Tíminn - 26.05.1968, Blaðsíða 3

26. maí 1968.
TIMINN
15
Suðurumnesin
brókin náði niönnum upp und-
ir hendur og að auki voru
þeir í siðum stakkj og sjóskóm
úr skinni. Þetta var mikill bold-
angsbúningur, en ekki liðleg-
ur að sama skapi. Skinnið í
fötunum var af sauðum, en sá
galli fylgdli, að það vildi gegn-
blotna 'þar sem menn sátu
umdir færunum og slitu sprikl-
andi fiskinn af krókunum í
fangi sér. Þess vegna voru
fötin æ.vinlega rnökuð vandlcga
með grúti, eða upp úr lifu~
áður en farið var i róður. Nó-gu
voru skinnklæðin ókræsileg fyr
ir, en þegar þau höfðu verið
smurð, tók út yfir. Svo sagði
mér Guðmundur á Bala, að
þegar hann fann lyktina af
sjóklæðunum, áður en far-
ið var, hafi hann strax farið
að fimna til sjósótt'ar. Stund-
um voru brækurnar þó gerðar
úr 'hrosshúð og hélt sú gerið
miklu 'betur.
Sjálf.gefið er, að oft þurftu
menn að viðra ótætið úr skinn
klæðunum, þvi ekki dugði ein-
föld spúlun, eins og menn
gera hvorir öðrum nú til dags
í stökkunum. Skinnbrækurn-
ar voru þá spíttar á kvislum,
sem stungið var niður i Kvisi
arhól að húsabaki á eystri
Stafnesbænum. Annars er þessi
hóll ekki annað en ævaforn
öskuhaúgur. Eitthvað hefur ver
ið krukkað í hann, en ekkert
markvert fundizt. Þarna hefur
verið undarleg fánabong til að
sjá.
Innsiglingin um Stafnessund
eða Álsund, eins og það mun
heita með réttu, er tiltölulega
hrein. Sagt er, að ef ekki sé
hægt að taka sundið, sé þrauta
lending um Hamarssund (inn
í Sandgerðishöfn) og sé það
einnig ófært, þurfi ekki að
hugsa til landtöku á Miðnesi.
Frammi fyrir sundinu er J-
slitinn brimgarður, jafnvel í
logni, nema þar sem sundið
opnast til hafs. Þama er Staf-
nesrif, langt og illúðlegt og
Bóndarif. Milli þeirra er hyl-
dýpi og þar utan við blindsker
nefnt Rolaflúð. Það kemur
ekki upp úr nema rétt á fjöru.
Á þess'ari flúð strandaði Jón
forseti árið 1928, eða þremur
Á flötinni milii rústanna var Skiptivöllur Stafnesinga
árum eftir að vitinn var byggð
ur. Um það strand er til skil-
merkileg frásögn Frimanns
Helgasonar íþróttafréttamanns
í sjómannablaðinu Víkingi fyr-
ir nokikrum árum. Hann var
einn þeirra, sem af komust.
Á hinn bóginn varð cngri
björgun við komið árið 1913,
er brezki togarinn Admiral
Toco strandaði á Kolaflúð í
föráttuveðri og haugabrimi.
Þar fórust allir men,n. Um skip
in er það að segja, að þau
féllu af flúðinni niður í hyl-
d.vpið og liggja þar á fast að
30 metrum. Aldrei rekur neitt
úr skipum, sem þar leggjast
til hvíldar.
Sund'kjafturinn er varðaður
tveim boðucn, sem heita Staf-
ur og Hólmaflaga. Þóttu þair
hrimskiptir við skip og menn.
nema í vestan áhlaupum, að
þeir féllu saman í sundið og
þá var þar engu skipi fsart.
Og ekki hafa fyrrnefndir tog
arar einir farizt undan Staf-
nesi. Skipsskaðar á þessurn
slóðum verða sjálfsagit aldrei
tíundaðir til fulls. í kirkjubók-
um og annálum má þó rekja
slóðina eftir hin ægilegu ill-
viðri, sem gerir í Míðnessió.
Svo segir í Suðurnesjaannáii
séra Sigurðar B. Sívertssen á
Útskálum:
,,1685. Mannskaðavetur. Ski
tapar ógurlegir á Góuþræin-
um. Sjö á Stafnesi.“
Einu Stafnesskipi mun hafa
tekizt að hleypa inn Hamars-
sund. Svo heldur Útskálaklerk
ur áfram:
„Þann 11. marz voru 42
menn jarðsettir við Útskála-
kirkjiu, en daginn eftir rak 47
upp, er einnig voru grafnir
þar, í aknennin'gi að kórbaki.
Reiknaðist svo til, að i allt
hafi drukknað 156 cnanns. . . .“
Þannig hefur Stafnes átt fuU
an þriðjung allra þeirra, sem
fórust nóttina þá.
Útgerð var frá Stafnesi allt
til ársins 1947. Seinni árin
réru þó einungis litlir vélbat-
ar. Nokikrar menjar má sjá
eftir þessa seinni tíma útgerð.
Reynt hefur verið að steypa
bryggjugólf fram eftir klöpp-
uoum að lendingunni. Það stóð
stutt við og sér nú ekki nema
rétt efsta spottann. Hitt ei
bókstaflega horfið. Og norður
í urðina upp af S»ndhúsavik-
inu sér enn fyrir nokkrum vör-
um, þar sem bátar hafa brýnt
stefni að Sandhúsum, fornu
býli er stóð á grasnefi upp af
vikinu. Þar er enn greinileg
tótt. Upp frá vörunum upp á
grasið er meira en mannhæð-
arhár, snarbrattur bakki.
Enn róa tvær heimatrillur
frá Stafnesi og eiga sér legu
í Sandhúsavikinu.
Vitinn á Stafnesi hefur ver-
ið sjómönnum ómetanlegur
styrkur í næstum hálfa öld.
Þari og þang tii eldiviðar var þurrkað á svona görðum.
Nýlenda í Hvalneshverfi.
Rúst.