Alþýðublaðið - 22.12.1990, Blaðsíða 5

Laugardagur 22. desember 1990
5
Aðfangaáratugur
aldamóta
„Þaö er byrjuð leysing á Islandi. Þaö er engin tilviljun aö þaö er Alþyöuf lokkurinn sem situr í ríkisstjórn þegar frels-
isbylgja fer um landið. Aratugum saman hefur það verið staðreynd að þegar framfarir til frjálsræðis verða í lands-
stjórninni á íslandi þá er Alþýðuflokkurinn í stjórn," segir Jón Sigurðsson ráðherra m.a. í grein sinni.
Hver verða helstu
verkefni okkar á að-
fangaáratug aldamót-
anna sem nú er að heffj-
ast? Hugum að stefnu-
málum jafnaðarmanna.
Í þvi sambandi kema i
hugann tvö flokksþing,
glœsilegt þing Alþýðu-
flokksins sem haldið var
i Hafnarf irði i október og
landsþing spánskra
jafnaðarmanna i Madrid
réttum mánuði siðar.
Þótt langt sé á milli Madrid og
Hafnarfjarðar var ekki langt á
milli áhugamála fólksins á þessum
þingum því eins og Tómas sagði:
„Hjörtum mannanna svipar sam-
an í Súdan og Grímsnesinu."
Jafnaðarmenn á Spáni hafa nú
setið í ríkisstjórn í átta ár og undir
forystu þeirra hafa Spánverjar
þroskað stjórnarhætti sína frá ein-
ræði til vestræns lýðræðis. Hag-
kerfi sínu hafa þeir breytt frá ríkis-
forsjá Francotímans til frjálsræðis
og markaðskerfis eins og við
þekkjum best í Vestur-Evrópu.
Lífskjör á Spáni hafa stórbatnað.
Þar hefur jafnaðarstefnan leitt
Spán inn í nútímann, frá fornöld
Francos og einræði til nútímasam-
félags á evrópska vísu.
Landsþing spánskra jafnaðar-
manna var haldið undir kjörorð-
inu: í nýju samfélagi. Þing Al-
þýðuflokksins var haldið undir
kjörorðinu: Forysta til framtíð-
ar.
Það var sameiginlegt með báð-
um þessum þingum að þar var
rætt um framtíðina. Spánverjarnir
lögðu fram áætlun um aðgerðir og
þróun síns samfélags til aldamóta.
Þeir eins og við ræddu mikið um
Evrópu, breytingar í alþjóða-
stjórnmálum og stöðu sína í sam-
félagi þjóðanna.
Sömu verkefni voru til umræðu
á flokksþingi Aiþýðuflokksins.
Húsnæðismál, samningar^nir við
EB, sterkara atvinnulíf með þátt-
töku eriendra fyrirtækja og afnám
gjaldeyrishafta eru þættir í um-
sköpun okkar samfélags og aðlög-
un þess að breyttum heimi.
1 setningarræðu sinni lagði
Felipe Gonzalez, foringi spánskra
jafnaðarmanna, mikla áhersiu á
raunsæi í ríkisfjármálum. Hann
sagði: Við skulum ekki byggja
skýjaborgir, við skulum ekki búa í
draumheimi óraunhæfra vænt-
inga. Fyrir öllum framförum verða
að vera fjárhagslegar forsendur.
Sama raunsæi hafa íslenskir
jafnaðarmenn haft og eiga jafnan
að hafa að leiðarljósi.
Á spánska þinginu lögðu ræðu-
menn áherslu á að nýta kosti
markaðarins til að bæta lífskjörin.
Þeir sögðu: Markaðurinn er ekki
tilgangur heldur tæki til að ná rétt-
læti og framförum. Þess vegna er
jafnaðarmönnum betur treystandi
til þess að stýra markaðsvæðing-
unni heldur en þeim sem líta á
markaðsbúskap sem takmark í
sjálfu sér, jafngildan sjálfu frelsinu
og lýðræðinu.
Þetta á líka við á Islandi.
Verkefni tiunda______________
áratugarins__________________
Felipe Gonzalez fór nokkrum
orðum um helstu verkefni tíunda
áratugarins. Hann nefndi fyrst um-
hverfismál og hrósaði umhverfis-
hreyfingum sem víða hefðu sprott-
ið fram og vakið áhuga og athygli
á þeim málum áður en stjórnmála-
flokkar áttuðu sig á því hvert
stefndi.
Hann ræddi um nauðsyn þess
að tengja umhverfismálin öðrum
þjóðmálum. Umhverfisverndina
yrði að semja að þörfum þjóðanna
fyrir þróun og bætt lífskjör. Þetta
tvennt, verndun og þróun, yrði að
fara saman. Hann benti á and-
stæðurnar i heiminum í þessum
efnum. Hjá þróuðum þjóðum
verður til gífurlegt magn koltví-
sýrings vegna orkuvinnslu. Þessi
bruni hefir áhrif á lofthjúp jarðar
sem valdið getur ofhitnun, gróður-
húsaáhrifum. Þess vegna er talað
um alheimsstöðvun á aukna losun
koltvísýrings í andrúmsloftið.
En hvers eiga vanþróuðu löndin
að gjalda sem enn eru skammt á
veg komin í sínum orkubúskap
eins og sínum þjóðarbúskap? Þau
vantar orku. Þeim er lífsnauðsyn-
legt að bæta lífskjör sín og til þess
þarf orku. Á þá alheimsstöðvun á
koltvísýringi að dæma þau til fá-
tæktar?
Felipe gerði einnig breytta ald-
ursskiptingu þjóðarinnar að um-
ræðuefni. Á Spáni fjölgar eldri
borgurum mjög eins og annars
staðar á Vesturlöndum. Þeirri þró-
un fylgja ýmis vandasöm úrlausn-
arefni.
Hann sagðist sem ungur lög-
fræðingur hafa lært að það að fara
á eftirlaun væri réttur hvers
manns en ekki skylda. Eldra fólkið
býr yfir mikilli reynslu, þekkingu
og hæfileikum sem samfélagið
þarfnast. í mörgum tilfellum þjón-
ar það hvorki tilfinningalegum né
efnahagslegum hagsmunum ein-
staklings að hætta að vinna þó
hann hafi náð tilskildum eftir-
launaaldri.
Þennan spánska leik andstæðn-
anna má allt eins vel leika á ís-
lensku skákborði. Þótt langt sé á
milli spánskra og íslenskra jafnað-
armanna á landabréfinu eru verk-
efni þeirra af líkum toga.
Hafið okkar_____________________
Við þekkjum átök verndunar og
nytjasjónarmiða, t.d. vegna fiski-
stofnanna. íslendingar hafa verið í
fararbroddi á alþjóðavettvangi við
að tryggja verndun auðlinda hafs-
ins og skipuleggja réttláta nýtingu
þeirra.
Að hafinu og lífríki þess steðja
nú ýmsar hættur. Losun eiturefna
og geislavirks úrgangs er í raun at-
laga að afkomu strandríkja. ís-
lendingar hafa þá skyldu umfram
aðrar þjóðir að vernda lífið í sjón-
um og til þess þurfa þeir að halda
óskertum yfirráðum yfir fiskveiði-
lögsögunni.
Evrópubandalagsríkin hafa sett
fram kröfur um aðgang að fiski-
miðum okkar fyrir aðgang að
markaði sínum. Þetta er krafa sem
íslendingar geta ekki fallist á. Allir
helstu fiskistofnar við Island eru
fullnýttir. Því er óhugsandi fyrir ís-
lendinga að gefa eftir fiskveiðirétt-
indi fyrir aðgang að markaði.
Hér er um framtíð lands og þjóð-
ar að tefla. Við höfum barist við
voldugar þjóðir um yfirráð yfir
fiskveiðilögsögunni til að tryggja
afkomu okkar og sjálfstæði og haft
sigur í krafti réttláts málstaðar. Við
höfum ekki unnið stríðið á hafinu
til þess að tapa því við samninga-
borðið.
Breytt aldursskipting
Við þekkjum aðstæður eldra
fólksins sem hefur alist upp við
vinnu og við verkalok sín óttast
iðjuleysið.
Áratugum saman hefur það ver-
ið eitt helsta viðfangsefni læknis-
fræðinnar og heilbrigðisþjónust-
unnar að lengja mannsævina. Á
þessari öld hefur orðið mikill ár-
angur af þessari viðleitni hér á
landi. Það hefur fært okkur mikla
hamingju, því þannig njótum við
lengur samvista hvert við annað.
Það hefur líka bætt lífskjörin, því
mikið tjón er að hverjum þeim,
sem fellur frá, fullvinnandi og í
blóma lífsins.
Þeim fjölgar stöðugt sem ná há-
um aldri, og það verður sífellt
meira aðkallandi að búa þeim þær
aðstæður að árin glæðist lífi með
samvistum við ættingja og með
nýjum verkefnum, sem ekki gafst
tóm til að sinna í önn starfsdags-
ins.
Breytt aldursskipting þjóðarinn-
ar hefur í för með sér margvísleg
viðfangsefni á síðasta áratug ald-
arinnar og fram yfir aldamót.
Sanngjarnt og heilsteypt lífeyris-
kerfi fyrir alla landsmenn, gott
húsnæði og aðbúnaður fyrir fólk á
efri árum, eru markmiðin sem við
þurfum að ná.
En það er ekki nóg að hafa há-
leitar hugsjónir um félagslegar
umbætur, það þarf að finna þeim
traustan fjárhagsgrundvöll. Þetta
verður eitt stærsta verkefnið á
sviði þjóðmálanna á tíunda ára-
tugnum, ekki aðeins á íslandi
heldur um allan hinn vestræna
heim.
Evrópa breytist________________
Öll ríki Evrópu taka nú þátt í
uppstokkun álfunnar. Undanfarna
mánuði höfum við horft á hana
breytast í beinni útsendingu. Á
hverjum morgni vöknum við í nýj-
an og breyttan heim. Tímarnir eru
spennandi. I gamla daga óskaði
fólk sér kyrrláts lífs. Slíkt er svo
sannarlega ekki okkar hlutskipti.
Það hefur ekki farið fram hjá
neinum sem fylgjast vill með í ís-
lenskum stjórnmálum að við ís-
lendingar erum á ýmsan hátt farn-
ir að búa okkur undir og aðlaga
okkur að þessari breyttu heims-
mynd. Þó er þörf á enn ákveðnari
tökum á þessum viðfangsefnum.
Áformin um Atlantsálverið á
Keilisnesi eru grein á þessum
mikla meiði Evrópumálanna
vegna þess að aukin bjartsýni og
ný tækifæri á komandi árum með
nýjum mörkuðum á Austur- og
Vestur-Evrópu valda því að fyrir-
tæki í öllum greinum atvinnulífs
hugsa sér til hreyfings og meðal
þeirra eru álfyrirtækin þrjú, sem
við eigum í samningum við.
Það er verið að opna nýjar leiðir
til þess að almenningur og fyrir-
tæki á íslandi geti sótt fram. Við
erum að auka samstarf okkar við
nágrannaþjóðir á öllum sviðum.
Það er byrjuð leysing á íslandi.
Það er engin tilviljun að það er Al-
þýðuflokkurinn sem situr í ríkis-
stjórn þegar frelsisbylgja fer um
landið. Aratugum saman hefur
það verið staðreynd að þegar
framfarir til frjálsræðis verða í
landstjórninni á íslandi þá er Al-
þýðuflokkurinn í stjórn.
Það er ekki tilviljun. Ástæðan er
sú að Alþýðuflokkurinn er eini
stjórnmálaflokkurinn sem er laus
við fjötra hagsmunatengsla og for-
sjárhyggju. Þess vegna getur hann
barist fyrir frelsi í þjóðlifinu. Ár-
angur þeirrar baráttu má sjá viða,
í útflutningsverslun, í innflutnings-
verslun, í bankarekstri, í gjaldeyr-
ismálum. Þetta nýfengna frelsi
verður gott veganesti á leið okkar
til bættra lífskjara fram til alda-
móta.
Ég óska lesendum Alþýðublaðs-
ins gleðilegra jóla og farsældar á
komandi ári.
Jón Sigurðsson
iðnaðar- og
viðskipiaráðherra
skritar