Alþýðublaðið - 29.11.1989, Síða 2

2
Miðvikudagur 29. nóv. 1989
MMJMÐIII
Ármúli 36 Sími 681866
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Dreifingarstjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: Leturval, Ármúla 36
Prentun: Blaðaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 75 kr. eintakið.
MATVÆLI OG
VIRÐISAUKASKATTUR
Umræðurnar um virðisaukaskattinn leiða æ betur í Ijós, að mál-
flutningur Alþýðuflokksins um eitt þrep skattsins er réttur. Um-
ræðurnar og þrýstingur áhrifamikilla samtaka og þjóðfélagshópa
um að matvara verði sett í annað og lægra skattþrep við gildis-
töku virðisaukaskatts, hafa verið meira af tilfinningalegum toga
en rökrænum. Sé málið skoðað til hlítar, kemur í Ijós, að tvö þrep
fela ekki einungis í sér útþynningu á sjálfu viröisaukaskattskerf-
inu, heldur kemur til með að skila hærra matvöruverði til neyt-
enda að öðrum forsendum óbreyttum!
rram hefur komið í fréttum, að hagdeild fjármálaráðuneytisins
hefur reiknað út áhrif þess ef matvara verði sett í lægra skattþrep.
Þannig sýna niðurstöður fjármálaráðuneytisins, að ef allar mat-
vörur yrðu settar í 15 prósenta skattþrep í virðisaukanunm,
myndi ríkissjóður tapa um 3.5 milljörðum króna. Til að mæta því
tekjutapi ríkissjóðs yrði að hækka hærra skattþrepið upp í 28.5
prósent. Framfærsluvísitalan stæði hins vegar í stað.
Hagdeildin reiknaði ennfremur út hver áhrifin yrðu ef innlend
matvara lenti ein í lægra þrepi virðisaukaskatts. Tekjutap ríkis-
sjóðs yrði þá 2.2 milljarðar króna. Almenna þrepið yrði að hækka
upp í 27 prósent til að mæta tekjumissi ríkissjóðs og áhrif á fram-
færsluvísitölu yrðu hverfandi. Athyglisvert er ennfremur að
embættismenn fjármálaráðuneytisins telja fráleitt að láta ein-
ungis innlenda matvöru í lægra þrepið. Auk þess að vera brot á
öllum viðskiptasamningum er talið óframkvæmanlegt að inn-
heimta slíkan skatt og auk þess myndi hann bjóða heim umtals-
verðum skattsvikum.
Virðisaukaskattsfrumvarpið er liður í fjárlögum. Minnkandi tekj-
um ríkissjóðs með lægra skattþrepi yrði að mæta með hækkun
efra þreps eins og fram kemur að ofan eða leggja á aðra skatta
eða skera enn frekar niður niðurgreiðslur. Jón Baldvin Hannibals-
son formaður Alþýðuflokksins segir í viðtali við Alþýðublaðið í
gær, að niðurstaðan verði trúlega sú, að ríkið bæti sér tekjutapið
með því að skera niður niðurgreiðslurnar. Orörétt segir Jón Bald-
vin: 'Þá höfum við minna fé í niðurgreiðslur sem leggst á miklu
breiðari stofn og munar því minna á hverja vöru, fyrir utan að nið-
urgreiðslur minnka á þeim hefðbundnu afurðum íslensks land-
búnaðar sem áður nutu þeirra mest." Af þessu leiðir að hefð-
bundnar afurðir hækka um 7 prósent í verði þrátt fyrir lægra
skattþrep!
I framhaldi af þessu segir Jón Baldvin í viötalinu við Alþýðublað-
ið: „Þetta þýddi að matvælaliðurinn í heild, í útgjöldum meðal-
fjölskyldunnar, myndi ekki lækka mikið meira, ef nokkuð, umfram
núverandi kerfi með samræmdum skatti en endurgreiðslum. Eitt
dæmi sem menn hafa verið að reyna að reikna er hvort ekki megi
takmarka niðurgreiðslur við færri vörur, þ.e. endurgreiðsluliðina
sem við völdum. Meö öðrum oröum að segja: Við höfum minni
pening til niðurgreiðslna og ætlum bara að verja þeim til brýn-
ustu lífsnauðsynja eins og mjólk. Jú, þá myndi mjólk lækka um
8%, en þá hefðir þú ekki pening til að greiða niður aðrar landbún-
aðarvörur. Ostarnir myndu hækka um 12%, smjörið myndi
hækka um 200% og dilkakjötið myndi hækka um 5%. Þetta er nú
alslemman þegar búið er að leggja spilin á borðið. Mér er spurn:
Ætli það verði mikill fögnuður hjá bændasamtökunum þegar
þetta liggur fyrir? Hvernig ætli undirtektirnar verði hjá þjóðkórn-
um, sem var farinn að trúa áróðrinum um að þetta væri patent-
lausnin?"
Hað er mikið þjóðþrifamál að lækka verð á matvælum. Það verð-
ur ekki gert með tilfinningastríði og vanhugsuðum áróðri, heldur
haldbærum og raunsæjum aðgerðum eins og afnámi einokunar-
kerfis innlendra landbúnaðarafurða, aukinni samkeppni og frjáls-
um innflutningi á öllum matvörum.
ÖNNUR SJONARMIÐ
ÞAÐ hefur vakiú talsverða athygli
að Jón Ottar Ragnarsson hafi hlotið
gullverðlaun norræn fyrir að vera
hesti markaðsmaður Norðurlanda í
ár. Sérstaklega ef hafðar eru í huya
fréttir undanfarinna daga að verð-
launafyrirtækið og forstjóri þess eru
að þokast undir hamarinn ef ekki
koma nýir hluthafar til sögunnar.
Þeir sem ekki lesa Tímann, misstu
að smellnum hugleiðingum aðstoð-
arritstjóra blaösins, Odds Ólafsson-
ar, í gær um verölaunaveitinguna.
Oddur skrifar:
„Markaðssnillingur Norður-
landa hefur að sögn selt löndum
sínum hátt í 40 þúsund afruglara
og eru þónokkrir þeirra í not-
kun við að afrugla metnaðarfull-
ar sjónvarpsútsendingar. Mark-
aðssetning afruglaranna er
áreiðanlega norðurlandamet,
gott ef ekki heimsmet miðað við
höfðatölu og er sjónvarpsstjór-
inn vel að upphefðinni kominn.
Að vísu ganga einhverjar leið-
indasögur um að eitthvert rugl
sé í peningamálum verðlaunuðu
stöðvarinnar og er verið að
reyna að fá afruglara frá banda-
rískum og frönskum stöðvum til
að koma lagi á ruglið.
En slíkt kemur norrænu mark-
aðsnefndinni ekkert við, aðal-
málið er nefilega að markaðs-
setja og breiða sig yfir allan-
markaðinn en aukaatriði hvor-
um megin veggjar hagnaðurinn
liggur, nú eða þá tapið.
Það er sem sagt markaðssókn-
in sem gildir en ekki hvort fyrir-
tækin eru rugluð eða afrugluð,
enda gildir það einu.
Það er reglulega upplífgandi
að einhver athafnamaður stend-
ur upp úr öllu baslinu og eymd-
inni og þeim hörmungarsöng að
allt sé að fara á hausinn og þess
verður að hengt sé á hann sam-
norrænt gull.“
Kannski að aðstoðarritstjórinn
voni í hjarta sínu að framkvæmda-
stjóri Tímans, Kristinn Finnbogason
verði næsti verðlaunahafi Samnor-
rænu samtakanna um markaðsmál.
SPAUGILEG ritdeila hefur sprottið
upp milli Ólínu Þorvarðardóttur
fyrrum sjónvarpsfréttamanns og Ól-
afs Hannibalssonar fyrrum ritstjóra
Helgarpóstsins og núverandi rit-
stjórnarfulltrúa Heimsmyndar. Deil-
an sem farið hefur fram á síðum
Morgunblaðsins snýst um það, hvort
ritstjórnarfulltrúinn hafi haft rétt
fyrir sér þegar hann skrifaði klausu
um Ólínu þess efnis að hún væri á
leiö í framboð á Vestfjörðum fyrir
Framsóknarflokkinn. Ólína skrifaði
grein í Morgunblaðið nýverið og bar
af sér fréttina. í gær skrifaði rit-
stjórnarfulltrúinn svargrein í Morg-
unblaðiö þar sem hann ber hönd
fyrir höfuð sér og segist hafa gengið
of langt í fréttaflutningnum og biður
Ólínu afsökunar á fullyröingunni að
hún sé á leiö á þing. En Ólafur bætir
við, aö framsóknarmenn á Vest-
fjörðum hafi mikinn áhuga á að fá
Ólínu á þing fyrir flokkinn:
„Eg vona ad það sé auðsætt af
klausunni að ekki var þetta af ill-
girni mælt. Fjölmiðlafólk, og
einkum sjónvarpsfólk, sem dag-
lega er eða hefur verið heima í
stofum okkar, verður að sæta
því að margt sé um það rætt og
að stjórnmálaflokkar kunni að
hafa á því áhuga að fá það til liðs
við sig, enda hefur reynslan
sannað, að oft er í því efni gagn-
kvæmur áhugi. Ég hafði öruggar
heimildir fyrir því að slíkur
áhugi væri fyrir hendi hvað þig
snerti meðal framsóknarmanna
á Vestfjörðum. Með orðalaginu:
Ólafur Hannibalsson: Framsóknar-
menn vilja Ólínu — en Ólína vill ekki
framsóknarmenn.
„Altalað er að Ólína stefnir nú á
þing . ..“ gekk ég hins vegar
lengra en heimildir mínar leyfðu
og þeirra hugmyndir urðu að
þínum fyrirætlunum. Bið ég þig
hér með afsökunar á því.“
,,Þá er bara að sjá hvort heimildir
Heimsmyndar reynist réttar og
Ólínu verði boðið í framboö fyrir
hönd vestfirskra framsóknar-
manna.
Einn meö kaffinu
Spurning: — Hvers vegna
eru lögregluþjónar klæddir í
svart og hvítt?
Svar: — Það er vegna þess að
það er of dýrt að senda þá út í
lit!
DAGATAL
Vaskurinn í vaskinn
í*etta eru undarlegir dagar.
Frostið kom og fór og nú er aftur
sumar. Sprengjurnar voru þagnað-
ar í Reykjavík en eru aftur farnar
aö springa. Hlutirnir koma og
fara. Ég held að ég sé að veröa
skáldlegur í dag.
Þessar hugleiðingar eru festar á
pappír vegna virðisaukaskattsins.
Ég er satt að segja alveg hættur að
botna upp né niður í virðisauka-
skattinum. Hérna áður fyrr og
reyndar enn — búum við við sölu-
skattskerfiö. Það er bæði götótt,
óréttlátt og flókið. Þess vegna var
ákveðið að taka upp nýtt kerfi.
Þaö heitir virðisaukaskattur sem
er þýðing úr dönsku á MOMS sem
er stytting á „merverdi- og mad-
skatt." Að ég held.
En hvað er nú virðisaukaskatt-
Virðisaukaskatturinn er stundum
nefndur Vaskur, ekki vegna þess
að það sé vaskur skattur, heldur
vegna þess að styttingin á virðis-
aukaskattur er VSK. Það sér hver
heilvita lslendingur að ekki er
hægt að bera fram „VSK" svo land-
ar vorir hafa bara stungið inn.
nokkrum bókstöfum svo út kemur
„Vaskur." Þetta er sem sagt orö-
sifjaleg skilgreining. Efnisleg út-
skýring á fyrirbærinu Vaskur
þvælist hins vegar fyrir mér.
Vaskurinn er skattur sem er
þannig gerður að hann felur í sér
aðeins eitt prósentustig sem leggst
á allar vörur. Eða þannig var Vask-
urinn hugsaður í upphafi. En síðan
fóru allir þrýstihóparnir að og
krefjast undanþága. íþróttafélögin
vildu undanþágu á íþróttir. Það
var veitt. Laxveiðiaðallinn vildi
undanþágur á laxveiði á stöng.
Það var veitt. Leikhúsfólkið vildi
undanþágur á leiksýningar. Það
var veitt. Tónlistarfólkið vildi eng-
an virðisaukaskatt á tónleikahald.
Það var veitt. Rithöfundar, ritstjór-
ar og útgefendur vildu undanþágu
á bækur, blöð og tímarit. Það var
veitt. Og svona hélt boltinn áfram
að rúlla.
Að lokum nefndi einhver að
sniðugt væri að matvælin væru
einnig undanþegin virðisauka-
skatti eða alla vega sett í lægra
skattþrep. Þá var sagt nei.
Nú fór ýmislegt að ske. í fyrsta
skipti í sögunni féllust samtök
vinnuveitenda og launþega í
faðma. Þeir vildu ekki skatt á mat-
inn. í hópinn bættust Neytenda-
samtökin, G-samtökin, og G-sam-
tök til sveita sem nefnast bændur.
Og að sjálfsögðu fylgdi Sjálfstæðis-
flokkurinn og önnur stjórnarand-
staða á þingi í kjölfarið. Þegar allir
voru orðnir sammála um að búa til
annað skref á Vaskinn, stóðust for-
menn stjórnarflokkanna — nema
Jón Baldvin — ekki mátið. Auðvit-
að voru þeir alltaf á móti virðis-
aukaskatti á mat, sögðu Stein-
grímur og Ólafur Ragnar. Það
voru bara þessir fjárans kratar þeir
vildu skattleggja mat alþýðunnar.
Og ekki tauti komandi við þessa
menn — og það versta var að for-
mennirnir voru bundir samkomu-
lagi við kratana sem þeir gátu
bara ekki slitið. Þegar hér var
komið sögu var orðið Ijóst að öll
þjóðin vildi lægra skattþrep á mat
en á móti stóðu tíu þingmenn í Al-
þýðuflokknum. Einir gegn öllum.
Þetta gekk auðvitað ekki. Svo
kratarnir sögðu bara sem svo:
Ekki ætlum við að standa gegn
vilja alþjóðar. Fyrst að fjármála-
ráðherra treystir sér að búa til
tveggja þrepa VSK-frumvarp sem
tryggir óbreyttar tekjur ríkissjóðs,
lækkar verð á matvælum og
hindrar nýjar skattaálögur og
kemur i veg fyrir skattsvik — þá
samþykkjum við það frumvarp
með brosi. Og samtímis voru lögð
fram dæmi sem sýndu að lægra
skattþrep lækkaði ekki matinn,
heldur hækkaði hann.
Og Ólafur Ragnar hætti að brosa
og Steingrímur varð fölur og fár
og nær allir urðu sammála um að
Vaskurinn væri farinn í vaskinn.
Við þjóðinni blasir því að hún
verði enn um sinn að sætta sig við
söluskattinn — sem er bæði göt-
óttur, óréttlátur, óskilvirkur og
flókinn.
En þannig er pólitíkin — og
kannski lífið.