Alþýðublaðið - 03.12.1988, Side 2

2
Laugardagur 3. desember 1988
AMÐUBLMIID
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
BÍaðamenn: Fóðrik Þór Guðmundsson, Haukur Hóím
og Sólveig Ólafsdóttir.
Dreifingarstjóri: Þórdls Þórisdóttir
Setning og umbrot: Filmur og prent, Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12.
Áskriftarsíminn er 681866.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 50 kr. eintakið.
NÝ STJÓRNARSKRÁ
SOVÉTRÍKJANNA
Breytingartillögur Gorbatsjovs Sovétleiötoga á stjórnar-
skrá Sovétríkjanna hafa nú veriö samþykktar í Æösta ráö-
inu meö yfirgnæfandi meirihluta atkvæöa hinna 1500 full-
trúa. Sá einstæði atburöur gerðist við afgreiðslu málsins,
að fimm fulltrúarfjá Lettlandi greiddu atkvæöi gegn mikil-
vægum þætti tillagnanna og samanlagt sátu 27 fulltrúar
frá Eistlandi og Litháen hjá viö atkvæðagreiðsluna. Ekki
eru dæmi þess áöur aö einstakir fulltrúar lýðvelda hafi
sett sig upp gegn vilja ráöamanna í Moskvu meö áþekkt-
um hætti viö afgreiðslu þýðingarmikilla mála hjá Æösta
ráóinu. Þá er ennfremur fréttnæmt, aö Æösta ráöiö sam-
þykkti samhljóða aó breyta kosningalögunum sem og
leyfa fleiri en einum aö bjóða sig fram til þings. Þessi
breyting felur í raun í sér vísi aö frjálsum kosningum, þótt
ekki hafi enn verió haggaö viö einsflokkakerfi Sovétríkj-
anna. Þá er og mjög athyglisvert, að hin þungu mótmæli
frá Eystrasaltsríkjunum gegn breytingartillögum Gorbat-
sjovs á stjórnarskránni hafa endurómað meö miklum
krafti í Moskvu og gert þaö aö verkum, aö ráðamenn í
Kreml hafa leitað sérstakra leiða til að koma á móts við
sjónarmið íbúa lýðveldanna við Eystrasalt og í Georgíu og
Armeníu sem óttast aukna miöstýringu frá Moskvu meó
nýrri stjórnarskrá. Þannig hefur Gorbatsjov til að mynda
lagt til, aö sjálfræói einstakra lýóvelda veröi aukið og
næsta stig umbótastefnunnar veröi breytt staöa lýöveld-
anna. Þaö hefur ennfremur vakiö athygli aö Gorbatsjov
ákvaö aö sleppa þeim kafla ræöunnar sinnar er hann for-
dæmdi fullveldissamþykkt Eistlendinga.
Umbótastefna Gorbatsjovs er nú tekin alvarlega um heim all-
an. Gorbatsjov hefur tekist það einum leiðtoga Sovétríkjanna
frá byltingu, að vinna þá tiltrú Vesturlanda að honum sé mikil
alvara að breyta Sovétríkjunum í lýðræðisátt, opna umræðu og
auka frelsi og sjálfræði lýðveldanna. Perestrojkan — umbóta-
stefna Gorbatsjovs — á enn eftir að sanna dýpt sína og þunga
í framkvæmd; enn hefur Gorbatsjov til að mynda ekki ráðist í
umbyltingu efnahagskerfisins sem liggur undir fargi skrifræðis,
eða umbreytt þjóðarframleiðslunni úr þungaiðnaði yfir í léttari
iðnað og neytendavörur undir formerkjum hvetjandi fram-
leiðslukerfis. Enn eru biðraðir í sovéskum verslunum og vöruúr-
val af skornum skammti. Og enn er rúblan ógjaldgengur gjald-
miðill. Ferðafrelsi íbúa er ennþá af skornum skammti og þorri
þegna Sovétríkjanna, stór- og heimsveldisins, búa við svipuð
kjör og víða í þróunarlöndunum. Þversagnirnar eru því margar
í Sovétríkjunum og bíða enn lausnar. En perestrojka Gorbat-
sjovs hefur þegar skilað miklum árángri; umræðan hefur opnast
upp á gátt, lýðveldin blómstra í þíðunni og hampa fornri þjóð-
menningu og hefðum og krefjast sjálfræðis og fullveldis, ritskoð-
un og ofsóknir heyra að mestu sögunni til, og á alþjóðlegum
vettvangi sýna Sovétmenn í verki að þeir vilja afvopnun. Einmitt
vegna þessara teikna vekur perestrojkan og Gorbatsjov vonir
allra heimsbúa. Afgreiðsla Æðsta ráðsins í Moskvu í vikunni,
bendir til þess að Gorbatsjov hafi skilið þessar vonir mannkyns.
Kreml kaus að koma á móts við lýðveldin með aukinni slökun
og áframhaldandi opnum viðræðum, í stað ásakana og hervalds.
Ný stjórnarskrá hefur verið samþykkt sem Gorbatsjov fullyrðir
að geri perestrojkuna auðveldari í framkvæmd og auki lýðræði,
þrátt fyrir gagnrýni einstakra lýðvelda sem óttast hið andstæða.
En ljóst er að Gorbatsjov hefur styrkt sig í sessi með samþykkt
nýrrar stjórnarskrár. Vonandi verður sá styrkur til efla pere-
strojkuna og auka lýðræðið í lýðveldum Sovétríkjanna.
ÖNNUR SJÓNARMIÐ
Timinn segir aö Bandarikjastjórn ögri Sameinuöu þjóðunum með fram-
ferði sinu i Yassir Arafat-málinu.
TIMINN birti í gær grein
eftir Guðmund Valgeirsson er
nefnist „Oft bylur hæst í
tómri tunnu“ og er fyrirsögn
greinarinnar tilvísun á fyrrum
forsætisráðherra, Þorstein
Pálsson.
Guðmundur skrifar:
„Þorsteinn talar mikið og
fjálglega um samstarfs- og
samkomulagsvilja sinn i rík-
isstjórn hans. Aö sjálfsögðu
bar honum sem forsætisráð-
herra að hafa frumkvæði um
úrræði til að koma í veg fyrir
að atvinnulífið og útflutn-
ingsgreinar þess legðust í
rúst eins og orðið var og
hann sjálfur varð að viður-
kenna, og jafnframt leita úr-
ræða til að snúa þeirri öfug-
þróun við, úr þvi sem komið
var. Það gerði hann ekki svo
nokkurt mark væri á takandi.
En hvað með hinn mikla
samstarfs vilja hans? Hvernig
og í hverju birtist hann?
Atvinnulifið varð að horfast
í augu við lækkandi verðlag á
erlendum mörkuðum, óhag-
stæða gengisþróun og vax-
andi tilkostnað innanlands,
sem stafaði af vaxandi verð-
bólgu og verðhækkunum
allskonar, án þess að nokkuð
raunhæft væri gert til að
sporna við þeim vanda. — En
ofan á það bættist hinn gífur-
legi vaxta- og fjármagns-
kostnaður, sem nær öllum
ber saman um að væri
stærsti ógnvaldur atvinnulífs-
ins og allra heilbrigðra við-
skiptahátta. — Okurvextir
hinna svokölluðu fjármagns-
fyrirtækja og ríkra einstakl-
inga voru allt að sliga. Þeir,
sem að því stóðu, mötuðu
óspart krókinn á hrynjandi at-
vinnuvegum og einstakling-
um og hugsuðu um það eitt
að ná sem mestum gróða af
fjármagni sinu. Þeir voru líka
fljótir til að stofna samtök
um starfsemi sína þegar þeir
héldu að gróðamöguleikar
þeirra yrðu skertir. Öllum,
sem af nokkurri sanngirni
ræddu þau mál, bar saman
um að sá þáttur ætti mesta
sök á ófarnaði atvinnulífsins
og sligandi gjaldabyrði fjöl-
margra einstaklinga.“
MEIRAú r Tímanum: í for-
ystugrein blaðsins í gær er
fjallað um synjun Bandaríkja-
manna
á vegabréfsáritun í pasa
Yassir Arafats en hann hugð-
ist ávarpa allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna á næst-
unni.
Leiðara/höfundur gagnrýnir
Bandaríkjastjórn hressilega
fyrir þessa ákvörðun og skrif-
ar:
„Þetta tiltæki bandarisku
stjórnarinnar er augljóst brot
á skyldum Bandarikjamanna
gagnvart Sameinuðu þjóðun-
um. Skal tekið undir gagnrýni
JÓns Baldvins Hannibalsson-
ar utanríkisráðherra um það
atriði. Ef Bandaríkjamenn
telja sér heimilt að meina
löglegum fulltrúum eða gest-
um allsherjarþingsins að
neyta réttar síns, þá hljómar
slíkt sem yfirlýsing Banda-
ríkjastjórnar um það að hún
líti á sig sem yfirbjóðanda
Sameinuðu þjóðanna. Hér er
ekki eingöngu um að ræða
óvild i garð Palestínumanna
og óvirðingu gagnvart Jasser
Arafat, heldur ögrun við Sam-
einuðu þjóðirnar."
Og síðar í leiðaranum seg-
ir:
„Tilefni þess að Jasser
Arafat er boðið að ávarpa
þing Sameinuðu þjóðanna er
það, að fyrirhugaö var að
ræða þar málefni Palestínu-
manna. Enginn gat átt meira
erindi á slíkan fund en aðal-
foringi Palestinumanna. Þjóð
hans á áheyrnaraðild að Sam-
einuðu þjóðunum og frelsis-
samtökin PLO njóta viður-
kenningar þeirra.
Þorsteinn: Hvað varð um sam-
starfsviljann?
Horfur eru á að allsherjar-
þing Sameinuðu þjóðanna
verði aö hrekjast frá aðal-
stöðvum sínum í New York til
fundarhalda i öðrum löndum.
Hvað sem liður afstöðu
Bandarikjastjórnar til Palest-
ínu-Araba og Jassers Arafats,
þá skýtur hún yfir markið
með þessum gerðum sínum.
Hvar er komið bandariskri
frelsishugsjón á 125 ára af-
mæli Gettysborgarávarps-
ins?“
ÞJÓÐVILJINNræðir við
Sverrir Hermannsson, fyrrum
ráðherra og núverandi banka-
stjóra i gær og endar viðtalið
á spurningu þess efnis, hvort
Sverrir hafi ekki stundum ver-
iö nefndur Sverrir kjaftur?
Sverrir er ekki mjög
ánægður með þessa spurn-
ingu og svarar:
„Ég hef nú aldrei heyrt
þetta svona heldur fékk ég
viðurnefnið Sverrir striga-
kjaftur hjá mótframbjóðend-
um mínum fyrir austan þegar
ég var að byrja þar í fram-
boði. Það finnst mér mun
betra viðurnefni en að vera
kallaður bara kjaftur.“
Mikill vill ávallt meira.
SIGURÐUR Þór Guöjóns-
son er ekki mjög hrifinn af
textum listfræðinga. Hann
skrifar alla vega eftirfarandi í
pistil sinn í Þjóðviljanum i
gær:
„Sprenglærðir listfræðing-
ar eru reyndar furðu oft ein-
hverjir mestu leiðindapúkar
sem þrífast á jörðinni. Iðu-
lega nota þeir svo stirðbusa-
legt orðalag og háfleyg hug-
tök að þau eru öllum óskilj-
anleg nema þeim sjálfum.
Hvernig er ekki með bók-
menntafræðingana? Til
dæmis þau ósköp sem
stundum má lesa í Tímariti
Máls og menningar. Þvílíkt
torf. Þvílíkt stílleysi og klúð-
ur! Þvílik tilgerð og ankanna-
háttur! En þetta þykir fint í
vissum gáfumannaklikum þar
sem lærdómur fræðimanns-
ins er talinn því meiri sem
texti hans er öfuguggalegri.
Sigurður Nordal sagði einu
sinni að norræn ritskýring
sigldi með lik í lestinni. En
nú skrifa hinir dauðu fyrir
hina dauðu í íslenskri bók-
menntafræði. Guð forði oss
frá slikum lærdómsvofum í
músikinni.“
Sverrir: Er ekki kjaftur heldur
strigakjaftur.
Einn
með
kðffinu
Spurning: Hvaöa niðurstöðu komast tveir hagfræð-
ingar í sameiningu að?
Svar: Að efnahagsástandið sé alvarlegt.
Spurning: En ef þrír hagfræðingar koma saman?
Svar: Að efnahagsástandið sé mjög alvarlegt.
Spurning: En ef fimm hagfræðingar koma saman?
Svar: Að þjóðin sé á barmi gjaldþrots.
Spurning: En ef tuttuguogfimm hagfræðingar koma
saman?
Svar: Þá stofna þeir Seðlabanka.