Alþýðublaðið - 08.03.1989, Síða 3

Miðvikudagur 8. mars 1989
3
FRÉTTASKÝBING
Borgarstjórnarframboö
Enginn málefnalegur ágreiningur
Að undanförnu hefur nokkuð mikil umræða
skapast um sameiginlegt framboð minnihluta-
flokkana til borgarstjórnar. Samstaða virðist
vera a11 nokkur. Efasemdir um gildi þess helst-
ar hjá Kvennalistanum eftir því sem viðmæl-
endur Alþýðublaðsins segja. Enda má kannski
segja að Kvennaiistinn missi marks ef hann
gengur til sliks samruna, missi kraft sinn sem
mótvægi. Því verður þó ekki mótmælt að mikil
og náin samvinna minnihlutaflokkanna í borg-
arstjórn hefur gefið þessum orðrómi byr undir
báða vængi. Borgarfulltrúar minnihlutans hafa
unnið mjög vel saman og marglýst þvi yfir að
milli þeirra ríki í engu málefnaágreiningur.
EFTIR KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
Þessa samvinnu er at-
hyglivert að skoða í sam-
ræmi við annað sem er að
gerast á vinstri væng ís-
lenskra stjórnmála. Ríkis-
stjórnin er skipuð þeim
sömu flokkum, fyrir utan
Kvennalista, og það þykir
ýta heldur undir tilraunir í
þá átt að mynda einhvers-
konar blokk gegn alræði
Davíðs Oddssonar og
borgarstjórnarmeirihluta
Sjálfstæðisflokksins. Einn
viðmælenda
Alþýðublaðsins sagði að
þessi samruni væri einung-
is hluti af miklu meiri gerj-
un á vinstri vængnum, hún
væri hinsvegar lengst kom-
in í borgarstjórninni. Enda
kannski andstæðingurinn
lang skýrast skilgreinan-
legur þar.
Afhverju
sameiginlegt framboð
Allir viðmælendur Al-
þýðublaðsins bentu strax á
gífurlega góða og mikla
samvinnu minnihluta-
flokkanna sem stökkpall
til enn frekara samstarfs og
þeir borgarfulltrúar sem
rætt var við tóku undir
það. Málefnalegur ágrein-
ingur er lítill, a.m.k. óveru-
Iegur. Hinsvegar er sam-
starf sem það sem náðst
hefur kannski jafn mikið
til komið vegna þeirra ein-
staklinga sem að því stóðu.
Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir: „Þetta er ekki bara
spurning um einstaklinga,
h'eldur lika um flokka en ég
held að þetta góða sam-
starf hafi fyrst og fremst
byggst á þeim einstakling-
um sem hlut áttu að máli.“
Sigurjón Pétursson: „Ég
veit ekki hvernig það er í
öðrum flokkum en hjá
okkur er það þannig að
borgarmálaráð mótar
stefnuna í borgarmálum.
Það gefur því augaleið að
þegar kemur að því ólíkir
hópar með ólík sjónarmið
koma saman þá grundvall-
ast samstarfið á því að
menn sýni ákveðna tillits-
semi, skilning og virðingu
hver fyrir öðrum.“
Það er því í sjálfu sér
engin trygging fyrir því að
Ljóst virðist að sameiginlegt framboð minnihlutaflokk-
anna til borgarstjórnar i Reykjavik virðist fýsilegur kostur.
þessir flokkar geti starfað
saman ef ogjregar nýtt fólk
tekur við. A hinn bóginn
kom það skýrt fram hjá
öllum þeim sem rætt var
við að málefnaleg samstað
væri mjög mikil og t.d.
Kristín Ólafsdóttir nefndi
sérstaklega vinnu við fjár-
hagsáætlun sem dæmi
þessa.
Afhverju ekki
Enn er alls ekki ljóst
hvort af sameiginlegu
framboði verður. Málið er
á viðræðustigi eins og það
heitir. Hinsvegar þykir
mönnum sem Alþýðublað-
ið talaði við næsta öruggt
að meirihluti sé fyrir fram-
boðinu í Alþýðubandalagi
og Alþýðuflokki. Sumir
segja að vaxandi fylgi sé
við hugmyndina i Fram-
sóknarflokki en Sigrún
Magnúsdóttir borgarfull-
trúi flokksins segir að hún
viti það að skiptar skoðan-
ir séu innan hans. Hún seg-
ist sjálf alls ekki hafa tekið
endanlega afstöðu til máls-
ins og vildi taka skýrt fram
að málin væru enn langt
frá því afgreidd. Bæði Sig-
urjón Pétursson og Kristín
Ólafsdóttir eru eindregið
fylgjandi hugmyndinni,
Bjarni P. Magnússon
sömuleiðis en Elín Ólafs-
dóttir, borgarfulltrúi
Kvennalistans, lýsti því yfir
á fundi á vegum Þjóðvilj-
ans á laugardag að hún
teldi meirihluta innan
Kvennalistans vera andsnú-
inn sameiginlegu fram-
boði. í samtali við Alþýðu-
blaðið sagði lngibjörg Sól-
rún að vissulega væri and-
staða innan Kvennalistans.
Bæði væri það að sumar
þeirra óttuðust að hin
kvennpólitíska rödd þeirra
myndi drukkna og það svo
þetta: „Annað er það hvort
það er fýsilegt að fara í
samstarf við þessa þrjá
flokka sem allir eru í ríkis-
stjórn og ef hún situr þegar
borgarstjórnarkosningar
fara fram gætum við þurft
að súpa seyðið af einhverju
af því sem hún stendur fyr-
ir. Mjög margar konur
velta því líka fyrir sér hvort
þessir flokkar muni ekki
jafnt guggna á sínum
prinsÍRpum í borgarstjórn
eins og þeim þykir þær
hafa gert í ríkisstjórn. Ég
hugsa að þetta vegi hvað
sterkast."
Það virðast óskráð lög í
Reykjavík að Sjálfstæðis-
flokkurinn stjórni borg-
inni einn eða alls ekki.
Engum virðist detta i hug
að þeir muni mynda meiri-
hluta með öðrunt flokki el'
slík staða kæmi upp. Sigur-
jón Pétursson sagði t.d. að
hann væri hlynntur sam-
eiginlegu framboði, „ein-
faidlega vegna þess að nái
þessir flokkar meirihluta
hver í sínu lagi þurfa þeir
hvort eð er að starfa sam-
an, þar af leiðandi er ekk-
ert verra fyrir þá að taka
ákvörðun um það fyrir-
fram en eftirá." Elín Ólafs-
dóttir lýsti því yfir á áður-
nefndum fundi á laugar-
daginn að hún vissi alveg
með hverjum hún vildi
starfa í meirihluta. Túlkun
þessara orða er að mati
flestra sú að Kvennalistinn
vilji vinstra samstarf.
Listauppstilling og
borgarstjóri_____________
Þó svo flokkarnir kom-
ist að þeirri niðurstöðu að
bjóða fram saman er margt
sem huga þarf að. Hvernig
á að stilla upp listanum og
hvernig á að velja borgar-
stjóra? Sú hugmynd sem
helst er nefnd er að hver
flokkur eigi tvo menn á
þeint lista sem ætlað er að
mynda meirihluta. Kristín
Ólafsdóttir segir það sína
skoðun að þannig sé rétt
farið að. Alþýðubandalag-
ið mun því ekki fara frani á
að njóta þeirra yfirburða
sem flokkurinn hefur haft
miðað við hina minni-
hlutaflokkana. Kristín
sagði einnig að sín skoðun
væri að borgarstjóraefnið
ætti að vera pólitískt skip-
að. Bjarni P. Magnússon
sagði það hreinar línur af
sinni hálfu að fólkið ætti
sjálft að kjósa sér borgar-
stjóra, hvort hann yrði svo
í fyrsta eða áttunda sæti
Iistans væri annað mál.
Þetta er þó ekki atriði sem
enn hefur mikið verið rætt.
Að auki kemur það til
senr er í allri pólitík. Menn
vilja fá völd til að fram-
kvæma sin pólitísku
stefnumið. Það er ekki
hægt nema að komast að í
stjórn borgarinnar. Og við-
horfið er skýrt: Frekar
sameiginlegt framboð en
að láta Sjálfstæðisflokk-
inn stjórna áfram. En
samt. Ekki nema vera viss
um mikið fylgi.
Spurningin er hvort
menn hrökkva eða
stökkva.
Sameining banka
Þrýstingur úr öllum áttum
Alvarlegar viðræður eiga sér stað um þessar
mundir um aukna samvinnu og helst samein-
ingu viðskiptabanka. Þar þrýsta á rekstrar-
erfiðleikar, minnkandi vaxtamunur inn- og út-
lána og ekki síst það skilyrði ríkisins á sölu
hlutar sins i Útvegsbankanum að bankasam-
steypa geri tilboð. Eigendur Iðnaðarbankans
og Verslunarbankans eru nánast í formlegum
viðræðum, en Búnaðarbankinn virðist einna
ánægðastur með óbreytta stöðu sina.
Hlutafé ríkisins í Út-
vegsbankanum er 764
milljónir króna af 1.000
milljóna króna heildar-
hlutafé. Framkvæmda-
sjóður á 200 milljónir og
einstakir aðrir hluthafar
eiga 36 milljónir. Á mark-
aðinum hafa hlutabréf í
Útvegsbankanum verið
sögð 30-40% virði yfir
nafnvirði, en einnig hefur
heyrst talað um að með
öllu megi tvöfalda nafn-
virðið.
Salan á hlut ríkisins er
sem stendur í höndum sér-
stakrar nefndar viðskipta-
ráðherra, undir for-
mennsku Björns Frið-
finnssonar. Björn sagði í
samtali við Alþýðublaðið
að hlutverk nefndarinnar
væri að tryggja gott verð
fyrir hlutabréfin, að stuðla
að sameiningu banka og
stuðla að dreifðari eignar-
aðild.
Rikið knýr á um_______
sameiningu____________
„Með hliðsjón af þessu
höfum við tekið þá afstöðu
að gera það að skilyrði, að
ef tilboð eigi að skoðast þá
verði þau að koma frá sam-
steypu banka. Nefndin er
um leið í biðstöðu á meðan
bankarnir ræða sín á milli
um þá möguleika. Fyrst er
að sjá hvað út úr slíkum
viðræðum kann að koma,
síðan má fara að tala um
verð og skilmála“ sagði
Björn.
Af samtölum Alþýðu-
blaðsins við ýmsa banka-
menn má ráða að það séu
einkum Iðnaðarbankinn
og Verslunarbankinn sem
nú ræða um samvinnu og
hugsanlega sameiningu og
á borðinu eru einnig sam-
eiginleg kaup á hlut ríkis-
ins í Útvegsbankanum,
öllum eða hluta hans. í
þessu sambandi hefur Al-
þýðubankinn einnig verið
nefndur. Á yfirborðinu er
raunar fátt sem virðist
mæla gegn samtvinnun
Iðnaðarbankans og Versl-
unarbankans, enda eru
fjölmargir eigendanna hin-
ir sömu. I Alþýðubankan-
um og Verslunarbankan-
um er einnig stór sameigin-
legur eigandi, Lífeyrissjóð-
ur verslunarmanna.
Útvegsbankamenn virð-
ast mjög áfram um kaup á
þessum nótum. Hallgrím-
ur Snorrason formaður
bankaráðs sagði í samtali
við Alþýðublaðið að hluta-
bréfasalan væri formlega
ekki í höndum bankaráðs-
ins, heldur áðurnefndrar
nefndar. „En bankaráðs-
menn hér eru sammála um
að sameining bankastofn-
ana sé af hinu góða og get-
ur Útvegsbankinn skipt
þar höfuðmáli. Við höfum
átt ágæt samskipti við þá
banka sem þú nefndir. Út-
vegsbankinn er gamalgró-
inn banki, þótt hann sé nýr
sem hlutafélagsbanki,
hann er með útibú víða um
landið, meðal annars á
stærstu útgerðarstöðun-
um. Ég hygg að með sam-
einingu megi ná góðri
hagræðingu, ekki síst í
málefnum útibúanna og
ekki fæla frá góð við-
skiptasambönd bankans
erlendis."
í leit að hagnaði og
hagræðingu_____________
Davíð Scheving Thor-
steinsson iðnrekandi og
formaður bankaráðs Iðn-
aðarbankans staðfesti i
samtali við Alþýðublaðið
að óformlegar viðræður
hefðu átt sér stað að und-
anförnu milli Iðnaðar-
bankans og Verslunar-
bankans um samvinnu, en
sagði orðum aukið að þær
snérust um kaup á hlut rik-
isins í Útvegsbankanum
sérstaklega og kannaðist
ekki við að Alþýðubank-
inn væri inni í myndinni.
„Við höfum skrifað
bankaráði Verslunarbank-
ans bréf og óskað eftir við-
ræðum um samvinnu
þessara banka. Þessu bréfi
hefur verið svarað og fund-
ir hafa átt sér stað. Þetta er
mál sem verður að taka
skref fyrir skref. Þessar
viðræður eru fyrsta skrefið
og ef þessum aðilum tekst
að koma sér saman þá er
hægt að tala um að taka
næsta skref, sem gæti verið
kaup á hlutafé í einhverj-
um öðrum banka. Fyrst
verðum við að læra að
skríða áður en við förum
að hlaupa. Galdraorðin í
þessu öllu eru hagnaður og
hagræðing. Ef menn sjá í
þessu fýsilegan kost fyrir
eigendurna og starfsmenn-
ina þá verður þetta gert.
Aðalfundir bankanna
standa fyrir dyrum og ég á
ekki von á því að neitt ger-
ist fyrr en eftir þá.“
Verslunarbankinn og
Iðnaðarbankinn hafa ekki
áður ræðst formlega við
um samvinnu eða samein-
ingu með svo ákveðnum
hætti og sagði Davíð að
það sem nú ýtti öðru frem-
ur undir slíkar viðræður
væru breytt viðhorf og
breyttar aðstæður í rekstri
bankanna. „Það er fyrir-
sjáanlegur minnkandi
vaxtamunur milli innlána
og útlána og við því verða
bankarnir að bregðast.
Málið er ekki flóknara en
það. Þessar viðræður okk-
ar eru enn tiltölulega
óformlegar, en ég á per-
sónulega von á því að þær
verði formlegar í lok mán-
aðarins.“
Samvinnubankinn
upp í skuld?
Um tíma var rætt um að
Útvegsbankanum yrði
hreinlega skipt upp á milli
annarra banka, en þær
raddir heyrast ekki um
þessar mundir. Einnig hafa
lognast út af raddir um að
sparisjóðir landsins sam-
einist um að kaupa hlut
ríkisins í Útvegsbankan-
um. Á hinn bóginn hefur
erfiður rekstur Samvinnu-
bankans nokkuð verið til
umræðu og jafnvel nefnt
opinberlega sá möguleiki
að Landsbankinn tæki
Samvinnúbankann upp í
skuld Sambands islenskra
samvinnufélaga, sem á
ásamt dótturfyrirtækjum
sínum þrjá fjórðu hluta í
Samvinnubankanum.
Þessu neita talsmenn Sam-
vinnubankans alfarið.
Einnig hefur verið nefnt til
skjalanna að Samvinnu-
bankinn og Búnaðarbank-
inn sameinist, en Haukur
Helgason bankaráðsmað-
ur í Búnaðarbankanum
sagði ekkert slikt hafa
komið upp á borð banka-
ráðsins.
ÍO|
FRIÐRIK ÞÓR *
GUOMUNDSSON,