Alþýðublaðið - 14.02.1989, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 14. febrúar 1989
. 5
VIÐTAUÐ
Jón Baldvin eftir fundinn með
James A. Baker utanríkisráðherra Bandaríkjanna
IÓK VELI FRUMKVÆÐI UM
KJARNORKUAFVOPNUN i HÖFUNUM
,,Það sem mestum tíðindum sætti í viðræðum við utanrikis-
ráðherra Bandaríkjanna, var hvernig hann svaraði spurning-
um mínum um afstöðu Bandaríkjastjórnar tii kjarnorkuaf-
vopnunar í höfunum,“ segir Jón Baldvin Hannibalsson utan-
rikisráðherra um viðræður sem hann átti við James A. Baker
utanrikisráðherra Bandarikjanna í Flugstöð Leifs Eiriksson-
ar á laugardag.
ísland var fyrsti viðkomustaður
nýja bandaríska utanríkisráðherr-
ans á ferð hans til fjórtán ríkja Atl-
antshafsbandalagsins í Evrópu.
Eftir tveggja stunda viðdvöl í Leifs-
stöð hélt ráðherrann og frú áfram
til London.
Frumkvæði að afvopnum
i og á höfunum_________________.
„Ég skýrði honum frá því, að á
Alþingi íslendinga hefðu verið
fluttar tillögur um afvopnun á og í
höfunum og í umræðum hér á landi
um afvopnunarmál kæmu oft fram
óskir um að ísland tæki sérstakt
frumkvæði í þessum málum. í
framhaldi af því spurði ég hann
hver væri afstaða Bandaríkja-
stjórnar til þess, að taka frumkvæði
af viðræðum milli stórveldanna eða
af hálfu bandalagsþjóðanna um af-
vopnun í höfunum. Þá sérstaklega
hvað varðaði fjölgun kjarnorku-
kafbáta og kafbáta búnum kjarn-
orkuvopnum í höfunum.
Svar Bakers var á þá leið, að hann
sæi ekkert því til fyrirstöðu, að
bandalagsþjóðirnar beindu sér að
þessu verkefni og þá sérstaklega að
því er varðaði stýriflaugar á sjó.
Hanntók það fram að viðræður um
afvopnun á höfunum væru partur
af START viðræðunum í Genf, þótt
þeim væri samkvæmt samkomulagi
NATO og Varsjárbandalagsins
haldið utan við Vínarviðræðurnar
sem snérust eingöngu um hefð-
bundin vopn á landi.
Jafnframt sagði hann að Banda-
ríkin sem flotaveldi og Atlantshafs-
bandalagið sem byggði líflínu sína á
greiðum samgöngum milli megin-
landa Evrópu og Ameríku, teldu
það ekki samræma hagsmunum
sínum að takmarka uppbyggingu
flotans almennt, enda hefði hann
miklu hlutverki að gegna vítt og
breitt um heiminn. Öðru máli
gegndi um kjarnavopn og þá sér-
staklega stýriflaugarnar.
Þessi jákvæðu viðbrögð mega
þykja nokkrum tíðindum sæta, því
þau eru nýstárleg og sérstakt
ánægjuefni fyrir okkur íslendinga
að þau skyldu hafa komið fram á
þessum fundi.
Stuðningur við umbætur
Gorbastjovs
Við ræddum sérstaklega hvernig
bæri að meta vonina um áfram-
haldandi góð samskipti við Sovét-
ríkin í ljósi þess hvert horfði um
framgang Perestrojku Gorbastjov.
Það var sameiginlegt mat okkar, að
það væri lýðræðisríkjunum og
heimfriðnum í hag, að hin nýja
stefna Gorbastjov næði fram að
ganga, en jafnframt er margt sem
bendir til þess, að hún sé miklum
erfiðleikum bundin. Andstaða inn-
an Sovétríkjanna er veruleg og auk
þess ljóst að jafnvel þótt Gorba-
stjov treysti sig í sessi og fái meiri
tíma til að hrinda umbótum i fram-
kvæmd, muni árangur ekki fara að
koma í ljós fyrr en að löngum tíma
liðnum. Það er því viss hætta á að
væntingar almennings í Sovétríkj-
unum geti leitt til vonbrigða og auk-
ið hættu á afturhvarfi til fyrri
stjórnarhátta. í ljósi þess að væru
sameiginlegir hagsmunir Vestur-
landa, að gera það sem unnt er til að
greiða fyrir þessum umbótum. Það
kallar á endurskoðun á ýmsum
þáttum er varða samskipti við Sov-
étríkin á sviðum efnahags, við-
skipta, vísinda o.s.frv..
Því næst ræddum við ýmis mál-
efni Atlantshafsbandalagsins og þá
sérstaklega afvopnunartillögur þær
sem samþykktar voru á ráðherra-
fundi Atlantshafsbandalagsins í
byrjun desember og eru þær rót-
tækustu sem hafa verið settar um
stöðugleika og jafnvægi í álfunni á
grundvelli mun minni vígbúnaðar
en nú er.
Stefna Atlantshafsbandalagsins
hefur verið mörkuð í þessum skref-
um: l)Að ná allsherjarsamkomu-
lagi um helmingsniðurskurð á lang-
drægum kjarnaflaugum í afvopn-
unarviðræðum í Genf. 2)Að tryggja
framkvæmd á allsherjarbanni við
framleiðslu, birgðasöfnun og notk-
un á efnavopnum og alþjóðlegt ör-
yggiskerfi við að framfylgja því. 3)
Samningar um risavaxna fækkun í
herjum og venjulegum vopnabún-
aði á meginlandi Evrópu. 4)Sam-
komulag um gagnkvæm efri mörk
svokallaðra skammdrægra kjarna-
vopna.
11 mllljarðar tilbúnir_________
i varaflugvöll_________________
Meðal þeirra mála sem við rædd-
um um og varða Atlantshafsbanda-
lagið var spurningin um varaflug-
völl sem byggður yrði með fjárhags-
legum stuðningi Mannvirkjasjóðs
Atlantshafsbandalagsins. Ég skýrði
utanríkisráðherranum frá viðræð-
um mínum við framkvæmdastjóra
Atlantshafsbandalagsins um það
mál. Jafnframt að ég ætti von á
yfirlýsingu frá honum sem stað-
festi, að af hálfu Atlantshafs-
bandalagsins og mannvirkjasjóðs-
ins væru engar sérstakar kröfur
gerðar til þess mannvirkis umfram
þær sem gilda um venjulega far-
þegaflugvelli á friðartímum. Jafn-
framt að ég gerði mér vonir um að
samkomulag gæti tekist hér innan-
lands um heimild til þess að for-
könnun færi fram á þessu máli,
enda væri fjárheimild upp á sirka 11
milljarða íslenskra króna á yfir-
standandi fjárhagsáætlun Atlants-
hafsbandalagsins.
í annan stað ræddum við ný við-
horf í Evrópu og alþjóðaviðskipt-
um vegna samrunaþróunar Efna-
hagsbandalagsins fyrir 1992. Það
var sameiginleg skoðun okkar, að
brýnustu hagsmunir þeirra ríkja
sem utan Efnahagsbandalagsins
standa væru þeir að Efnahags-
bandalagið einangraði ekki önnur
ríki frá eðlilegum fríverslunarsam-
skiptum við bandalagið, með því að
koma upp innri verndartollum.
Óskað eftir viðraeðum um
friverslunarsamning____________
Að því er varðar viðskipti við
Bandaríkin lýsti ég þeirri afstöðu
okkar, að við vildum mjög gjarnan
hefja undirbúning að sérstökum
fríverslunarsamningi við Bandarík-
in, sem við gerðum okkur grein fyr-
ir að tæki alllangan tíma, enda vild-
um við vinna að því máli samtímis
því sem reyndum að ná samkomu-
lagi við Efnahagsbandalagið.
Viðskiptum við Bandaríkin hef-
ur hlutfallslega farið mjög hnign-
andi á undanförnum árum. Fyrir
4-5 árum var um 25-30% af okkar
útlfutningi í verðmætum talið til
Bandaríkjanna. 1987varþettahlut-
fall komið niður i 18% og í ár er
jafnvel tálið að það geti farið ofan
í 12%. Innflutningur til íslands frá
Bandaríkjunum er kominn niður
7% af heildarinnflutningi. Þannig
að viðskipti við Bandaríkin hafa
farið minnkandi og það væri þróun
sem við myndum gjarnan geta snú-
ið við. Nú væru umkvörtunarefni
okkar við Bandaríkin fá. Við njót-
um tollfrelsis fyrir meginið af okk-
ar fiskút flutningi, en meðaltollur
væri ekki hærri en 1,25%, undan-
tekningin væri ullarvörur, sem
lenda í hærri tolli vegna verndunar-
stefnu Bandaríkjastjórnar gagnvart
textílinnflutningi láglaunalanda í
Asíu.
Fríverslunarsamningur út af fyrir
sig, myndi því ekki síður kalla á að
íslendingar lækkuðu ytri tolla sína,
sem eru oft á bilinu 18-30% á inn-
flutningi frá Bandaríkjunum til ís-
lands, sem væri að vísu vaxandi.
Jókst um 38% á milli áranna
'87-88.
Þessum erindum var vel tekið og
heitið að skoða þau nákvæmlega og
höfð uppi svipuð orð og af hálfu
forvera hans, George P.Shultz, um
að ekkert sérstakt væri því til fyrir-
stöðu að slík mál væru könnuð, en
á það lögð áhersla að ásókn ýmissa
ríkja um slíkt fríverslunarsam-
komulag og þau þyrftu langan'tíma
til undirbúnings.
Endurnýjun vatnsbóla
og óbreytt hwalapólitik
Við höfðum gert okkur vonir um
að hægt yrði að útkljá mál varðandi
vatnsbólin á Suðurnesjum á þess-
,um fundi. Það gat ekki orðið af
þeirri ástæðu, að skýrslu um málið
sem fram fer á vegum bandarískra
aðila var ekki lokið. Frágangi hafði
seinkað, en niðurstöðu er að vænta
í þessari viku. Það sem utanríkis-
ráðherrann sagði var hins vegar, að
þeir væru tilbúnir að setjast niður
um leið og niðurstaðan lægi fyrir og
ganga frá samkomulagi um hönn-
um og byggingu nýrra vatnsbóla og
vatnsveitu, enda var honum gerð
grein fyrir að málið væri brýnt og
framkvæmdir yrðu að hefjast í vor
og verða lokið í haust.
Ég gerði grein fyrir aðalatriðum í
afstöðu okkar íslendinga varðandi
hvalveiðar og benti á að málið væri
mjög viðkvæmt og upp hefðu kom-
ið vandamál, sem hefðu getað spillt
samskiptum ríkjanna. Menn yrðu
að átta sig á því. Ég minnti á það
samkomulag sem gert hefði verið
milli landanna í tvigang, bæði um
Jón Baldvin: Lýsti þslrri
skoðun að vlð vildum hefja
undirbúning að sérstökum
fríverslunarsamningi við
Bandarikin.
framkvæmd vísindaáætlunarinnar
og heimild okkar til þess að selja
hvalaafurðir umfram það sem inn-
anlandsmarkaður neytti til Japan.
Baker staðfesti að Bandaríkjamenn
myndu standa við þessar skuld-
bindingar sínar og verjast þeirri
staðfestingarákæru, sem þrýst er á
um fyrir bandarískum dómstólum
vegna hvalveiðanna.
Hann hafði sjálfur orð á því að
það færi greinilega í vöxt, að fela
fyrrverandi fjármálaráðherrum að
fara með stjórn utanríkismála.
Sagði það góðan undirbúning og
vera sammála mér og Gefforey Ho-
we með það. Hann var vel undirbú-
inn. Skýr i sínum málfutningi og
vafningalaus í svörum við spurn-
ingum,“ sagði Jón Baldvin Hanni-
balsson utanríkisráðherra.
KRISTJAN
ÞORVALDSSON
EINDAGINN
ER 15.
HVERS MÁNAÐAR
U
ISSSSí- opinberra i
Launagreiðendum ber að skila afdreg-
inni staðgreiðslu af launum og reikn-
uðu endurgjaldi mánaðarlega. Skilin
skulu gerð eigi síðar en 15, hvers mán-
aðar.
Ekki skiptir máli í þessu sambandi
hversu oft í mánuði laun eru greidd né
hvort þau eru greidd fyrirfram eða
eftirá.
Með skilunum skal fylgja greinar-
gerð á sérstökum eyðublöðum, „skila-
greinum11, blátt eyðublað fyrir greidd
laun og rautt fyrir reiknað endurgjald.
Skilagrein ber ávallt að skila einnig þó
svo að engin staðgreíðsla hafi verið
dregin af í mánuðinum.
Allar fjárhæðir skulu vera í heil-
um krónum.
Gerið skil tímanlega
RSK
RlKISSKATTSTJÓRI