Tíminn - 31.03.1968, Síða 2

SUNNUDAGUfc 31. marz 1968.
fella úr gildi lögin um seðstu
stjórn fræðslumála og embætti
fræðslumálastjóra, er gerð var að
umtalsefni fyrr í þessum pistli.
Ólafur Jóhannesson sagði m.a.:
Lögin um embætti
fræðslumálastjóra
Það hefur áður þekkzt, að frest
að væri um sinn framkvæmd ým-
issa laga til að spara ríkisútgjöld
og um það er þetta frumvarp, en
svo kemur 7. gr. frumvarpsins
eins og skrattinn úr sauðarleggn-
um og fjallar ekki um neina lækk
un á ríkisútgjöldum, heldur um
ferbreytta skipun á stjórn
fræðslu- og skóiamála.
Nú er það kerfi, sem þarna á
að breyta ekki neinn unglingur.
Fræðslumálastjóraemtoættið er lík
iega 60 ára gamalt og hefur að
vísu verið eitithvað breytt skipan
þeirra mála á því tímabili og þau
lög sem um það fjalla nú, frá
1030. En með þessu á að fella
niður lögin, sem gilda um skip-
un þessara mála, og skipun þess-
ara máia á að öllu leyti að verða
ólögákveðin og þetta á aðeins að
heyra uadir menntamáiaráðuneyt-
ið, sem lí'ka er algerl. ólögákveðin
stofnun, þannig að ráðh. á í fram-
tiðinni að geta skipað þessum mál
um algerlega að sinni vild og
fræðslumólastjóri á væntanlega
hér eftir að vera eða heita deild-
arstjóri í menntamálaráðuneyt
inu. Það er ekkert óeðlilegt við
það, þó að gera þurfi breytingu
á stjórn fræðslumála og það væri
ekkert óeðlilegt við það, þó að
þessi lagasetning, sem er orðin
nœr 40 ára að aldri, þyrfti ein-
hverra breytinga við. En breyting
ar á stjórn fræðslumála eiga að
fá eðlilega athugun og fá venju-
lega þinglega meðferð og það á
að bera fram frv. um það efni.
Það frv. má ekki fjármrh. bera
fram og hann á ekki að mæla
fyrir því. Fyrir því frv. á mennta-
mrh. að mæla. Iíann á að flytj*
fram þau lög sem liggja til því-
líkrar skipulaga breytingar á
æðstu stjórm menntamálanna. Það
er ekki fjárhagsnefnd sem á að
fjalla um þau mál, heldur mennta
málanefnd. Með því að hafa þann
hátt á, sem hér er ætlazt til, er
alveg gengið á svig við allar venju
legar þingvenjur. Það er alveg ó-
heyrilegt, þegar verið er að ræða
um það að gerbreyta stjórnkerfi
á fræðslumálum landsins að þá
skuli memntamrh. ekki láta sjá
sig. Hann hefur þó ekki talið eft-
ir sér að mæla fyrir minni mál-
um hér á þingi. En þetta er mál,
sem honum kemur ekkert við.
Hanm lætur fjiármrh. um það. Hér
er ekki um neitt sparnaðarmál að
ræða á þessu ári. Það er viður-
kennt. Það ber þvi enga nauðsyn
td þess að hafa þetta mál inni
í þessu frv. Ef það er nauðsyn
að gera þessa skipulagsbreytimgu,
er tækifærið til að gera það með
venjulegum hætti, bera fram laga
frv. um það og fá það afgreitt
hér á þingi en í þessum sparn-
aðarbálki á það ekki heima, enda
e” gerð grein fyrir því í athuga-
semdum með frv. að þess murni
ekki að vænta, að sparnaður verði
af þessari skipulagsbreytingu á
'þessu ári.
Þá má breyta fleiru
Það getur vel verið, að þetta
sé réttmæt skipun i framtíðinmi
að færa þessa starfsgmi inn í
menntamálaráðuneytið en sé svo
hlýtur sú spurming að vakna hvort
þær röksemdir eigi ekki við á öðr
um sviðum einmig. En hvers vegna
eru þá ekki aðrar stofnanir tekn-
ar inn í þetta frv. og sameinaðar
þeim ráðune.vtum, sem þær heyra
undir? Ég nefni sem dæmi, íand-
læknir og landlæknisskrifstofa. Ég
h-ygg, að það væri ekkert fjarri
lagi að sameina þá stofnun heil-
forigðismálaráðuneyti og það
stendur nú, að ég held, það bet-
ur á í því efni, að ég held, að
hún sé undir sama þaki og heil-
torigðismrn. þannig að það væri
hægt að láta þá framkvæmd koma
til framkvæmda strax. Hvers
vegrna er það þá ekki tekið hér
í þetta frv. ef menn vilja fara að
vinna að þessum málum á þenn-
an hátt? Myndi það þykja braga-
bót að færa vegamálaskrifsbofuna
inn í samgöngumrn.? Vegamála-
slrrifstofan kostar mikið fé.
Kannski væri hægt að spara eitt-
ihvað með þvd að sameina
hana samgöngum'álaráðuneyt-
inu? Þannig mætti lengi halda
áfram. Það getur komið til abhug-
unar, þegar verið er að tala um
hagræðingu og sparnað að sam-
eina ríkisstofnanir og færa sum
millistigsstjórnarvöldin beint inn
í ráðuneytin, en það á bara ekki
að gera það með þessum hætti.
Það á að gera með lögum sem
fjalla um þær stofnanir. Það -er
ákaflega erfitt að sjá, hvernig á
að framkvæma þetta, því að í ýms
um öðrum lögum, sem þarna er
nú vitnað til í frumv. er gert
ráð fyrir fræðslumálastjórn og
gert ráð fyrir því, að hún hafi
tiltekin hlutverk með hendi, t.d.
á hún að vera ráðgefandi í ýms-
um efnum fyrir menntamrn. og
á að láta í té umsagnir um ýmis
efni. Hvernig á að koma því fyr-
ir, þegar hún er orðin deild í
menntamrn.? Það þyrfti að vera
eitthvað ákvgðið um það, hvern-
ig ætti að skipa þeim mólum. Það
kostar fjármrh. ekki nokkunn
skapaðan hlut að láta str%a þetta
ákvæði út úr frv., því að það er
hvort tveggja, eins og sagt hefur
verið, að það kemur ekki til með
að spara neitt á þessu ári, en
j’afnframt er þess kostur að koma
lagasetningu fram um þetta í sér-
stökum lögum á þessu þingi og
má gera það með þeim hætti.
Einsdæmi
Bamdormar hafa að vásu séð hér
dagsins ljós áður, t.d. var 1®40
sett lög um bráðabirgðaibreytingu
nokkurra laga en sú breyting v'ar
einungis um það að fresta fram-
kvæmd þeirra á árinu 1940 og
samsvarandi lög voru svo sett í
árslokin 1940 um það að fresta
framkvæmd nokkurra laga á ár-
inu 1941. Ekkert ákvaeði finnst
í þeim bandormum, sem svipi á
nokkum hátt til þessa ákvæðis um
fræðslumálaskrifstofuna og aðrar
þær stofnanir, sem nefndar eru í
7. gr. þessa frumvarps. Ég ætia
því, að það finmist alls engin for
dæmi í lagasetningu hliðstæð því,
sem hér á sér stað. Ég þekki þau
ekki og ég bið þá hæstv. fjármrh.
að benda á það, hvar þau séu að
finna. Ég verð að beina fyrir-
spurninni til hans enda þótt að
rné'r fyndist nú, að það væri eðli-
légfa,. að menntamrh. fengi að
glíma við það viðfangsefni.
Alþingi til vansæmdar
Ég 'heíi ‘hér reynt að færa
fram nokkur rök fyrir því, að
þetta ákvæði úr frv. ætti að fella
niður. Ég veit, að það þýðir ekk-
ert að vera að reyna rökstyðja
þetta frekar, því rök hafa hér
ekkert að segja, en hims vegar
vildi ég nú beina þvi til hæstv.
fjármrh., sem ber nú ábyrgð á
bessu frv., að reyna að koma vit-
inu fyrir hæstv. menntarh., þann-
u að hann fáist til þess að draga
þetta ákvæði út úr frv., því það
er hoinum ekki til sæmdar að
skipa þessum málum á þennan
veg og það er Alþingi til van-
sæmdar að afgreiða málið á þenn-
an veg.
í ræðu sinni minnti Eimar
Ágústsson einnig á utanríkisþjón-
ustuna og þörfina á að endur-
skipuleggja hana og nýta hana
foetur til markaðsöflunar og við-
skiptafyrirgreiðslu en nú væri
gert. Las hann m. a. athyglisverða
grein er birtist nýlega í brezku
blaði um úrelta starfshætti í utan-
ríkisþjónustum ríkja heims. Sýndi
sú grein, sagði Einar, að það er
víðar en hér á landi, sem menn
velta fyrir sér að draga verulega
úr sendiherraskiptum. Um þessi
mál sagði Einar m.a.:
Utanríkisþjónusta og
sendiráS
UtanríkisþjónU'stan og sendiráð
íslendinga erlendis er auðvitað
margrætt miái hér á hv. Alþiingi,
það er eitt af því, sem mörgum
hefur komið fyrst í hug, þegar
þeir hafa ætlað sér að leggja fram
sparnaðartill. við fjárlög, bæði nú
og fyrr. Og það er mín skoðun,
að við þurfum fyrst og fremst
markaðsráðunauta. Við þurfum
fyrst og fremst menn, sem afla
okkur markaða og viðhalda þeim,
og selja ísl. vörur erlendis og afla
þeim álits. Hivort sem við köll-
um þessa menn sendiherra eða
eitthvað amnað er aukaatriði. Nú
hefur verið upplýst, að komið
hafi til tals, að leggja niður sendi-
ráð í Óslo og Stokkhólmi. En þá
hefðu komið upp ákveðin mót-
mæli frá valdamönnum þessara
þjóða, og þá alveg sérstaklega Per
Borten, forsrh. Norðmanna. Frétt
ir bárust jafnvel af því, að hug-
mynd hef ði" skotið upp kollinum,
að Norðurlöndin öll gætu og ættu
að hætta að skiptast á sendiiherr-
um. Ef ríkisstj. hinna Norður-
landanna eru opnar fyrir þés-su,
þá finnst mér að við ættum að
taka þetta mál upp í fullri al-
vöru. Það mundi henta okkar
sparnaðarþörf, að geta lagt nið-
ur 3 sendiráð á Norðurlöndum í
fullri vinsemd við þær þjóðir. Við
höfum Norðurlandaráð, það held-
ur þing á hverju ári, og ákjósan-
legt fyrir forystumenn Norður-
landanna, að skiptast þar á skoð-
ur.um. Auk þess eru samgöngur
tíðar orðnar, milli þessara vina-
og bræðraþjóða. Þetta er því at-
hyglisverð hugmynd, sem ég býst
fastlega við, að hæstv. ríkisstj.
hljóti að taka tdi athugunar og
reyna að koma í framkvæmd.
Eh það eru fleiri, heldur en
við og Norðurlöndin. sem
hugleiða að fella niður sendiráð.
Og mig langar til þess að sýna
það og sanna og benda hér á
grein, sem birtist þann 10. marz
s.l. í blaðinu „Sunday Express"
í London. Þar er verið að skrifa
um nýgerðar breytingar eða skip-
anir í sendiherrastöðurnar í Was-
hington og París, sendiherra
Breta. Það var hr. John Freeman,
sem var skipaður sendiherra í
Washington og tengdasonur Win-
s'on'Churohill, Christopher Soames
í París. Og þegar höfundur grein-
arinnar er búinn ap gera þessum
sendi'herrum nokkur skil segir
hanm:
Þetta segja Bretar
„Sendiráðin höfðu einu sinni
tilgang. Það var að koma á.fram-
færi skilaboðum á milli ríkis-
stjóra, sem ekki var hægt að
skiptast á, eftir neinum öðrum
leiðum. Einnig að gefa skýrslur
um önnur ríki, og hvað þau væru
að gera. Þessi verkefni eru nú
ejns úrelt, eins og það mundi
vera að geyma hesta þar í bíl-
skúrnum. Ef hr. Wilson vill koma
skilaboðum til Johnsons forseta,
getur hann notað símann. Ef Wil-
son, af einhverjum misskilningi,
skyldi langa til að tala við de
Gaulle, gæti hann flogið til
Parisar og náð heim í kvöldmat-
inn. Nú geta engin áríðandi boð
farið í gegnum sendi'herrana og
önmur skilaboð ei ekki ómaksins
vert að senda. Ef hr. Wilson eða
Framhald á bls. 33.
ALLT Á SAMA STAÐ
JEEPSTER — JEPPINN!
JEPPAKAUPENDUR!
Vegna sérstakrar fyrirgreiðslu verksmiðjunnar, getum við
boðið yður örfáa JEEPSTER-JEPPA — með mjög hagstæðum
greiðsluskilmálum, ef samið er strax. Bílarnir eru til afgreiðslu
með ca. viku fyrirvara.
Nú er tækifæri til að eignast jeppa með góðum skilmálum.
Hafið strax samband við sölumenn okkar.
EGILL VILHJÁLMSSON H.F.
Laugavegi 118 - Sími 2-22-40