Tíminn - 11.05.1968, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 11. maí 1968.
9
TÍMINN
Bjargið gömlum upp
skriftum frá glötun
Hin almenna fæða er orðin að þorramat. — Þannig
hljóðaði yfirskrift greinar hér í blaðinu fyrir nokkru
um gamlan íslenzkan mat, sem víðast hvar á landinu
væri á hröðu undanhaldi fyrir mat, sem framreiddur
væri eftir uppskriftum úr Femínu og öðrum erlend-
um blöðum.
Eftir að þessi grein um
gamla íslenzka matinn birtist,
hef ég lieyrt marga, sér í lagi
þá, sem upprunnir eru í sveit-
um landsins, en hafa síðan
flutzt hingað til Reykjavíkur,
tala með söknuði um alls kon
ar kræsingar, sem bomar hafi
verið á borð í þeirra ungdæmi
í sveitinni. Þetta og hitt hafi
þeir hvorki séð né bragðað
síðan í sveitinni forðum, og
eigi eflaust ekki eftir að
bragða mcir, því ekki kunni
konumar þeirra (í flestum til-
fellum hefur nefnilega verið
um karlmenn að ræða, sem
hugsað hafa með söknuði til
liðinna daga í foreldrahúsum)
að búa til matinn, sem hún
mamma var vön að matreiða.
í einu tilfellinu var sérstak-
lega talað um saltkjötsrétt,
sem gaman væri að vita ná-
kvæmlega, hvemig var búinn
til. Frásögumaðurinn sagði, að
saltkjöt hefði verið soðið og
síðan skorið í smábita. Þá
hefði verið búinn til hveiti-
jafningiu:, líkastur uppstúfi, og
saltkjötið sett út í hann. Að
svo búnu var þessari kássu
komið fyrir í litlum lérefts-
pokum, svipuðum þeim, sem
slátur var stundum soðið í, og
allt látið stífna. Þegar kom
svo til þess að borða þennan
mat, var pokinn tekinn fram,
opnaður og sneiðar skornar af
því, sem í honum var, og þær
*
Félag ísl. Niðursuðufræ-ð
inga hefur sent frá sér leið-
beiiningar um rétta meðferð á
niðursoðnum og niðurlögðum
fiskafurðum. Eins og öllum
ætti að vera ljóst, er mjög
þýðingarmiikið, að meðferð
þessara vara sé rétt, því ann
ars geta þær verið banvænar,
sem og reyndar allar matvör-
ur, sem ná því að skemmast,
áður en fól'k lætur þær niður
í sig.
Leiðbeiningar niðursuðu-
fræðingainma fara hér á eftir:
svo steiktar á pönnu. Þótti
þetta herra manns matur.
Trúlegt þykir mér, að marg
ar fullorðnar koniu- í sveit,
eða úr sveit muni eftir ein-
hverjum óvenjulegum réttum,
sem hafi þótt hversdagslegir á
þeirra uppvaxtarárum, en nú
eru að mestu horfnir. Hvemig
væri, að þið tækjuð ykkur nú
penna í hönd, og hripuðuð nið
ur nokkra slíka og senduð
mér. Þær yrðu áreiðanlega vin
sælt Iesefni, og gætu komið í
stað Femínu-uppskriftanna —
já, og svo gætu synirnir aftur
litið glaðan dag, þegar konur
þeirra færu að matreiða gamla
*
Grundvall'armunur er á því,
hvernig geymsluþol er fengið
á niðursoðnar og niðurlagðar
fiskafurðir og er hann : stuttu
méli bcssi:
1. Niðursuða:
Niðursoðin vara er soðin í
loftþéttu íláti við það hátt
hitastig, að gerlar. sveppir og
líf'seigustu gró eru drepin. 9vo
l'engi sem ílátið helzt óskemmt
og toftiþétt, er engin hætta á
s'kemmdum af völdum þessa
lífræna smágróðurs.
Vara.n geymist á svölum og
góða niatinn „hennar
mömmu“.
Ég geri ráð fyrir, að þið
hafið ekki mál og vog á reið-
um höndum varðandi þessar
gömlu uppskriftir, því oft var
tilfinningin látin ráða, en það
ætti ekki að koma að sök.
Konur, vanar matreiðslu, finna
fljótlega, hvað mikið þarf af
hverju í matargerðina og sam-
ræma það oft smekk fjölskyld-
unnar hverju sinni.
Ég vona að undirtektir verði
góðar, og bíð eftir að fá upp-
skriftir frá ykkur, sem ég birti
svo eftir því sem þær berast.
Framhald á bls. 10
þurrum stað. Geymstuþol: lVz
ár.
Dæmi: Sardínur, rækjur,
síld i mismunandi sósum,
þorskhrogn, þorsklifur, fiski-
bollur, fiskibúðingur, krækline
ur, kúfiskur. túnfiskur, murta,
humar, ostrur, makríll, reykt
síld i oillíu og smjörsíld í oltu
2. Niðurlagning:
Niðurlögð vara er lögð i
loiftþétt ílót og varin skemmd-
um með notkun ýmissa rot-
verjandi efna.
Varan skal geymd við +2—
Fyrir nokkru sagði ég frá
brauðpoka, en stærðarhlutföll
in sáust ekki. Hér koma þau.
Frá A vinstra horn að neðan)
til A2 (hægra horn að neðan)
eru 6ys tomma eða 15.5 cm.
C eru stafirnir miðja vegu
upp eftir hliðunum. En hæð-
in frá miðjunni að neðan og
upp í toppinm (Al) er 6%
tommur eða 16,7 cm. Nú held
ég, að ætti að vera auðvelt að
sauma pokann.
¥
4°C. Geymsluiþol: 6—8 mán-
uðir.
Dæmi: Kavíar, sjólax, gaffai
bitar og kryddsíldarflök í mis
munandi sósum.
3. Marineruð síld o. fl.
Marineruð síldarflök, krydd
síl'darflök, súrsuð síld (t.d.
sílldarrúllur), ýmsar reyktar
fiskafurðir (t.d. lax, áll, síld-
ar- vsu- karfa- og borskflök),
fisksalöt (ávaxta- og grænmet-
issalöti
Varan skal geymd við -f 2—
4°C. Geymsluþol: 1—í vikur.
MEÐFERÐ NIÐURSOÐINNA 00
NIÐURLAGÐRA FISKAFURÐA
NIÐURLAG
Prinsinum leiddust veizlur
Þið munið, að Robbi litli
prins reyndi að skjóta inn
orði, þegar pabbi hans var að
reyna að finna einhverja leið
til þess að bjarga konungshöll
inni úr umsátri dreka nokk
urs. Robbi fékk aldrei að kom
ast að, en þegar pabbi hans
og bræður voru háttaðir, tók
hann til sinna ráða. Hann
skrapp upp í herbergið sitt og
fletti þar upp í bók og las
sér til um dreka og lifnaðar-
hætti þeirra. Síðan hljóp hann
niður í búr konungshallarinn-
ar og hlóð alls konar góðgæti
á vagn og dró hann á eftir
sér út í hallargarð, þar sem
drekinn svaf.
Hann vakti drekann, sem
reyndist vera bezta skinn, og
hafði aðeins ætlað að komast
í veizlurnar, sem hann hafði
heyrt svo mikið um.
„Ég ætlaði eteki að valda ó-
næði“, sagði drekinn í afsök-
unartóin,
„Þú ert hjartanlega velfcom
inn“, sagði Robbi prins.
„Þetta er allt í bezta lagi“.
*
Sólbakka 9. apríl 1968.
Kæi'i Barn-atími.
Mig iangar til þess að sen-da
þér hér smá sögu, sem ég
gerði, og svo teiknaði ég tvær
myndir, sem ég ætla að senda
með. Og þannig er sagan:
Það var einu sinni lítill
strákur, sem hét Pétur. Hann
Hann breiddi dúk á iörðina,
setti kerti í kertastjaka og
teveikti á kertunum Síðan
rétti hann drekanum pappírs-
hatt. „Úr því að þú gazt ekki
Framhald a öls. 10.
var eina barnið foreldra sinna
o-g átti því engin systkini.
Aumingja Pétur hafði engan
til að lei'ka sér við af því að
hann átti heima langt frá
öðrum bæjum. En Pétu-r hlakx
aði alltaf til þegar pabbi kom
heim, af því að pa-bbi gaf hon
Framhald á bls 10
SAGA FRÁ SÓLBAKKA
Þetta er Pétur og hvolpurinn hans.