Alþýðublaðið - 04.11.1988, Síða 1

Föstudagur4. nóvember 1988
STOFNAÐ
1919
r
Asmundur Stefánsson um fjárlagafrumvarpið:
LAUNAFORSENDUR
„Þær eru rugl, þaö er alveg
augljóst. Það dettur engum
heilvita manni í hug að mál
gangi fram með þeim hætti,
ég hef ekki trú á því,“ sagði
Ásmundur Stefánsson forseti
Alþýðusambands íslands er
Alþýðublaðið innti hann álits
á launaforsendum fjárlaga-
frumvarpsins.
Samkvæmt fjárlagafrum-
varpinu er gert ráð fyrir að
launabreytingar milli ár verði
8%. „Það er gert ráð fyrir því
að heimilt veröi að semja um
2% kauphaekkun á næsta
ári,“ segir Ásmundur. Hann
telji að öllum hljóti að vera
Ijóst að slikt sé út i hött.
Stefriurœða forsœtisráðherra
UPPGJÖR VIÐ FRJÁLSHYGGJUNA
Segja má, að auk lýsingar
á efnahagsástandi og að-
gerðum, hafi stefnuræða
Steingrims Hermannssonar í
gær verið róttækt uppgjör
hans við frjálshyggjuna.
Hana gagnrýndi hann harð-
lega og sagði meðal annars i
lokaorðum sinum að núver-
andi rikisstjórn myndi ekki
treysta á handahófskennda
frjálshyggju. Hann lýsti pen-
ingahyggjuleið undanfarinna
ára og taidi hana hafa leitt
yfir þjóðina meiri höft í viöj-
um fjármagnsins en lands-
menn hefðu lengi þekkt.
„Þrátt fyrir mikla bindingu
fjármagns og strangar kröfur
um lausafjárstöðu viðskipta-
bankanna fór þensla vaxandi.
Þrátt fyfir mikla hækkun
vaxta dró að því er virðist lit-
ið sem ekkert úr eftirsþurn
eftir fjármagni. Jafnvel gam-
algróin fyrirtæki, sem ekki
fengu þröfum sínum full-
nægt í viðskiptabönkum, leit-
uðu á fjármagnsmarkað utan
bankanna og greiddu þar
raunvexti, sem enginn venju-
legur rekstur fær staðið und-
ir til lengdar. í stað þess að
skapa jafnvægi á peninga-
markaðnum leiddi takmörkun
eða stjórnun á útlánum við-
skiptanbankanna annarsveg-
ar, en hinsvegar svonefnt
frjálsræði eða stjórnleysi á
öðrum hluta fjármagnsmark-
aðarins til þess, að útflutn-
ingsgreinarnar urðu I fjár-
magnssvelti en atvinnurekst-
ur, sem telur sig geta velt
kostnaðinum yfir í verðlagið,
dró til sín fjármagnið á
óheyrilegum vöxtum. Á árinu
1987 urðu erlendar lántökur
um það bil fjórum milljjörð-
um meiri en gert var ráö fyrir.
Nálægt helmingur þess rann
í gegnum greipar hinna nýju
kaupleigufyrirtækja," sagði
Steingrímur.
Steingrímur fjallaði nokkuð
um þá bylgju gjaldþrota sem
riðið hefur yfir þjóðina og
sagðist óttast að ekki væru
öll kurl komin til grafar. Þann-
ig taldi hann gjaldþrot vegna
afar óskynsamlegra fjárfest-
inga og ofneyslu í nafni
frjálshyggjunnar mörg ekki
komin upp á yfirborðið. Hann
gagnrýndi harðlega þá, sem
boða þá efnahagsstefnu að
láta fyrirtæki sem bera ekki
fjármagnsskortinn og hina
háu vexti fara á hausinn, með
öðrum orðum að gera ekki
neitt.
Hér sést bandariski sendiherrann á islandi, Nicholas Ruwe, setja atkvæöi sitt í „kjörkassa". Þetta er þó allt
í gamni gert og er liöur í kosningavöku sem haldin er í Menningarstofnun Bandaríkjanna i tilefni forsetakosn-
inganna i Bandaríkjunum. Stofnunin opnar kl. 8 aö morgni þess 9. og veröur þó boöiö upp ó kaffi og vínarbrauö
um leið og fylgst veröur meö nýjustu tölum úr kosningunum sem veröa skráðar um leið og þær berast. Þá
veröur talið upp úr „kjörkassanum“. A-mynd/Magnús Reynir
Framkvœmdastjóri Happdrœttis HI um 12% skatt á happdrœttismiða:
EKKI FRAMKVÆMANLEGT
Jóhannes L.L. Helgason
framkvæmdastjóri Happ-
drættis Háskóla Islands seg-
ist ekki geta séö hvernig
hægt sé aö bæta 12% skatti
ofan á happdrættismiðaverö
meö svo skömmum fyrirvara.
Hann telji það samdóma álit
allra sem til slíks reksturs
þekki, að það sé óframkvæm-
anlegt meö þessum hætti.
Hann bendir auk þess á að
Happdrætti Háskóla íslands
sé eina happdrættið sem
skyldað sé til að greiða 20%
af tekjum sinum í einkaleyfis-
gjald.
Eins og fram hefur komið,
er gert ráð fyrir því í fjárlög-
um fyrir næsta ár að 12%
gjald verði sett á haþþdrætt-
isvinninga. Jóhannes segist
ekki geta séð hvernig þetta
sé framkvæmanlegt fyrir árið
1989. „Vegna þess að það er
búið að ákveða miðaverðið
fyrir næsta ár, það er búið aö
gera allar auglýsingar og það
er verið að senda út miða
sem eiga að seljast í fyrsta
flokki, en það verður byrjað
að selja þá í desember. Að
því er varðar happaþrennu-
miðana, eigum við upplag af
þeim sem við höfum fengið
leyfi fyrir og þeir eru áritaðir
með 50 króna verði. Hvað
sem menn annars segja um
þennan söluskatt, sem mér
finnst ekki eðlilegur, þá held
ég aö framkvæmdin sé óger-
leg með þessum skamma
fyrirvara." Jóhannes vildi ekk
ert segja um hvort hann teldi
ólíklegt að af framkvæmd
skattlagningarinnar yrði, en
ítrekaði að hann sæi ekki
hvernig hægt væri að fram-
kvæma hana.
Aöspurður um hvort ekki
megi gera ráð fyrir að hækk-
unin kæmi til með að hafa
áhrif á sölu miða, komi hún
til framkvæmda sagði Jó-
hannes, að happdrættið seldi
miðana á þvi veröi sem talið
væri að markaðurinn væri
reiðubúinn að greiða og ef
þeir héldu að vilji væri fyrir
því að borga hærra verð fyrir
þá, myndu þeir hækka verðið.
„Þarna er um hreina veð-
hækkun að ræða, menn fá
ekki aukna vinninga í stað-
inn. Hingað til hefur það ver-
ið 70% af veltunni sem við
höfum auglýst sem hæsta
hlutfall í heimi, sem við telj-
um vera rétt. Það eru ótal
mörg atriði sem þarna koma
inn í, þannig að ég held að
það sé samdóma álit allra
sem þekkja til þessa reksturs
að þetta verði ekki gert
svona. Menn sjá ekki hvernig
á að framkvæma það.“
Jóhannes tók fram að þeir
hjá Haþþdrætti Háskólans
væru ekki óvanir því að borga
skatt, þvi 20% af tekjum
þess færu í svokallað einka-
leyfisgjald, eitt allra hapþ-
drætta. Það fé rennur til
rannsóknarstofnana atvinnu-
veganna. Hann segir þetta
gjald hafa verið sett á er
happdrættið var stofnað, en
það var þá eina þeningahapp-
drættið á landinu. „Þá þótti
eðlilegt að það yrði látið
greiða skatt í ríkissjóð af
þessum tekjum, en nú eru
aðstæður verulega breyttar."
Þetta mun oft hafa borið á
góma milli Háskólans og
stjórnvalda, en engar breyt-
ingar hafi enn fengist.
201. tbl. 69. árg.
Manfred Wörner aðalfram-
kvæmdastjóri Atlantshafsbanda-
lagsins reiknar með íslandi áfram
sem öruggum bandamanni.
A-mynd/IM.
Aðalframk vœm dastjóri
NATO
Vænti óbreyttrar
afstöðu íslands
Manfred Wörner aðalfram-
kvæmdastjóri Atlantshafs-
bandaiagsins lauk i gær
tveggja daga heimsókn sinni
til Islands. Hann var hér i
boði Jóns Baldvins Hanni-
balssonar utanríkisráðherra
og átti viðræður við hann og
Steingrim Hermannsson for-
sætisráðherra. I gær hélt
Wörner stuttan blaðamanna-
fund þar sem hann lýsti þvi
meðal annars yfir að hann
teldi enga ástæðu til að ætla
að afstaða íslands til Atlants-
hafsbandalagsins myndi
breytast undir forystu núver-
andi rikisstjórnar.
Wörner sagði að islending-
ar vissu að friður og jafnvægi
í heiminum velta mjög á til-
vist bandalagsins og hann
ætti því fyllilega von á ís-
landi áfram sem öruggum
bandamanni.
Vangaveltur um möguleg-
an varaflugvöll á íslandi báru
á góma. Wörner sagði aó mál
þetta væri ekki komið á
ákvörðunarstig ennþá, enn
væri verið að leita hag-
kvæmra valkosta. Hann sagði
engan þrýsting rikjandi frá
íslandi um varaflugvöll hér
og enginn varaflugvöllur
byggður á íslandi án frum-
kvæðis og samþykkis ís-
lands. Á hinn bóginn stæði
ekki á Mannvirkjasjóði
bandalagsins að leggja fé i
hagkvæmnisrannsóknir hér á
landi og engin tímamörk gild-
andi i því sambandi. Hann
tók undir orð utanrikisráð-
herra um að slíkur varaflug-
völlur yrði alls ekki ný her-
stöð, heldur aðeins varaflug-
völlur með tilliti til veðurfars
og slíkra atriða.
Wörner var sþuröur að því
hvort einhverjar viðræður
hefðu átt sér stað um breyt-
ingar á herliðinu á Keflavíkur-
flugvelli á þann hátt að
Evrópubúar yrðu þar virkari
gagnvart Bandaríkjunum, en
Wörner sagði engar slikar
viðræður hafa átt sér stað.