Alþýðublaðið - 02.03.1990, Blaðsíða 2

2
Föstudagur 2. mars 1990
AMUBHÐIB
Ármúli 36 Sími 681866
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Dreifingarstjóri:
Setning og umbrot:
Prentun:
Blað hf.
Hákon Hákonarson
Ingólfur Margeirsson
Jón Birgir Pétursson
Hinrik Gunnar Hilmarsson
Sigurður Jónsson
Leturval, Ármúla 36
Blaðaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 75 kr. eintakið.
FORDÓMARNIR
UM NORRÆNA
SAMVINNU
Þingi Noröurlandaráös sem haldiö hefur verið í Reykjavík í þess-
ari viku, lýkur nú um helgina. Þingið er það 38. í rööinni og segir
þaö í sjálfu sér alla sögu um þá hefö sem þing Norðurlandaráðs
hefur skapaö sér í norrænu samstarfi. í augum margra er Noröur-
landaráð dæmi um bruðl með peninga, bruöl meö pappír og
bruöl meö vinnu og fólk. Þetta sé aðeins norræn pappírskvörn
sem í raun gagni engum þegar upp er staðið. Hægri pressan á ís-
landi, og þá sér í lagi DV hefur alla vikuna velt sér upp úr viðlíka
lágkúru og flutt jólasveinafréttir af þinginu að viðbættum fregn-
um af veisluhöldum og pappírsflóði. Myndir eru birtar af opin-
berum móttökum í sambandi við þingið og spurt um kostnað,
gestalista og þar f ram eftir götunum. Síðast í gær birti blaðið Ijós-
mynd af geispandi fréttamanni frá einu Norðurlandanna sem
dæmi um leiðann og vitleysuna sem einkenndi þing Norður-
landaráðs.
Afstaða DV til Norðurlandaráðs er því miður dæmi um fordóma
og þekkingarleysi sem einkennir marga íslendinga. Sannleikur-
inn er hins vegar sá, að norrænt samstarf hefur ómetanlegt gildi
fyrir allar Norðurlandaþjóðirnar. ísland hefur ekki farið varhluta af
hinum jákvæðu þáttum norrænnar samvinnu. Það veit hver sá Is-
lendingur í reynd sem starfað eða numið hefur á Norðurlöndun-
um. Með tilkomu samnorrænna menningarstofnana, fjárfest-
ingabanka, verkefnasjóða, og samstarfsnefnda hefur velferð
allra þegna á Norðurlöndum verið aukin og bætt með ári hverju.
Að sjálfsögðu hefur jafn víðtækt samstarf eins og milli Norður-
landa haft í för með sér mikil umsvif og skrifræði. Það er hins veg-
ar mikill barnaskapur og ber litlum þroska vitni að einblína á hinn
ytri hjúp norræns samstarfs eins og fréttamenn DV gera og vega
kíló og tonn af pappírum eða telja kokteilglös ofan í ráðstefnu-
gesti og þingmenn. Og segja í beinu framhaldi líkt og sumir lýð-
skrumarar hægriaflanna á Norðurlöndum: Leggjum niður Norð-
urlandaráð. Pappírsflóð Norðurlandaráðs er lítilvægilegt í saman-
burði við pappírsfjöll Sameinuðu þjóðanna eða Efnahagsbanda-
lagsins í Brussel. Eru menn reiðubúnir að leggja niður Samein-
uðu þjóðirnar og Efnahagsbandalagið vegna pappírs og hana-
stélsglasa? Blaðamennska af þessu tagi er ekki upplýsandi né
fræðandi; hún er forheimskandi og býr til fordóma.
Kjarni málsins er að norrænt samstarf hefur veigamikla þýðingu
fyrir hag allra Norðurlandabúa. Norrænt samstarf gerir lífið á
Norðurlöndum betra og auðveldara. Víðtæk samskipti, tengsl og
samstarf á fjölmörgum sviðum skapar nýja möguleika og mynd-
ar brýr milli landa. Það er hluti af hinni sérkennilegu og sérís-
lensku einangrunarstefnu að afneita norrænu samstarfi. Þeir
menn sem slíkt gera, athuga ekki að í dag njóta þeir ýmissa sér-
réttinda og velmegunar á Norðurlöndum einmitt vegna norræns
sanstarfs. Þing Norðurlandaráðs sem er æðsta ákvörðunarráð
um samnorræn málefni, er mikilvægasti pólitíski þátturinn í nor-
rænu samstarfi og sjálfur grunnurinn að framkvæmd mála. Is-
lenskir þingmenn hafa einnig lagt sitt að mörkum á þingum
Norðurlandaráðs sem hefur haft víðtæk og jákvæð áhrif fyrir alla
Norðurlandabúa. Sem dæmi má nefna framtak Eiðs Guðnasonar
alþingismanns sem ruddi hugmyndinni að samnorrænum kvik-
myndasjóði farveg. í dag er þessi sjóður orðinn að veruleika og
stóreykur möguleika íslenskra kvikmyndagerðarmanna að fram-
leiða kvikmyndir. Einnig er vert að geta þess, á hinum miklu sam-
einingartímum Evrópu, að norrænt samstarf gerir samstarf inn-
an Evrópuríkja auðveldara og opnar Islendingum enn nýjar leiðir.
Þessi heildaráhrif skulu menn hafa í huga þegar þeir vega pappír
og telja pinnamat ofan í norræna ráðstefnugesti í fjölmiðlum og
álíta sig um leið gegna upplýsingaskyldu gagnvart almenningi í
landinu.
ONNUR SJONARMIÐ
DV, altso Dagblaðið Vísir, hefur
nú í nokkra daga ástundað ein-
kennilegan fréttaflutning af þingi
Norðurlandaráðs sem fram fer í
Reykjavík þessa dagana. DV, sem er
einn af hornsteinum hinnar hryggi-
legu þjóðarsálar sem birtist stund-
um í siðdegisútvarpi rásar 2 Ríkisút-
varpsins og lesendabréfum hægri
pressunar, telur sér fara vel að ala á
öfund og smásálarskap gagnvart
Norðurlandaráði og öllu því sem
kallast getur norrænt samstarf.
Þannig býsnast DV yfir kostnaði við
þingið sem vart getur talist umtals-
verður, fer hamförum yfir því að
Norðurlandaráð skuli ljósrita á
pappír og að þeim pappír sé síðan
dreift í miklum mæli meðal fundar-
gesta. Og leiðarahöfundurinn Ellert
B. Schram fer sömuleiðis mikinn s).
miðvikudag og segir þá m.a. um
Norðurlandaráð og norræna sam-
vinnu:
„Nýlega var dreift bækiingi í
hús á höfuðborgarsvæðinu.
Þetta er þokkalegur bæklingur
og kostar sjö hundruðu og fimm-
tíu þúsund krónur. Sjálfsagt er
hér á ferðinni viðleitni til að
gera Norðurlandaþingið trú-
verðugt og skapa betri ímynd af
fyrirferðinni og fyrirhöfninni í
kringum þingið. Ekki bendir
þessi útgáfustarfsemi til þess að
forsvarsmenn norræna sam-
starfsins telji hana hátt skrifaða
ef þeir á sama tíma telja nauð-
synlegt að kynna Norðurlanda-
ráð með glansmyndum af sjálf-
um sér. Staðreyndin er líka sú að
það er fátt eitt og heldur snaut-
legt sem hægt er að telja fram,
þinginu til ágætis. Mest er það
snakk um ekki neitt.“
Hér hefur talað meistari djúphygl-
innar og ævarandi málefnalegrar
umfjöllunar.
Menn hafa mikið í ræðu og riti að
undanförnu fengist við að kryfja og
skoða mál Austur-Evrópu og þá ekki
síður tengsl íslenskra sósíalista við
Ellert, ritstjóri DV: ásakar aöra um
blaöur og tilgangslaust kjaftæöi.
flokka sömu tegundar þar austur
frá. Hér verður gluggað i tvær grein-
ar um það efni eftir háskólamenn-
ina Harald Olafsson mannfræðing
og Arnór Hannibalsson heimspek-
ing. Haraldur segir m.a. í grein sinni:
„Nú er það Ijóst að sá stjórn-
málamaður, sem viðurkennir að
sér hafi áratugum saman skjátl-
ast í mati á pólitískum aðstæðum
og veruleika, á sér tæpast við-
reisnar von. Svo það er sama
hvað fyrir uppgjörsmönnum
vakir, þá eru þeir í raun og veru
að segja það eitt að skipta verði
um megnið af forystuliði Al-
þýðubandaiagsins. — Mér er
með öllu óskiljanlegt að tilgang-
urinn geti verið annar.
Það er auðvitað mál félaga í Al-
þýðubandalaginu einna hvort
þeir telja þörf fyrir þennan
flokk, og þar með hvernig eigi að
bjarga því sem eftir er af honum.
Hins vegar er það mál lands-
manna allra að reyna að gera sér
grein fyrir því hlutverki sem
stjórnmálaflokkar landsins hafa
gegnt og hvernig forystumenn
þeirra hafa unnið að landsmál-
um.
Fólk spyr hvaða afstöðu þeir
hafa tekið til hinna ýmsu mála
og hvernig þeir hafa metið að-
stæður hverju sinni og túlkað
þjóðfélagsástand og til hvaða úr-
ræða skyldi grípa við tilteknar
aðstæður. Það er spurt hve
skarpskyggnir þeir hafi verið,
hve heiðarlegir og sannspáir,
hve óháðir öðru en samvisku
sinni. — Um þetta er spurt þegar
leitast er við að meta Alþýðu-
bandalagið og tengsl þess við
fortíðina.“
Og Arnór víkur sömuleiðis að af-
stöðunni til þjóðmála:
„Afstaða manna til þjóðmála
er ætíð öðrum þræði afstaða til
siðgæðisgilda. menn taka sið-
gæðislega afstöðu með því að
láta sér í léttu rúmi liggja, er
meðbræður okkar voru hundelt-
ir, barðir og svívirtir austan-
tjalds fyrir það eitt að hafa sína
trú eða frjálslegar skoðanir.
Þeir sem þá afstöðu tóku eiga að
kannast við hana. Það er ekki
hátt siðgæðisrisið á þeim sem
allt í einu verða meðmæltir lýð-
frelsi og mannréttindum, þegar
það er ekki lengur óþægilegt
eða hættulegt.“
EINN MEÐ KAFFINU
Englendingur, íri og Gyðing-
ur höfðu dvalið á eyðieyju í 20
ár. Einn góðan veðurdag birtist
álfakona og veitti hverjum og
einum eina ósk.
Englendingurinn: „Ég óska
mér að vera kominn aftur til
Englands og sitja á þægilegri
krá yfir kollu af öli."
Hann hvarf á svipstundu.
Gyöingurinn: „Ég óska mér
að vera kominn til ísrael og
sitja undir skuggsælu appels-
inutré á Carmel-fjalli."
Hann hvarf á svipstundu.
írinn, klórandi sér í hausn-
um: „Ég óska að fá vini mína
aftur!"
DAGATAL
Hid fyrirheitna land
reykingarmanna
Eg las í Morgunblaðinu að nú sé
í athugun að banna reykingar í
millilandaflugi. Ég slökkti í sígar-
ettunni og hugsaði með sjálfum
mér: Þarf maður fara að sigla á
nýjan leik?
Þessi smáfrétt varð til þess, að ég
fór að spekúlera í þeim fasisma
sem hefur tröllriðið öllum hinum
svonefnda siðmenntaða heimi á
undanförnum árum. Reykingarn-
ar eru talandi dæmi um lýðræðis-
legan fasisima í þessum dúr. Fólki
er talið trú um, með endalausum
áróðri, að það sé óholllt aö reykja.
Okei, allt í lagi, ég skal viðurkenna
að það er ekkert rosalega heilbrigt
að reykja. Það getur meira að
segja vel verið, að það sé nokkuð
óheilbrigt að reykja. Og það getur
jafnvel'verið að það sé hættulegt
að reykja. Allt í lagi. Segjum það.
En ég meina, er það ekki mál
hvers og eins? Prívatmál?
Þessum áróðri er lætt inn í hví-
vetna. Að lokum er það orðin svo-
nefnd krafa fólksins; lýðræðislegt
afl sem krefst þess að alls staðar sé
bannað að reykja.
Til að byrja með var þessu lætt
inn á flugvélar og almennings-
staði. Reyklaus svæði hét það. Við
reykingarmennirnir urðum að hír-
ast í einhverjum hornum eins og
holdsveikir meðan að þeir heil-
brigðu fitjuðu upp á trýnið og
horfðu meðaumkunar — og fyrir-
litningaraugum á okkur.
En þetta vandist. Við rötuðum á
okkar svæði, settumst við okkar
borð, tylltum okkur á okkar stóla,
létum undan fasisimanum í nafni
lýðræðis og vilja meirihlutans.
Tókum tillit til kúgaranna.
En haldið þið, kæru lesendur
mínir, að ofbeldisöflin hafi látið
staðar numið við þetta? Ónei. Það
er eðli fasisimans að byrja smátt
og í nafni fólksins. í þágu alþýð-
unnar. Síðan, hægt og sigandi,
verður fasistahjörðin það stór, að
hún tekur völdin. Hlær að alþýð-
unni sem göbbuð var upphaflega
og nær undirtökunum.
Það leið ekki á löngu þangað til
að reyklausu svæðin urðu stærri
en reyksvæðin. Að lokum urðu
reyklausu svæðin að algjöru bann-
svæði fyrir okkur reykingarmenn.
Við vorum flæmdir úr skemmti-
stöðum, matsölum, bílum, sam-
göngutækjum, heimilum. Við vor-
um landflótta menn líkt og gyð-
ingar undan nasistum í síðari
heimsstyrjöldinni. Fasistar reyk-
lausra tóku völdin. Nú var greini-
lega orðið tímabært að láta til
skarar skriða.
Þetta voru miklir átakatímar.
Fjölskyldur leystust upp, vinir
urðu óvinur, frændur urðu fjand-
menn, hatrið streymdi um blóð-
rásir.
Við áttum þó alltaf einn unaðs-
reit: Flugvélina. Við gátum lúnir
hörfað undan ofstæki fjölskyld-
unnar, harkað af okkur reykbann-
ið í rútunni suður á völl, komist
stynjandi í gegnum morgunverð-
inn á Flugstöð Leifs heppna með
reykingarspjöldin upplímd, ská-
strik í hring yfir sígarettu og sem
minnir svo greinilega um SS-
merki nasistanna; við gátum
gengið í gegnum öll þessi svipu-
göng og út í vél. En þá gátum við
sest í sætin okkar, aftast auðvitað
eins og gyðingar á flótta á lestar-
rými, farið úr jökkunum og pant-
að okkur bjór og kveikt í sígarettu.
Nú á að hrekja okkur úr siðasta
skjólinu. En bíðið við, fasistar
reyklausra! Við reykingarmenn
munum finna okkar Fyrirheitna
land. Við munum sigla okkar
Exodus. Við munum ryðja mönn-
um úr vegi til að finna okkar stað
í sólinni. Það er þegar farið aö tala
um framtíðarland reyksins.
Við erum farnir að horfa til Aust-
ur-Þýskalands.