Alþýðublaðið - 28.06.1989, Blaðsíða 2

2
Miðvikudagur 28. júní 1989
MPÍÐMMÐ
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Dreif ingarstjóri:
Setning og umbrot:
Prentun:
Blað hf.
Hákon Hákonarson
Ingólfur Margeirsson
Kristján Þorvaldsson
Steen Johanson
Sigurður Jónsson
Filmur og prent, Ármúla 38
Blaóaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Askriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 50 kr. eintakið.
HVERNIG VILJUM VIO
ÍSLAND 21. ALDARINNAR?
Islensk stjórnmálaumræðaeinkennist oft af míklum reyk en
litlum eldi; upphlaupum og fjölmiðlahasaren minna af raun-
hæfum aðgerðum til að bæta þjóðfélagið og styrkja gerð
þess. Dæmin eru óendanleg. Á dögum áhrifamikilla fjöl-
miðla, sem misgóðir fréttamenn stjórna, er nauðsynlegt og
áríðandi að stjórnmálamenn láti ekki miðlana leiða sig í
ógöngur, heldur haldi sínum kúrs. íslenskt þjóðfélag er
óþrjótandi uppspretta verkefna; hérernánast allt ógert þrátt
fyrir há lífsgæði á yfirborði þjóðfélagsins.
Stjórnvöld þurfa á markvissan hátt að takast á við hið mikla
félagslega óréttlæti sem ríkir á íslandi. Skattsvik verður að
uppræta með öllum tiltækum ráðum. Aðgerðir fjármálaráð-
herra að undanförnu til að innheimta söluskatt hafa verið
umdeildar en þær hafa skilað árangri; í fyrstu viku aðgerð-
anna innheimtust 205 milljónir krónaen í vikunni áðuren að-
gerðirnar hófust innheimtust aðeins 48 milljónir króna. Á
landinu öllu var í fyrstu viku aðgerðanna lokað hjá 198 fyrir-
tækjum. Nú hafa 142 fyrirtæki verið opnuð á ný vegna þess
að þau hafa greitt söluskattsskuldir sínar að fullu. Þetta er
óumdeilanlegur árangur hjá fjármálaráðherra. Það verður að
taka skattsvik og undanbrögð við skattheimtu hörðum tök-
um ef koma á í veg fyrir stórfellda skerðingu á tekjuleiðum
ríkisins.
v
I öðru lagi þarf að endurskoða útgjaldaliði ríkissjóðs frá
grunni. Komaþarf tafarlaust í veg fyrir sjálfvirkni i útgjöldum
ríkissjóðs. Þar ber hæst þörfina á að breyta sjálfvirkum út-
gjöldum til landbúnaðarmálaog endurskipuleggjaíslenskan
landbúnað frá grunni og samræma þessa atvinnugrein þörf-
um landsmanna, þörfum neytendaen ekki framleiðendanna
eins og hingað til. Endurskipuleggja þarf sjávarútveginn,
stórminnka allar fjárfestingar, samhæfa og samnýta fram-
leiðslutækin, vinna markvisst að markaösmálum og endur-
skoða kvótakerfið. Huga þarf að íslenskum iðnaði og gera
hann samkeppnisfæran við erlenda framleiðslu. Losa þarf
um innflutningshömlur á neysluvörum og lækka vöruverð til
neytenda með aukinni samkeppni. Það þarf að gera stórátak
í mengunarvörnum og náttúruvernd; þar hefur iðnaðarráð-
herra þegar gert stórvirki með hugmyndum sínum um eyð-
ingu brotamálma og áldósa, en betur má ef duga skal. Við
þurfum að rjúfa umsvifalaust þann vítahring að auga gróður-
eyðingu með niðurgreiðslu á kindakjöti; það verður að
fækka fjárstofni landsmanna í takt við endurskipulagningu
landbúnaðarins. Að sjálfsögöu verður að hafa efst á blaði að
slíkarvíðtækar umbreytingar á islenskum atvinnuvegum eru
tilflutningar á fólki og viðamiklar umbreytingar á lífi og hög-
um manna. Þess vegna þarf ríkið að huga þegar í stað að und-
irbúningi að umfangsmiklu endurmenntunarkerfi og stuðla
að nýjum atvinnutækifærum þegar fyrri störf hverfa vegna
endurskipulagningar á atvinnuvegunum.
Ráðamenn íslands í dag og í nánustu framtíð verða að
stemma stigu við þeirri óheillaþróun sem hefur verið hér
undanfarin þrjátíu ár. Við verðum að horfast í augu við þá
staðreynd að auðlindir íslands og náttúra, menntunarstig
landsmanna og starfsgeta á öllum sviðum eru næg trygging
fyrirfarsælu lífi landsmannaáíslandi ef rétt erámálum hald-
ið. En það þarf pólitískan kjark og vilja til að þora að knýja á
um þær breytingar sem eru óumflýjanlegar. Það er skammt
í nýja öld. Það er orðið í fyllsta máta tímabært að undirbúa
jarðveginn og tryggja réttlæti, jöfnuð og lífsgæði á íslandi
21. aldarinnar.
OWHUR SJONARMIÐ
TÍMINN birti skondna frétt í
gær sem eflaust má telja ti! sjónar-
miöa landsbyggðarinnar. Tveir
hrútar réðust á bíl í Eyjafirði og
hlutust talsverðar skemmdir af
árásinni. Dýrasálfræðingar hefðu
ef til vill um málið að segja að dýr-
unum þætti nóg til koma um vél-
menninguna og væru nú í uppreisn-
arhug.
En grípum niður í frétt Timans:
„Grétar Pálsson, sparisjóðstjóri
á Arskógssandi í Eyjafirði, trúði
varla sínum eigin augum er hann
leit út um eldhúsgluggann lieima
hjá sér fyrir skömmu og sá hvar
tveir hrútar voru að eyðileggja bíl-
inn hans. Grétar sagði í samtali við
Tímann, að tveir veturgamlir hrút-
ar hefðu sloppið út úr girðingu hjá
bónda í sveitinni á miðvikudaginn
og fengið sér göngutúr um plássið.
Þegar þeir komu að húsinu hans
gerðu þeir sér lítið fyrir og réðust á
bílinn, sem stóð fyrir utan. Þeir
renndu í aðra hurðina nokkrum
sinnum og nudduðu sér utan í hlið-
ina, svo Grétar sagði að slórsæi á
bílnum. Hann sagðist hafa hlaupið
út og smalað sökudólgunum inn í
bílskúr og lokað þá þar inni.“
Síðar í fréttinni segir að bíleig-
andinn gefi þá skýringu á árás hrút-
anna, að þeir hafi eflaust séð spegil-
mynd sína í lakkinu á bílnum og
ráðist að bifreiðinni. Það er því
hyggilegast að þvo ekki bíla sína né
bóna þegar ekið er um landsbyggð-
ina ef skýring sparisjóðsstjórans á
Árskógssandi reynist rétt.
MORGUNBLAÐIÐ og
Þjóðviljinn eru nú komin í hár sam-
an í leiðaraskrifum — sem er í
sjálfu sér ekki í frásögur færandi.
En það nýstárlega í deilunni er að
Morgunblaðið hælir verkalýðs-
hreyfingunni en Þjóðviljinn hirtir
hanaog Þjóðviljinn hefur landbún-
aðarmafíuna til skýjanna en Mogg-
inn ræðst til atlögu gegn hagsmuna-
aðilum bændastéttarinnar.
Það er ekki nema von að menn
séu orðnir ruglaðir í flokkapólitík-
inni þessa dagana. Ritstjóri Þjóð-
viljans heldur áfram þessum sér-
kennilegu deiluskrifum í blaði sínu
í gær. Þar segir Árni Bergmann rit-
stjóri meðal annars um Morgun-
blaðið og landbúnaðarstefnuna:
Arni: Nýr talsmaður landbúnaðar-
mafiunnar?
„I skrifum Þjóðviljans um land-
búnaðarmál og kjör hefur að sjálf-
sögðu veriö gengið út frá því, að
breytinga er þörf. Við höfum ekki
ætlað okkur þá dul að draga upp
breytingar í smáatriðum — en
vissulega höfum við samúð einmitt
með þeim ráðstöfunum fjármuna
sem koma framleiðendum, bænd-
um sjálfum, til góða, en láta þá ekki
rýrna á göngunni löngu milli milli-
liða. Við höfum hinsvegar gagnrýnt
Morgunblaðið fyrir að gefast upp
við að ræða nauðsynlegar áfanga-
breytingar á „úreltri landbúnaðar-
stefnu" — sem Sjálfstæðisflokkur-
inn ber reyndar mjög drjúgan hlut
ábyrgðar á — og faðma í staðinn
fagnaðarerindi innflutningsins. Sá
boðskapur sýnist bæði einfaldur og
freistandi — ekki síst vegna þess, að
þar með væri póltískri ábyrgð á
þróun sem varðar lífsstarf þúsunda
og tuga þúsunda manna varpað yfir
á hina „ósýnilegu hönd“ markað-
arins, og þeim mun minni hætta á
að flokkurinn stóri tapi atkvæðum
á því að svíkja opinskátt sína bænd-
ur og annað dreifbýlisfólk. En boð-
skapurinn er reyndar hvorki skýr né
einfaldnr — ekki einu sinni i út-
reikningi á hugsanlegum gróða
þeirra launamanna sem Morgun-
blaðið þykist nú allt í einu farið að
verja fyrir „milliliðum". Þar um má
m.a. vísa í grein um „landbúnað og
innflulning" sem birtist nýlega í
Stefni, málgagni ungra sjálfstæðis-
manna. Þar er með reikningskúnst
fengið út, að hægt væri að „spara
ríkissjóði og neytendum allt að 9
milljörðum króna með einu penna-
striki yfir núgildandi innflutnings-
banni“ (á landbúnaðarvöru). En
um leið er á það minnt, að þessi
upphæð „er þó ekki nema tæp 5%
af heildarlaunum í landinu“ — og
þá er eftir, eins og greinarhöfundur
tekur fram, að reikna út á móti, hve
marga milljarða það kostar að leysa
þann vanda sem annar eins „upp-
skurður“ (eða rothögg) á íslenskum
landbúnaði krefst og greinarhöf-
undur kallar „tímabundnar aðlög-
unarbætur" í 10—15 ár. Hin póli-
tíska spurning er þessi: Hve mikið
eru menn tilbúnir til að lcggja á
bændur og dreifbýlisfólk landsins
til að ná fram neyslukjarabót sem
verður töluvert innan við fyrrnefnd
5% af heildarlaunum í landinu?“
Eftir þessa lesningu spyrja ef-
laust margir: Eru Þjóðviljinn og
Tíminn að renna saman í eina
sæng?
EINN MEÐ
KAFFINU
Kvikmyndaframleiðandinn
átti strangan samningafund
ineð rithöfundinum varðandi
kaup á kvikmyndaréttinum að
einni af skáldsögum rithöf-
undarins. Rithöfundurinn
setti upp hátt verð sem fram-
leiðandinn reyndi að prúta
niður.
„Hugsaðu þér,“ sagði fram-
leiðandinn, „milljónir manna
geta séð myndina meðan mun
færri hafa lesið bókina. Hugs-
aðu um framlag þitt til listar-
innarl"
Rithöfundurinn: „Munur-
inn á okkur er sá, að þú hugsar
bara um listina en ég hugsa
bara um peningana!“
DAGATAL
Af listgagnrýni í málgagni bœnda
Eg rakst á Tímann í gær.
Það er orðið dálítið langt síðan
ég sá málgagn bændastéttarinnar
siðast, svo ég fletti blaðinu vel og
las sumt en annað að sjálfsögðu
ekki.
Það er nú alltof langt mál að
skýra frá því hér hvað ég las ekki.
Það er mun fljótlegra að segja frá
því sem ég las. Ég er nefnilega og
verð að vera kjarnyrtur og án
málalenginga eins og ritstjórinn
er alltaf að brýna fyrir mér. Ég er
þá vanur að segja á móti; af
hverju eruð þið blaðamennirnir
ekki án málalenginga? Maður les
varla frétt nema hún sé hálf síða
eða jafnvel heil að lengd.
En ég held reyndar að ég hafi nú
tamið mér að vera stuttorður og
kjarnyrtur.
Segja allt í nokkrum
setningum.
Jafnvel örfáuin orðum.
Eða einu orði.
Barasta einu.
Já.
Hvar var ég nú? Jú — ég var að
segja frá þvi að ég hefði rekist á
Timann. Það var reyndar í
Bændahöllinni. Dálítið fyndið
nafn, Bændahöllin. Hefur ein-
hver hugleitt það? Á sama tíma og
landbúnaður er að fara fanivold
til flykkjast bændur á mölina og
reisa stórhýsi. Og kalla Bænda-
höll. Fara bændur og hallir yfir-
leitt saman? Hafa menn nokkurn
tímann séð bændur ganga um
hallir? Hvernig er Bændahöllin
kynnt erlendis?
The Farmers’ Palace?
Böndernes Slott?
En það var sem sagt Tíminn. Ég
fletti Tímanum og las sumt en
sleppti öðru. En svo ég verði
kjarnyrtur, eins og ritstjórinn er
alltaf að biðja mig um, þá kem ég
strax að kjarnanum: Ég las ieik-
Iistargagnrýni um Hver er hrædd-
ur við Virginíu Woolf?
Það var nokkuð fræðandi
lestur.
Fyrst sagði krítíkerinn, að þetta
lcikrit hefði öruggiega verið svo-
líiið vont, af því að einhver annar
leikstjóri hefði sett það upp, en
hans ekki getið vegna þess að
miklar deilur hefðu komið upp
meðal aðstandenda sýningarinn-
ar og annar leikstjóri tekið við
sýningunni og sá fyrri strikaður út
úr leikskrá sem hefði verið hið
versta mál því það væri svo mikið
eftir í uppsetningunni af verklagi
fyrri leikstjóra.
Síðan sagði gagnrýnandinn að
þessi uppsetning væri nokkuð
góð en samt ekki eins góð og upp-
setning sem hann hefði séð í Dan-
mörku, því þar hefði Ghita Nörby
leikið prófessorsfrúna sídrukknu
og hún hefði verið miklu léttari og
skemmtilegri en íslenska leikkon-
an sem þó hefði verið alveg ágæt
þannig lagað út af fyrir sig en
meira svona natúralistísk en ekki
realistísk eins og Ghita í
Danmörku.
Að lokum sagði leiklistarkrít-
íker Tímans að þetta væri kannski
allt tóm della hjá sér, vegna þess
að hann hefði séð umrætt leikrit
þegar hann var ungur í Þjóðleik-
húsinu, svona 1962 eða svo, og þá
hefðu verið voða góðir leikarar og
uppsetningin alveg ógleymanleg,
vegna þess að þá var hann svo
ungur og óspilltur, og enn óþreytt-
ur á íslensku leiklistarlífi og
skynfærin alveg ómenguð — en
það væri nú eitthvað annað núna,
og þess vegna kannski ekkert að
marka það sem hann væri nú að
skrifa og örugglega og eflaust
væri þetta þannig og þess vegna
væri þessi uppsetning á stykkinu
sem hann væri nú aö skrifa um
ábyggilega miklu betri en hann
skrifaði um. Eða þannig.
Ég veit sannarlega ekki hvað
ritstjórinn hefði sagt ef ég hefði
skrifað svona pistil.
Pass?