir
hinir sömu vita aö þetta er
ekki gert i öllum fjölskyldum,
síst af öllu þegar menn eru í
áberandi opinberum störfum.
Þrátt fyrir þessa ýmsu
kosti Zia, horföi hann yfir
spillinguna sem blómstrar
eins og áöur í landinu. Zia
var háöur stuðningsmönnum
sinum og virðist sætta sig
viö af neyð, aö þeir tækju vió
mútugreiðslum.
Forsetinn var mikill vinnu-
hestur og vann oftast 18
klukkustundir á dag, segja
menn. Hann var alltaf á ferö-
inni í heimsóknum til hinna
ýmsu stofnana og hélt fyrir-
lestra og ræöur um allt land-
iö. Þaó var einmitt á einu
slíku ferðalagi sem hann
mætti örlögum sínum er
leiddu til dauöa hans.
Margir þeirra sem fylgdust
meö Zia úr rööum útlendinga
voru undrandi yfir því, hvaö
hann virtist vera óhræddur,
en öryggi í kringum hann virt-
ist í algjöru lágmarki, gagn-
stætt því sem menn eiga aö
venjast í sambandi viö ríkis-
leiötoga bæöi í austri og
vestri.
Trúarbrögö sín, Islam, tók
hann mjög alvarlega, og
menn sögöu hann vera „guð-
hræddan mann“. Um þaö
hvernig hann kom á Islam-
trúnni í Pakistan væri ýmis-
legt hægt aö segja, sem rit-
ari þessarar greinar telur sig
ekki færan um.
Mitt mat á Zia er, hann var
tiltölulega góöur leiðtogi
lands síns og kom á reglu i
landi, sem frá því 1947 eftir
aö þaö var sjálfstætt, hefur
gengiö í gegnum þrjár styrj-
aldir viö Indland. Þetta er riki
þar sem fólkið er af mörgum
ættflokkum og jafnvel tungu-
málin séu jafn mörg ætt-
flokkunum. Taliö er aö stór
hluti fólksins hafi ekki hinn
minnsta áhuga á pólitík né
því hver stjórnar landinu. Að-
almálið hjá þessu fólki er að
vera saddur þegar lagst er til
svefns.
Þaö ber einnig að hafa i
huga, að Pakistan er rlki sem
var stofnað l kjölfar þess aö
Bretar fengu Indlandi sjálf-
stæði í hendur áriö 1947. Það
liggur því í hlutarins eöli, aö
landið á ekki gamlar lýðræó-
islegar heföir, aö fara eftir. Aö
stjórna landi, sem telur ná-
lægt 100 milljónir íbúa, sem
veröa aö lifa viö lífskjör sem
ekki væru bjóöandi Norður-
landabúum, erenginn barna-
leikur.
Nú verður þaö lesandans
að dæma um hvort honum
finnist Zia hafa verið góö-
menni eöa illmenni. Sjálfur
lít ég svo á, aö hann hafi ver-
iö hvorugt. Framtfðin fyrir
íbúa Pakistan er óráöin, að-
eins tíminn leiöir í Ijós hvern-
ig fer.
(Arbeiderbladet.)