Alþýðublaðið - 14.02.1989, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 14. febrúar 1989
7
ÚTLÖND
UMSJÓN: INGIBJÖRG ÁRNADÓTTIR
Á UPPLEIÐ
Susan Sontag er 55 ára og hefur í meira en tvo áratugi
verið einn frægasti rithöfundur Bandaríkjanna. í nóvem-
ber sl. var hún í fyrirlestrarferð um Norðurlönd, þar sem
hún hélt meðal annars fyrirlestur á Louisiana-safninu.
Húsfyllir var. Hún virtist vel upplögð og glæsileg og hvíti
lokkurinn á sínum stað, þó hún skammist sin ekki fyrir að
segja frá þvi að dökki liturinn sé óekta!
Susan Sontag vill helst vera eingöngu rithöfundur, en finnst hún
alltaf verða að skrifa eina ritgerð i viðbót — sem betur fer...
Bandaríski rithöfundurinn og menningar-
rýnirinn er ekki síður þekktur fyrir ritgerðir
(essays) sínar, sem þykja með afbrigðum
góðar. Spakur maður hefur sagt að Sontag
sé einn af gáfuðustu samtíðarrithöfundum í
Bandaríkjunum.
Það kom áheyrendum á óvart
að hún talaði ekki um pólitísk
sjónarmið sín eða nýjustu verk
sín. Það sem hún talaði um voru
andstæðurnar og erfiðleikarnir
við að vera bæði rithöfundur og
menningarrýnir. Sem hið síðar-
nefnda skrifar hún ritgerðir en
sem rithöfundur skáldskap. HÚn
sagðist vera komin á þá skoðun að
hún muni einbeita sér að skáld-
skapnum, vegna þess að þá hafi
hún frjálsari hendur og sé ekki
ábyrg gagnvart neinu öðru en
skáldverkinu. Hún sagði ritgerð-
irnar vera um líðandi stundu og
þá væri hún ábyrg gagnvart ýms-
um og ýmsu. Þetta tvennt hefur
lengi togast á í vinnu hennar.
„Síðasta ritgerð mín er kannski í
ætt við síðustu sígarettuna,“
sagði hún einu sinni, en tvö ár eru
síðan hún hætti að reykja. Ennþá
segist hún eiga eftir að skrifa síð-
ustu ritgerðina.
Það er einkennandi fyrir Susan
Sontag að hún nýtir sér persónu-
lega reynslu sína sem ástæðu til að
velta fyrir sér hinum ýmsu hliðum
á því sem gerist í henni veröld.
Það var megn óbeit, en ekki
gert í pólitískum tilgangi, sem
varð til þess að hún skrifaði
„Ferðina til Hanoi“. Hún hafði
andstyggð á stríðinu í Víetnam og
bandarískri heimsveldisstefnu.
Susan Sontag varð fyrir því að
fá krabbamein í brjóst, og var í
lyfja- og geislameðferð þegar hún
skrifaði ritgerðasafnið „Illness as
Metaphor".
Hún las upp í Louisianasafninu
skemmtilega lýsingu á því þegar
hún var fjórtán ára gagnfræða-
skólanemi og hitti Thomas Mann,
sem í lok fimmta áratugarins bjó
um tíma í Hollywood.
Fram að sex ára aldri bjó Susan
Sontag, ásamt yngri systur sinni,
að mestu leyti hjá frænkum í ná-
grenni New York. Foreldrar henn-
ar voru pólskir gyðingar sem
komu til Bandaríkjanna á unga
aldri. Faðir Susan var loðskinna-
sali og hann ásamt móður Susan
dvöldu langdvölum í Kína, þar
sem hann stundaði viðskiptin.
Faðirinn lést af völdum berkla-
veiki og þá flutti móðirin aftur til
Bandaríkjanna og giftist fljótlega
aftur. Þegar Susan var 14 ára
flutti fjölskyldan til Los Angeles.
Susan varð snemma mjög bók-
hneigð og aðeins 15 ára settist hún
í háskólann í Chicago. þegar hún
var 17 ára giftist hún Philip Rieff,
28 ára ára. Þau höfðu aðeins
þekkst í 10 daga! Þetta var eina
hjónaband hennar og það entist í
7 ár. Hún eignaðist David son sinn
í hjónabandinu. Hann er nú rit-
stjóri hjá virtu bókaforlagi „Farr-
er, Straus & Giroux", sem gefur
einmitt út ritverk Susan Sontag.
Susan Sontag dvaldi langdvöl-
um í Evrópu á árunum áður og
sagði í viðtali sem danska blaðið
„Information" átti við hana fyrir
tveimur árum: „Á margan hátt
standa evrópsk menning og hugs-
unarháttur mér nær en banda-
rísk. Mér finnst Evrópa vera
heimurinn. Ég hef einnig dvalið í
Asíu og hún heillar mig. Frá því ég
fór til Hanoi árið 1968 hef ég ferð-
ast nokkrum sinnum til Kína og
fimm sinnum til Japan. Ein af rit-
gerðunum sem ég á eftir að skrifa
á einmitt að vera 100 blaðsíðna
verk urn Japan. Það er mín skoð-
un að rithöfundur verði að vera
athugull og kynna sér bæði tung-
ur annarra landa og menningu.
Það er þetta sem gerir mér erfitt
fyrir að vera Bandaríkjamaður.
Það er ekki til Bandarikjann sem
ég sæki efnivið minn sem rithöf-
undur.“
Af öðru tilefni hefur Susan
Sontag sagt að vegna farand-
verkamanna og útflytjenda muni
Evrópa taka stórfelldum breyting-
um á næstu áratugum. „Evrópa er
á leið inn í framtíð, sem mun ein-
kennast af mörgum trúarbrögð-
um og mörgum þjóðflokkum.
Evrópa mun breytast, þjóðar-
remba verður minni en áður,
þjóðrækni verður frjálsari — Evr-
ópa verður kannski eins og risa-
stór New York . . .“ Um leið ótt-
ast Sontag það sem hún kallar
auglýsingaskrumaðan kapítal-
isma, sem hún telur hættulegri
menningunni en jafnvel ritskoðun
kommúnistaríkja.
„Menningin kann að fara í út-
legð. Rithöfundur getur yfirgefið
land sitt, eða a.m.k. komið hand-
riti úr landi. Vandamálið er að þar
sem peningar stýra menningunni
er hætt við að útgáfustarfsemi
miðist við það sem hægt er að
græða á. Það er ekkert sem rétt-
lætir harðstjórn, en ég segi að
harðstjórn hafi hingað til ekki
komið í veg fyrir að menn skrif-
uðu góðar bókmenntir."
Þrátt fyrir að Susan Sontag sé
einn af fáum bandarískum rithöf-
undum sem eru heimsfrægir er
rétt svo að endar nái saman hjá
henni, en hún heldur sig við að
skrifa aðeins það sem hún verður
að skrifa. Um þetta úthald sitt
hefur hún sagt: „Ég er eins og
þyngdarlögmálið. Eg fer upp,
rúlla síðan niður, stend aftur upp,
fer upp á við og rúlla svo niður
o.s.frv. Ekkert getur fengið mig til
að gefast upp.“
(Det fri Aktuelt)
SJONVARP
Stöð 2 sýnir myndina Maðurinn
frá Fanná síðdegis i dag: Heill-
andi og wel gerð mynd.
Stöð 2 KL. 16:30
Maðurinn
frá Fanná
★ ★ ★
Áslrölsk 1982. Leikstjórn: George
Miller. Aðalhlulverk: Kirk Doug-
las, Tom Burlinson, Sigrid Thorn-
lon, Jack Thompson, Lorraine
Bayly o. fl.
Þegar sígild kvikmynd frá Ástralíu
byggð á göinlum áströlskum ljóða-
bálki. Myndin sem er í gömlum
vestrastíl af stærri gerðinni, segir
frá ungum manni sem hefur störf
hjá nautgripagreifa. Ungi maður-
inn verður ástfanginn af dóttur
hans og lætur ekki segjast þótt á
móti blási. Stórkostlegar tökur af
hestum og náttúru. Afþreyinga-
ntynd í besta stíl.
Sjónvarp kl. 20.35.
Hörpuskel-
fiskur frá
Stykkishólmi
Rúmlega hálfniu í kvöld verður Sig-
mar B. Hauksson á skerminum í
Ríkissjónvarpinu með nýjar matar-
uppskriftir til að gleðja skynfærin.
í þetta skipti bregður Sigmar sér
vestur í Stykkishólm þar sem hann
mun glugga í spennandi matarrétt
sem byggist á hörpuskelfisk.
„Á hinum merka, kaþólska stað
Stykkishólmi gera menn út á
hörpuskelfisk,“ segir Sigmar B.
Hauksson við Alþýðublaðið. „Við
lítum inn á hótelið á staðnum og fá-
um matreiðslumeistarann til að
elda bragðgóðan rétt úr hörpu-
skelfiski. “
Aðspurður varðist Sigmar allra
frétta af matargerð kvöldsins, en
sagði að sósan byggðist á romm-
líkjör. „Hins vegar mun matgerðar-
meistarinn hafa aðra uppskrift
tiltæka fyrir þá sem ekki hafa eða
kæra sig um að hafa rommlíkjör
við hendina, og er sú uppskrift eft-
irfarandi: Mysuostur, sítrónusafi
og Seven-Up.“
Þá er bara að sleikja út um og ná
Sigmar B. kynnir lostæta rétti úr
hörpuskelfiski frá Stykkishólmi
i kvöld.
sér í blað og blýant fyrir framan
Matarlist í umsjón Sigmars B.
Haukssonar kl. 20.35 í kvöld.
Stöð 2 KL. 23:20
Þráhyggja
★ ★ ★
Bandarísk 1959. Leikstjórn: Rich-
ard Fleischer. Aðalhlutverk: Or-
son Weltes, Diane Varsi, Dean
Stockwell, Bradford Dillman og
fl.
Nokkrir yfirstéttardrengir í Chi-
cago 1924 hafa greindarvísitölu
langt yfir meðallag. Þeir ákveða
að nota gáfur sínar til þess að
drýgja hinn fullkomna glæp með
því að myrða ungan pilt. En
drengirnir eru grunaðir um glæp-
inn og fjölskyldur þeirra ráða
þekktasta lögmann Bandaríkj-
anna til að verja þá. Kvikmyndin
er byggð á hinu fræga Leopold-
Loeb máli og endursegir á raun-
sæjan og miskunnarlausan hátt
frá þessum óhugnanlegu og sér-
kennilegu atburðum. Góður per-
sónuleikur, tíðarandinn vel
endurgerður og réttarsalssenurn-
ar trúverðugar. Afbragðsmynd.
H STOÐ2
15.45 Santa Barbara. Bandariskur fram- haldsþáttur. 16.30 Maðurinn frá Fanná. The Man from Snowy River.
1800 18.00 Veist þú hvar hún Angela er? (Vet du hvem Angela er?) 2. þáttur. Angela er lítil stúlka sem býr í Noregi en foreldrar hennar fluttu þang- að frá Chile. 18.20 Gullregn. Fimmti þáttur. Danskur iramhaldsmynda- flokkur fyrir börn í sex þáttum. 18.50 Táknmálsfréttir. 18.20 Feldur. Teiknimynd með islensku tali um helmilislausa en fjöruga hunda og ketti. 18.45 Ævintýramaður. Adventurer. Spenn- andi framhalds- myndaflokkur I ævintýralegum stil. Áttundi þáttur. Aðalhlutverk: Oliver Tobias, Peter Hambleton og Paul Gittins.
1900 19.00 Poppkorn 19.25 Smellir — Peter Gabriel II. Endur- sýndir þættir frá í haust. 19.54 Ævintýri Tinna. Ferðin til tunglsins (20). 20.00 Fréttir og veður. 20.35 Matarlist. Umsjón Sigmar B. Hauks- son. 20.50 Sæluriki i suðurhöf- um. (Tierparadies im Ewigen Eis). 21.35 Leyndardómar Sahara (Secret of the Sahara). Fimmti þáttur. 22.25 Umræðuþáttur á vegum fréttastofu Sjónvarps. 19.19 19.19. Heil klukku- stund af fréttafiutn- ingi ásamt frétta- tengdu efni. 20.30 Leiðarinn. Umsjón: Jón Óttar Ragnars- son. 20.45 íþróttir á þriðju- degi. Blandaöur þáttur. Umsjón: Heimir Karlsson. 21.40 Hunter. Vinsæll bandariskur spennumyndaflokk- ur. 22.30 Rumpole gamli. 23.20 Þráhyggja. Comp- ulsion. Unglings- drenglr úr yfirstétt eiga það sameigin- legt aö hafa greind- arvlsitölu langt fyrir ofan meðallag. Þeir gera sér vel greln fyrir yfirburöarhæfi-
2330 23.00 Seinni fréttir. leikum slnum og af- ráða að ræna og drepa ungan dreng i þeim tilgangi að drýgja hinn full- komna glæp. Aðal- hlutverk: Orson Wells, Diane Varsi, Dean Stockwell og Bradford Dillman. 01.00 Dagskrárlok.