Alþýðublaðið - 27.06.1990, Blaðsíða 4

4
VIÐHORF
Miðvikudagur 27. júní 1990
AMMMÐ
Ármúli 36 Sími 681866
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Dreifingarstjóri:
Setning og umbrot:
Prentun:
Blaö hf.
Hákon Hákonarson
Ingólfur Margeirsson
Jón Birgir Pétursson
Hinrik Gunnar Hilmarsson
Siguröur Jónsson
Leturval, Ármúla 36
Oddi hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuöi innanlands.í lausasölu 75 kr. eintakið
HEIMSÖKN
BRETADROTTNINGAR Á ENDA
Opinberri heimsókn hennar hátígnar Elísabetar annarar Bretadrottn-
ingar og eiginmanns hennar Filipusar hertoga af Edinborg lýkur í dag.
íslendingar hafa átt kost á því aö kynnast hinu geðþekka breska kon-
ungsfólki undanfarna daga gegnum íslenska fjölmiðla og á annan hátt
en gegnum heföbundnar alþjóðlegar fréttastofur.
Samskipti Breta og íslendinga hafa ávallt veriö mikil. Þessar tvær þjóð-
ir eru nágrannaþjóðir í Atlantshafi; eyþjóöir sem standa á svipuðum
menningargrunni. Bretland var áður heimsveldi sem teygði völd sín og
áhrif um heim allan. Saga íslands tengist ekki tímabili heimsveldis Breta
á neinn neikvæðan hátt og er það efalítið ein ástæða þess að Bretar hafa
ávallt verið litnir jákvæðum eða hlutlausum augum á Islandi. Hernám
Breta í síðari heimstyrjöldinni var að mörgu leyti velþegið hernám; ótt-
inn við blóðugt hernám þýskra nasista var mikill enda ekki ástæðulaus.
Örlög bræðraþjóða okkar, Noregs og Danmerkur á stríðsárunum voru
ólíkt harðneskjulegri en hernám Bandamanna á íslandi.
Þorskastríðin við Bretland heyra nú minningunni til. íslendingar líta oft-
ast á sig sem sigurvegara í þeim stríðum, ekki síst vegna hins góða mál-
staðar. En við skulum heldur ekki gleyma því, að farsæll endir deilna okk-
ar við Breta vegna landhelginnar, ereinnig Bretum að þakka; þeim öflum
í Bretlandi sem virtu meir vinsamlega sambúð við íslendinga og eftir-
gjöf en sigur í skjóli ofurvalds breska flotans.
r
Islenskir jafnaðarmenn hafa sótt mikið af sínum hugmyndum til Bret-
lands. Að mörgu leyti stendur vagga jafnaðarstefnunnar í Bretlandi.
Breski Verkamannaflokkurinn er með sterkustu stjórnmálahreyfingum
í Evrópu og hefur mótað hugsun jafnaðarmanna um víða veröld á þess-
ari öld. Skoðanakannanir í Bretlandi sýna nú, að Verkamannaflokkurinn
ynni sigur á íhaldsflokknum ef kosið yrði í dag. Bretland er þekkt fyrir
lýðræði, mannréttindi og baráttu fyrir réttlæti. Hugmyndafræði jafnað-
armanna er grunnurinn að bresku þjóðfélagi.
Heimsókn Elísabetu Bretadrottningarog Filipusarhertoga hefurstyrkt
tengsl og vináttu Bretlands og íslands. Heimsókn konungsfólksins lýkur
í dag en gagnkvæm virðing og vinsemd þjóðanna tveggja heldur áfram.
CAMALT SUMAR
Á LÁGUM LAUNUM
Nýlega var í einu dagblað-
anna fjallað um atvinnu-
lausa unglinga sem vilja
ekki vinna fyrir minna en 60 þús-
und á mánuði, gangi frekar tugum
og jafnvel hundruðum saman með
hendur í vösum heldur en að líta
við „illa launuðum" sumarstörf-
um.
Blaðið ræðir við bónda í Dala-
sýslu sem segir að eftir allar frétt-
irnar um atvinnuleysi skólafólks
hafi ekki hvarflað að sér að ekki
væri mögulegt að fá ungan sumar-
mann í sveit.
Atvinnumiðlun námsmanna
tjáði blaðinu að vonlaust væri að
leita til miðlunarinnar eftir fólki i
vinnu úti á landi og þá ekki bara til
sveitastarfa. Þetta fólk framtíðar-
innar vill heldur vera upp á náðir
foreldra sinna komið.
Svona breytist veröldin og
maður á mínum aldri, búinn
að stökkva af hlaupahjólinu
og horfir frekar hlutlausum aug-
um á unga ísland, verður alveg
undrandi. Hugur hleypur með mig
til þess tíma er ég var skólapiltur
og þráði tilbreytingu og einhverja
aura í vasa. Ég fór í sveit og var
snattstrákur og kúasmali, lærði
margt gagnlegt og kynntist fólki
sem lifði á landsins gæðum og
stóð all nokkuð á sama um æði-
bunugang Reykvíkinga. Ég lærði
að slá með orfi og Ijá og sat auk
þess gamaldags sláttuvél sem
dregin var af tveimur hestum.
Ég gerði engar kaupkröfur. Mér
fannst gott að komast af götunum,
ég fékk að taka hendur úr vösum
og reyna á mig. Þó að ég setti ekki
upp kaupkröfur vonaðist ég eftir
einhverjum launum. Ég er búinn
að vera starfsmaður ríkisins svo
lengi, án þess að gera verulega
kaupkröfur, að það hvarflar að
mér að ég sé eitt hvað bældur hvað
það snertir. En ég veit líka að ríkið
er hundvont við börnin sín, borg-
ar illa og metur enn minna góða
starfsmenn. Bóndinn borgaði.
að er svo langt síðan að það
tók tvo og hálfan dag að
komast norður í land. Það
var farið með rútu og farþegar á
öllum aldri sungu og trölluðu lát-
laust, einraddað, stundum marg-
radda og rúður titruðu þegar
keðjusöngurinn um spóann og ló-
una sem syngur úti í móa hleypti
hellu fyrir eyrun.
Vorið gerði túnin að fæðingar-
heimili og nýútsprungin lömbin
réðu sér ekki fyrir lífsgleði, enda
sól og blíðir sunnanvindar sem
ekki létu laust leyndarmálið um
sláturhús. Farþegar veifuðu vinn-
andi fólki sem var líka að hreinsa
túnin og búa undir sprettu.
Blönduós var áningastaður. Það
var óskaplega spennandi þegar
rútan næstum því datt niður í
þetta litla þorp. Þar var kaupfélag
í löngu lágu húsi og lyktin þar inni
göldrótt og spennandi. Myndar-
legt hótel hýsti okkur og maður
svaf undir gríðarstórri dúnsæng,
kynntist servanti í fyrsta sinn, með
þvottakönnu úr kostulegu postu-
iíni og þvottaskál sem geymdi
ferðarykið til morguns.
A þriðja degi komst ég loks í
sveitina. Enginn samningur var
gerður, fæði og húsnæði frítt,
vinnudagur langur, skemmtanir
fáar, frí á sunnudögum.
Borgarbarn fékk hæfilega
áreynslu til að herða líkama og
gleðja sál, en á kvöldin grét hver
taug líkamans. Það var mikil raun
að fara á fætur fyrstu vikurnar, en
með hvatningu heimafólks og du-
litlu gríni tókst að hafa sig upp.
Vorið kom svo alveg með
allt hið fegursta í lífinu,
sauðburði var lokið farsæl-
lega og svo kom sumarið með hey-
skap og hátíð sem nefndist töðu-
gjöld. Þá var líka hlaðan full af
ilmandi heyi, en margur svita-
dropinn perlaði á stráum þegar
maður lokaði hlöðuhlerum og allt
var tilbúið fyrir veturinn. Þá kall-
aði bóndi mig inn í sparistofu,
þakkaði mér fyrir sumarið og von-
aði að mér hefði líkað dvölin. Síð-
an sagðist hann vilja launa mér
eitthvað og borgaði mér 800 krón-
ur. Þetta var rétt eftir stríð.
Ég fann til undarlegs trega þeg-
ar bóndi fylgdi mér yfir heiðina í
veg fyrir rútuna. Við fórum ríð-
andi snemma morguns, síðsumar-
sólin að rísa bak við fjöllin og sló
birtu sinni á rauða slikju gróðurs-
ins í heiðinni. Fuglarnir voru búnir
með ástarleiki sumarsins og börn-
in þeirra með vængi.
egar ég hripa þetta er ilmur
heiðarinnar enn í vitum og
ég undrast þá breyttu tíma,
þegar ungt fólk vill ekki þiggja lág
laun fyrir sumarvinnu en kýs að
sníkja af pabba og mömmu. Eitt af
því sem jók mér stolt í þá gömlu
daga var sú staðreynd að af laun-
um mínum sem þingsveinn borg-
aði ég heim. Sá háttur þótti sjálf-
sagður þá en virðist horfinn niður
í fljót tímans.
Hverju er um að kenna að ungt
fólk vill ekki vinna? Ruglað verð-
mætamat og kolvitlaus gildi. Við
erum að ofdekra börnin okkar og
höfum illa búið þau undir það hlut-
verk sem bíður þeirra; að taka
hendur úr vösum og halda lífinu
áfram.
MÍN SKOÐUN
Jónas Jónasson
skrífar
RADDIR
Eru langtímavidskiptasamningar milli ríkja,
eins og milli íslands og Sovétríkjanna, úreltir vidskiptahœttir?
Helga Kristín Gunnarsdóttir, 33
ára bókavörður:
„Ég veit ekki hvort það er úrelt.
En ég held við þurfum að endur-
skoða afstöðuna með tilliti til þess
sem er að gerast í Sovétríkjunum."
■ir
Sæmundur Vigfússon, 64 ára
kaþólskur prestur:
„Stjórnmálin eru auðvitað mjög
tvísýn. Ég held þó að Sovétríkin
standi sameinuð út á við í við-
skiptum sínum. Fullveldi er nefni-
lega ekki það sama og sjálfstæði."
Eyþór Þórðarson, 65 ára safn-
vöcður:
„Nei alls ekki, mjög æskilegir.
Breytingarnar gætu haft neikvæð
áhrif en ég vona að svo verði ekki.
Það kemur margt til að breytast
með hruninu í Austur-Evrópu.
Þetta voru bestu kostirnir."
Brynhildur Bjarnason, 62 ára
skrifstofumaður:
„Ég mundi nú halda það svona
frekar. Það hlýtur ýmislegt að
breytast. Ég er þó frekar bjartsýn
fyrir okkar hönd og held að við
eigum ekki eftir að tapa á þessum
breytingum."
Sveinn Ágúst Björnsson, 47 ára
viðskiptafræðingur, sendifulltrúi
hjá utanríkisráðuneytinu.
„Nei, þeir eru langt frá því úrelt-
ir. Én hins vegar má segja að þýð-
ing þeirra hafi minnkað."