Tíminn - 25.01.1968, Qupperneq 3

FIMMTUDAGUR 25. janúar 1968
TÍMINN
ÁSTIR SAML YNDRA HJÓNA
HLUTU „SILFURHESTINN"
AK—Reykjavík, miðvikudag. —
f dag fór fram afhending „silf
urhestsins" bókmenntaverðlauna
dagblaðanna í Reykjavík, og
hlaut að þessu sinni Guðbergur
Bergsson fyrir skáldsöguna Ástir
samlyndra hjóna, er út kom hjá
forlagi Helgafells nú í haust.
Afhendingin fór fram að Hótel
Sögu, og veitti Ragnar Jónsson
verðlaununum viðtöiku fyrir hönd
hö'fundarins, sem dvelst á Spáni
um þessar mundir. Auk hans voru
viðstaddir ásamt bókmenntagagn
rýnendum blaðanna Bjarni Bergs
son, bróðir höfundar og Jó'hannes
Jóhannesson, listmálari, sem gerði
verðlaunagripinn.
Árni Bergmenn, blaðamaður við
Þjóðviljann ,hafði orð fyrir nefna
armönnum að þessu sinni, en auk
hans eru í nefndinni Ólafur Jóns
son fyrir Alþýðublaðið, Erlendur
Jónsson fyrir Morgunblaðið, Ei-
ríkur Hreinn Finnbogason fyrir
Vísi og Andrés Kristjánsson fyrir
Tímann.
Árni minnti á, að þetta væri í
annað sinn, sem verðlaun þsssi
voru veitt. í fyrra varð samkomu
lag milli dagblaðanna um að veita
þessi verðlaun í upphafi hvers árs<
og koma þá til álita bækur, er
komið hafa út árið á undan. At-
kvæðagreiðslu er hagað þannig, að
fulltrúi hvers dagblaðs tilnefnir á
atkvæðaseðli þrjár bækur. Fær hin
fyrsta 100 stig, önnur 75 stig og
hin þriðja 50. Bók Guðbergs, Ástir
ÍSLANDSKLUKKAN FRUM-
SÝND í NÆSTU VIKU
FB-Reykjavik, miðvikudag.
Fruimisýnimg á íslandsklukk
unni verður í Þj'óðleikhúsinu á
miðvikudaginn í næstu vifcu,
eða 31. janúar. En meðifyligj
andi mymd af Snæfríði og Jóni
Hregigviðissyni, tók ljósimyinid
ari blaðsins GE á búningaæf-
ingu í dag. Með helztu hlut-
iverk fara: Ró'bert Airnifimns
son leikur Jón Hret??viðsson
Rúrik Haraldsson leikur Arn-
as, Sigríður Þorvaldsdóttir er
Snæfríður íslandissól, Gunn
ar Eyjólfsson er Jon Marteins
son, Jón Júliusson er Jón
Grimdvikensis, Valur . Gísla
son er Eyjalín lögmaður. Leik
stjóri er Baldvin Halldórsson,
'og Gumnar Bjarnasoin gerði
leiktjöldin.
íslandsklukkan var sýnd
við opmun Þjóðleikhússins, og
hefur engin sýning orðið vin-
sælli. Sýningar urðu þá 83
talsiins, og uppselt á þær flest
ar. Vona því leikhúsmenn, að
leikritið fái ekki síðri mót-
tökur að þessu sinni.
KONAN ER A
BATAVEGI
OÓ—iReykjavík, miðviikiu-
dag.
Konan, sem stungin var
tveim hnífisstungum aðfara
nótt suinnudags s. 1. er nú
við sæmilega heilsu. Er
hún enn á Landsspítaiaeum
en hefur fótavist hluta úr
degi.
Dýpri hnífsstu!ngan var
7 sentimetra djúp og var
álitið að húm hafi snert
amnað lunga konunnar.
Stúlkan sem verknaðinn
framdi er enn í varð'haidi.
-»—l ..........
Skipstjóra- og stýrimannafélagið Verðandi í Vestmannaeyjum
ÁTELUR ÁKVÚRÐUN UM FISKVERÐIÐ
EJ—Reykjavík, miðvikudag.
Á aðalfundi Skipstjóra- og
stýrimannafélagsins Verðandi í
Vestmannaeyjum á sunnudaginn
var gerð ályktun um fiskverðið,
þar sem átalin voru harðlega þau
vinnubrögð, er viðhöfð voru við
ákvörðun fiskverðs nú í janúar.
í ályktuin fundarins segir, að
vitað sé, að „vinmslustöðvar þær,
sem haifa búið við eðlilega hrá-
efmiisöflun, hafa lýst þvi yfir, að
þær hafi greitt verulegar upp-
bætur á það verð, se.m verðlags
náð hafi ákveðið.
Nú hefur verið hafður sá hátt
ur á, að fjölgað er þeim fyrirtækj
um, er tekin eru inn í grumdvö'1'1
inn. Mörg þessara fyrirtækia. se.m
tekin eru til úrvinnslu. hafa mjög
takimarkað hráefni, og vininsla
verður því aðeims stuttan tíma
ár hvert. Með því, að taka til
greina þessi fyrirtæki, er minmst
an vinnsluitima hafa, verður geta
st'öðvanna ti.l kauoa afar bágfbor
inn“, segir í ályktuninni.
KBG-Stykkishólmi, miðvikud.
í gærkveldi kom hingað vél
báturinn Eyifellingur VE 206
en hann hefur nú verið keypt
ur himgað af hlutafélagimu
Veri.
Þetta er 83 smálesta bátur
m.eð 500 hestafla Caterpillar
vél, smíðaður á ísafirði árið
1061.
Þá er rætt uim fjölda fiskvinnslu
stöðvamn,a og segir þar, að þess
verði að krefjast, að „ekki séu
reknar fleiri vinnsliustöðvar en
eðlilegt má telja miðað við þá
hráefnisöflun, sem fyrir hendi er
Framhald á bls. '4.
Lítið hefur verið hér um at-
vinnu að undanförnu. 2 bátar
hafa byrjað róðra, en afli hef
Uir verið tregur um 3—4 lest-
ir á bát. Nýlega hefnr skipa-
smíðastöðin Skipavík h. f. gert
samning um smíði á tveim 45 t.
báturn og muin það verða mik
iil atvinnu'bót.
Framhald á bls 14
Guðbergur Bergsson
Nýr bátur til Stykkishólms
Er ofnotkun tilbúins áburðar
ógnun við lífið á jörðinni?
EJ—Reykjavík, þriðjudag.
Bandarískur vísindamaður
hefur bent á mikla hættu af
völdum of mikillar notkunar
tilbúins áburðar. Telur hann,
að þetta hafi mikil áhrif á
köfnunarefnissambönd og geti
jafnv. leitt til þess að líf í vötn
um deyi út, og — sé ekkert
gert til mótvægis — jafnvel
að plánetan verði óhæf mönn
um tU búsctu!
Það er bandaríski próifessor
inn Barry Commoner, yfirmað
uir Washinston University's
Centxe for the Biology «f
Natural Systems" sem liefur
varað við því, að fyrir hendi
séu flókinar og ógnandi breyt
inigar í köfnunarefnissamibönd
um jarðvegs lofts og viatns.
Telur prófessoirinn, að ástæð
an sé geysifeg auikning 1 notk
■un tilibúinis áburðar, er geti
leiitt til líffræðilegrar byltimg
ar.
Segir hann, að þessar breyt
ingar geti leitt til skyndilegr
ar og geysimikillar mengunar
vatna og vatnsbóla: til hættu
fega míkils magns köfnunar-
efnissambanda í matvæluim, og
tii nauðsyinar á slíkri takmörk
un á notkun köfnunarefnis-
áburðar. að valda myndi gjör-
byltingu „aftur á bak" í land
búnaði.
Commoner segir, að of mik
ið nj'tnati í matvælum væri
sérstaklega hættufegt börn-
um. Nitrat er sjálft skaðlaust,
ein getur breytst í innyfilum
barnsins í nitrite, sem er eiitr
að. Hefur könnun, er gerð
var i Missouri, sýn.t t. d. að
nitrat-innihald spínat-dósar,
sem ætluð var u,ngbörnum,
reyndist fjórfalt það ma@n,
sem talið er eðlilegt.
Þetta mikla nitrat á m. a.
rætur sínar að rekja til of
miikiliar notkunar á tilbúnum
áburði.
Prófessor Commoner bendir
á þessa hættu af nitrati sem
eitt dæmi, er styðji þá kenn
ingu sína, að heimurinm stefni
í móti mikilli hættu vegna
áhrifa tækninn'ar og borgarþró
unar á niáttúrulögmiál, er við
vitum enn mjög lítið um.
Hann héit ræðu í skóla
bandaríska landbúnaðairráðu-
neytisins á dögunum, og sagði
þar, að ef „við byirjum ekki
nú að vega upp á móti tækni
þróuninni með dýpri skilningi
á jiafnwægi nátitúrummar, eig
um við á hættu að eyðileggja
þessá plámetu sem mannabú-
stað“.
Prófessor Commoner er full
trúi í nýrri, þýðingarmikilli
nefnd, sem skipuð var af
„Armerican Assosiation for
the Advanoemeimt of Science",
og hefur því hlutverki að
gegna að kanna sifellt og ná-
kvæmlega áhrif mannsins á
umhverfi sittt.
Áður en nútíma landibúnað
ur hófst, og st'órborgiirmar f-óru
að gefia frá sér mikið magn
úngangsefna, var mestur hluti
köfnumarefnis jarðarinnar ann
að hvort bundið í rnálmum, í
iífrænum samböndum (én það
eir þýðingainmikill hluti pró-
teins) eða laust sem gas í
andrúmsloftinu. En í dag finnst
sívaxandi magn af nitrati.
Commoner bendir á, að ánið
1942 haifi Bandaríkin notað
tæplega 500 þúsund tonn af
nitrat-áburði en á síðasta ári
sex miLljóinir tonna. Magnið
hefur því tífaldazt á 25 árum.
Þetta hefur að sjálfsögðu
leitt til aukins uppskerumagins
og það i mjög stórum stfl. En
samtímis hefur jarðvegsbygg
inguinni hrakað, nitratið nýtist
verr, og sívaxandi magn þessia
áburðar fer með rigningar-
vatni og leysingum í ár og
vötm..
Nitrat mymdast einnig í
hinum mikla úrgangi, er kem
ur frá stórborgunum. Þetta
nitrat getur valdið skyndifeg
um vexti vatnagróðurs, algae,
í vötnum. Þessi gróður rotnar
síðan og mengar vatnið. Hætt
ur á þessu í stórum stíl í vafcn
Framhald á bls. 15.