Tíminn - 19.03.1968, Blaðsíða 9

MfUÐJUDAGUR 19. marz 1968.
TÍMINN
Útgefandi: FRAMSÚKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: KristjáD Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriðl
G. Þorsteinsson Pulltrúi ritstjórnar- Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Steingrimur Gislason Ritstj.skrifstofui t Eddu-
búsinu. símar 18300—18305 Skrifsofur: Bankastræti 7 Af-
greiðslusimi- 12323 Auglýsingasimi' 19523 ASrar skrifstofur.
simi 18300 Askriftargjald kr 120.00 á mán. Innanlands — í
lausasölu kr 7 00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Dýrasta verkfallið
í gær lauk umfangsmesta og dýrasta verkfalli, sem
hefur verið háð á íslandi. Sennilega hefur það valdið
atvinnuvegunum tjóni, sem nemur hundruðum milljóna
króna. Tjón launþega hefur einnig orðið mikið. Það
mun taka atvinnuvegina langan tíma að fá þetta mikla
tjón bætt.
Þetta verkfall er á flestan hátt einstakt. Einstakast
er það þó vegna þess, að það var ríkisstjórnin sem setti
verkfallsskriðuna af stað. Það er hverju orði sannara,
sem stóð í málgagni forseta sameinaðs Alþingis, Skutli,
á hlaupársdaginn, að ekki hefði hér komið til neinna
átaka ef ríkisstjórnin hefði ekki fellt lögin um verð-
tryggingu launa úr gildi. Verkalýðssamtökin hefðu þá
látið kyrrt liggja og ekki borið fram neinar nýjar kröfur.
Atvinnurekendur hefðu þá heldur ekki farið að rjúfa það
samkomulag, sem hafði haldizt milli þeirra og verkalýðs-
hreyfingarinnar hátt á annað ár. Vinnufriður hefði þá
haldizt ótruflaður og þjóðin í dag verið þeim hundruðum
milljóna króna ríkari, sem tapazt hefur í verkfallinu.
Þess munu ekki dæmi, að ríkisstjórn hafi farið að
eins óviturlega og harkalega og núverandi ríkisstjóm,
þegar hún felldi verðtryggingarlögin úr gildi. Fyrsta
skilyrði til þess, að gengisfellingin bæri tilætlaðan ár-
angur, var að tryggja vinnufriðinn. Undirstaða þess að
vinnufriðurinn héldist, var að gera kjaraskerðingu hinna
láglaunuðustu sem léttbærasta. í stað þess að gera ráð-
stafanir 1 þá átt, felldi rikisstjórnin verðtryggingarlögin
úr gildi, án þess að nokkuð kæmi 1 staðinn. Ailir, nema
hinir sjö menn, sem sæti eiga í ríkisstjórninni, gerðu sér
ljóst, að verkalýðsstéttin gat ekki tekið á sig kjara-
skerðingu gengisfallsins algerlega bótalaust. Einhliða
afnám verðtryggingarlaganna hlaut að leiða til stéttar-
átaka og verkfalla. Ríkisstjórnin og þinglið hennar fengu
aðvaranir úr ölium áttum. Þeim var ekkert skeytt. Þess
vegna hefur þjóðin nú tapað hundruðum milljóna.
Þung er sú ábyrgð, sem hvílir á herðum foringja
Sjálfstæðisflokksins vegna forustu þeirra um afnám
verðtryggingarlaganna. En þó er sekt ráðherra og þing-
manna Alþýðuflokksins enn þyngri. Þeir telja sig enn
fulltrúa launamanna. Þeir áttu því ekki að ljá máls á
því að fella niður verðtryggingarlögin, án alira bóta til
hinna láglaunuðu. Þeir gerðu þetta samt. Þeir bera
þannig öðrum fremur ábyrgð á því, að láglaunastéttimar
urðu að heyja hálfs mánaðar verkfall til að fá fram
nokkrar réttarbætur. Þessar bætur hefðu þær getað feng-
ið fram verkfallslaust, ef þingmenn og ráðherrar Al-
þýðuflokksins hefðu haldið fram rétti láglaunafólksins
á Alþingi.
Láglaunafólkið veit nú betur en áður að á ráðherra
og þingmenn Alþýðuflokksins getur það ekki treyst.
Þess vegna hefur það orðið að heyja þetta langa og
dýra verkfall.
Það er hörmulegt til þess að vita, að á þeim tíma,
þegar þjóðin má sízt við því að atvinnuvegirnir stöðvist,
skuli láglaunafólkið þurfa að heyja tveggja vikna verk-
fali til að fá lágmarkskröfum fullnægt. En svona dýrt
er það að búa við ríkisstjórn, sem skortir bæði dóm-
greind og réttsýni og nam því verðfestingarlögin úr
gildi, án þess að nokkuð kæmi í staðinn til að bæta hlut
hinna láglaunuðu. En því miður verður þetta ekki sein-
asta tjónið, sem þessi stjórn mun vinna þjóðinni, ef hún
hrökklast ekki fljótlega frá völdum, en það ætti hún sann
arlega að gera eftir það stórtjón, sem hér hefur hlotizt
af glámskyggni hennar og ósanngimi.
Kiesinger gerist talsmaður
sömu stefnu og de Gaulle
Sjálfstæðisstefnan eflist stöðugt í Austur-Evrópu
ÝMS mikilsverð tíðindi hafa
gerzt þær tvær vikur, sem
engin fréttaiblöð hafa komið út
á íslandi, vegna verkfallsins.
Mesta athygli hafa sennilega
vakið gullkaupin mifclu, sem
næstum voru búin að fella
dollarann, og úrslit prófkjörs
ins í New Hampshire, en þau
hafa leitt til þess. að Robert
Kennedy hefur gefið kost á
sér sem forsetaefni. Banda-
rí'kjastjórn hefur gripið til sér
stakra ráðstafano vegna gull-
æðisins og munu þær vafalaust
nægja til að koma í veg fyrir
'iall dollarans, a.m.k. fram yfir
forsetakosningarnar í Banda-
tíkjunum. Framboð Kennedys
gera úrslit þeirra kosn
inga mifclu tvísýnni en ella.
Erfitt er þó að spá nokkru
endanlega um þetta, því að
næstu miánuðina getur margt
gerzt í Bandaríkjunum, er ger
breyti viðhorfinu frá því sem
það er nú.
ÞÓTT þessir tveir atburðir
hafi sennilega vakið einna
mesta athygli seinustu dagana,
eiga trúlega tveir atburðir
aðrir eftir að hafa enn meiri
sögulega þýðingu. Hér er ann
ars vegar átt við yfirlitsræðu
þá, sem Kiesinger kanzlari
hélt í vestur-þýzka þinginu 10.
þ.m., og kins vegar við þá
viðleitni þjóða í Austur-Bv-
rópu að gerast Óháðari stórveld
inu í austri.
f yfirlitsræðu sinni ræiddi
Kiesinger kanslari bæði um inn
anríkis- og utanrífcismál. Þau
ummiæii hans sem mesta at-
hjygli vöktu, hljóðuðu eitthvað
á þessa leið:
— Þrátt fyrir það, þótt
tengsl okkar við Atlantshafs-
bandalagið séu sterk og sambúð
ofckar við Bandaríkin sé mjög
vinsamleg, þá edgum hvorki við
né sameiinuð Vestur-Eyróipa
heima í framtíðinni innan
þröngs Norður-Atlantshafs,
„imperium". Slík skipan myndi
tvískipta Þýzkalandi og Evrópu
varanlega og gæti aukið kættu
á sorgariegustu heimsátökum.
Þótt orðið „impenum" geti
verið nokkuð teygjanleg í þessu
sambandi, þá túlfcuðu eriend
hlöð þessi ummæli Kiesingers
yffirleitt á þá leið, að hann liti
á Nato sem bráðabirgðasamtök,
en leita ætti í framtíðiinmi eftir
annarri lausn, sem gæti trygg.t
sameiningu Þýzkalands og víð
tæikt sametarf í Evrópu. SXíkri
lausn yrði ekki náð með þútt
töfcu í Nato. Dansfca blaðið
Berlingske Tidende valdi ræðu
Kiesinger lífca fyrirsögnina
„Nej til Nato-fremtid“, en Aktu
elt valdi henni fyrirsögniina
„Europas fremtid ifcke í Nato“.
Mörg amerísk blöð, þar á með
al „The New York Times“
deildu á Kiesinger fyrir það,
að hamn væri genginn Gaull-
ismanum aliveg á hönd.
Fleiri atriði í ræðu Kiesing
ers sýndu, að vestur-þýzku
stjórninni er þáð full alvara að
Kiesinger og de Gaulle
leá'ta bættrar sambúðar við
Austur-Evrópu. í fyrsta sinn
fór Kiesinger viðurkenningar-
orðum um þær efnahagslegu
framfarir, sem hefðu orðið í
A.ustur-Þýzk.alandi. Hann
skýrði einnig frá því, að vest
ur-þýzka stjórnin hefði í atlhug
uu að oipna verzlunarskrifstof.u
í Austur-Bertín. Þá kvaðst
hann reiðubúinn tl að ræða við
Witíi Stoph, forsætisráðhenra
Aiuistpr-Þýzkalands, m. a. um,
að þessi lönd gerðu með sér
griðasáttmiála, en þó á þan.n
hátt að ekki fætíst í því dipló
matisk viðurkenning á Aust-
ur-Þýzkalandi. Þó taldi hann
nauðsynleigt, að emibæ.ttismenn
ríkjanna ræddust við til að
greiða fyrir samgöngum og við
sikiptum miXli þeirra.
RÆÐA Kiesingers verður
ekki skilin á annan veg em
að Vestur-Þýzkaland sé reiðu
búið til að ganga úr Nato, ef
það gæti orðið til þess að
bæta sambúðina miXli Vestur-
og Austur-Evrópu og auðveXda
sameiningu Þýzkalands. Kiesing
er sagðist skilja, að bætt sam
búð í Evrópu og aufcin öryggis
tilfinning þar væri lykiHinn að
því að sameina Þýzkaland.
í framhaldi af ræðu Kies-
ingers, fóru fram aLmennar um
ræður í þinginu. Einna mesta
athygli vakti ræða Helmuth
Sohmidits, sem er formaður
þingflofcks Jaf.naðarmanna.
Hann sagði m. a., að Þjóðverj
ar yrðu að gera sér ljóst, að
utan Þýzkalands væri hvergi
að finna áhuga fyrir samein-
inigu Þýzkalands. ÖIX nágranna
níkin óttuðust sameinað Þýzka
land, sem hefðu 75 mitíj. íbúa.
Hivort sem Vestur-Þjóðverjum
l'íkaði stjórnin i Austur-Berlín
betur eða ver. vrði ekki kom
izt hjá því að koma á einhverj-
um samskiptum við hana, á.n
þess þó að þurfa að viður-
kenna Austur-Þýzkaland sem
erient rjkL Hánn lýsti fyjgi
sínú við þá tílíogu Kiesing'ers,
að hann ræddi við forsætisráð-
herra Austur-Þýzkalands um
griðasáttmála. Þá lýsti hann
ýmsum hugmyndum um, hvern
ig sambúð þýzku ríkjanna ætti
að verða háttað.
í Austur-Berlin hefur ræð
um þeirra Kiesingers og
Schmidts verið misjafnlega tek
ið, e.n þar er líka diplómatísk
viðurfcenning Austur-Þýzka-
lands sett á oddinn. Þótt þeir
Kiesinger o.g Schmidt séu ekki
reiðuibúnir til að ganga svo
langt, gengu þeir miklu lengra
í þessum ræðum sínum til
móts við Austur-Þýzkaland en
þeir hafa gert nokkru sinni
áður. Margt bendir þó til, að
meirihluti almennings í Vest-
ur-Þýzkalandi vilji ganga enn
lengra i þessa átt. Það er ekki
sízt fyrir ábrif þessa meirihluta
sem þeir Kiesinger og Schmidt
ganga lengra til móts við Aust
ur-Þýzkaland en áður. Þeir eru
knúðir fram af almenningsálit
inu.
ÞÓTT Kiesinger færi í
ræðu sinni mörgum fögrum orð
um um Bandaríkin og legði á-
herzlu á góða sambúð þeirra
og Vestur-Evrópu í framtíð-
inni, kom það eigi að síður
glöggt í ljós, að tafcmark hans
er Evrópa, sem er ekki í
neiinu háð Bandaríkjunum, en
hefur aðeins vinsamleg ski-pti
við bau. Þess vegna segja
amerísku blöðin, að hann sé
á sömu leið og de Gaulle.
Þótt ræða Kiesingers hafi
því vakið litla ánægju vestra,
geta Bandaríkjamenn hu.ggað
sig við annað. Á sama tíma og
Vestur-Þjóðverjar náigast Gautí
ismann, er nliðstæð bróun að
gerast í Austur-Evrópu, ein þar
bednist hún gegn Rússum. Rúm
enía hefur tekið u.pp enn sjáltf
stæðari stefnu í sambúð sinni
við Sovétríkiin en áður, m. a.
með því að neita að fallast á
s a mn in gs.uppk a s t i ð um barnn
við útbreiðslu kj arnorkuvopna.
Framhald á bls 15