Alþýðublaðið - 05.01.1991, Síða 4

Laugardagur 5. janúar 1991
MÞYÐVBIIBIÐ
Ármúli 36 Sími 681866
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Dreifingarstjóri:
Setning og umbrot:
Prentun:
Blaö hf.
Hákon Hákonarson
Ingólfur Margeirsson
Jón Birgir Pétursson
Hinrik Gunnar Hilmarsson
Sigurður Jónsson
Leturval, Ármúla 36
Blaðaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 75 kr. eintakið.
AFVOPNUN
- FYRIR HVERJA
Umfangsmiklir afvopnunarsamningar voru undirritaðir á síð-
asta ári. Þar ber hæst CFE-samninginn, samkomulag aðildar-
þjóða Atlantshafsbandalagsins og Varsjárbandalagsins um
fækkun hefðbundinna vopna í Evrópu. Með þeim samningi hefur
almennt verið talið að kalda stríðið heyri sögunni til. í næsta mán-
uði munu Bush Bandaríkjaforseti og Gorbatsjov Sovétleiðtogi
hittast á leiðtogafundi í Moskvu til að undirrita START-sam-
komulag um fækkun kjarnaflauga. Andi afvopnunar og batnandi
sambúðar milli stórveldanna virðist því svífa yfir vötnunum.
IFÓSTUDAGSGREINI
Kysst og kjaftað
Strákar gorta sig stundum af því
að hafa kysst steipur í laumi og
gefa í skyn jafnvel enn meiri land-
vinninga. Þessháttar hegðun kalla
enskumælandi þjóðir „kiss and
tell“, þ.e. að kyssa og kjafta frá!
Þetta þykir ekki heiðursmanna-
legt og varla karlmannlegt að
segja frá fundum þar sem engin
vitni eru til frásagnar, enda hægt
að ljúga upp hverju sem er um at-
burði og samtöl.
Ný tegund bókmennta skaut
upp kollinum fyrir nokkrum árum
þar sem fólk lét hafa eftir sér í
tímaritsviðtölum og jafnvel heil-
um bókum allskonar yfirlýsingar
um persónuleg samskipti undir
fjögur augu. Þessi listgrein fékk á
ensku heitið „kysst og kjaftað" því
margt þótti líkt með henni og
strákagortinu. Hún þótti merki-
legt framlag til mannkynssögunn-
ar í upphafi, því að frásagnirnar
voru oft mjög hispurslausar um
menn og máiefni.
Munurinn á þessum skrifum og
venjulegum sjálfsævisögum er að
nýja bókmenntagreinin fjallar um
samtímaatburði og er oftast í áróð-
urstilgangi. Viðtölin eða bækurn-
ar eru þá innlegg inn í umræðu
sem er í gangi og þeim er ætlað að
stýra almenningsálitinu inn á
ákveðnar brautir.
Fjölmiðlamenn létu gjarnan
gabba sig með þessum skrifum er
þeir tóku upp tilvitnanir úr eins
manns frásögnunum og settu fram
sem fréttir. Það var hápunkturinn
á áróðursgildi skrifanna. Þá höfðu
óstaðfestanlegar yfirlýsingar ein-
staklinga fengið á sig hjúp trúverð-
ugleikans, sem ætíð er yfir frétta-
skrifum.
Nú hafa flestir áttað sig á því hve
varasamar og oft óheiðarlegar
þessar bókmenntir eru. í útlönd-
um kaupa menn þær þó öðru
hvoru enn í ódýrum kiljum þegar
þeir eru að leita að einhverju
ómerkilegu til að deyfa hugann í
flugvélum eða hótelherbergjum í
bland við pínuflöskubrennivínið.
íslendingar hafa hins vegar
þann háttinn á að kaupa ruglið
innbundið og þrykkt á fínan papp-
ír með litprentuðum glæsikápum
og gefa hver öðrum á jólunum.
Þannig er hátíð friðarins notuð
til að dreifa þessum ófriðarlittera-
túr og í skini jólastjörnunnar frá
Betlehem hnýta menn gyllta
borða um bókapakkana með
meinfýsnu bulli, ergelsi og firru.
Gvðmundur Einarsson
skrifar
En blikur eru á lofti. Afsögn Shevardnadzes, utanríkisráöherra
Sovétríkjanna, kom í kjölfar mikillar gagnrýni á störf hans aö
hernaðar- og varnarmálum. Þaö voru einkum afturhaldssinnar
og haukar í Rauöa hernum sem gagnrýnt hafa Shevardnadze,
ekki síst fyrir aö hafa látið Austur- og Mið-Evrópu af hendi, en þar
hefur kommúnismi meö hervaldi Sovétmanna ríkt frá stríðslok-
um. Shevardnadze varaði við í afsaganarræðu sinni, að einræði
væri að festa rætur á nýjan leik í Sovétríkjunum. Aukin völd Gor-
batsjovs hafa oftsinnis verið útskýrð sem nauðsyn þess að
tryggja umbótunum farsæla framtíð, en hvað ef einræðisherra af
Stalínskólanum sest í sæti Sovétleiðtogans? Það er röng aðferð
til að tryggja lýðræðinu framgöngu, að styrkja einræðisvöld ráða-
manna. Slíkt fær aldrei staðist.
GÓÐ HUGMYND VERÐUR
OFT AD ENGU
UEGNA PENINGALEYSIS
Bandaríska stórblaðið Wall Street Journal fjallar um afvopnun-
armálin og afsögn Shevardnadzes í leiðara í fyrri viku. Þar spyr
blaðið: „Við hverja erum við að semja eftir afsögn Shevardnadz-
es? Með áframhaldandi upplausn lýðvelda Sovétríkjanna og við
hrun raunverulegra valda Gorbatsjovs, sem nú krefst nýrra valda
á pappírnum, hver er það í Sovétríkjunum sem getur skipað
Rauða hernum að leggja niður vopn?" Blaðið bendir ennfremur
á, að CFE-samningurinn sem Gorbatsjov undirritaði í nóvember
sl. hafi verið þverbrotinn af hálfu Sovétmanna. Blaðið segir að
Sovétmenn hafi flutt stóra hluta hersins frá umsömdu svæði, en
ekki eytt vopnunum eins og samið var um, Sovétmenn neiti að-
ildarþjóðum NATO að hafa eftirlit með að samningnum sé fram-
fylgt og að enn sé verið að framleiða vopn sem búið sé að semja
um að verði lögð niður. Þannig séu Sovétríkin enn að auka á hern-
aðarlegt forskot sitt yfir heri NATO þrátt fyrir undirritun samn-
inga.
Þetta eru alvarlegar fréttir. Það hefur verið löngu Ijóst, að hið
hrunda efnahagskerfi Sovétríkjanna, sem ekki getur lengur séð
þegnum sínum fyrir mat, getur engan veginn staðið undir hinum
gríðarlegu útgjöldum til hernaðarmála. Eina leið Sovétmanna til
að halda hlutfallslegum styrk sínum og forskoti yfir heri Atlants-
hafsbandalagsins, var að teyma Vesturveldin að samningaborð-
inu. Það hefur verið hinn stóri sigur Gorbatsjovs heima fyrir og
tryggt honum friðarverðlaun Nóbels. Ef tilgangur umbótastefn-
unnar er raunverulega sá, að minnka spennuna í heiminum og
tryggja heimsfriðinn er markmiðið háleitt. Ef umbótastefnan er
hins vegar forleikur þess að tryggja Sovétmönnum áfaramhald-
andi forskot í hernaðarmálum, þrátt fyrir efnahagslegt hrun, horf-
ir málið öðruvísi við. Og afvopnunarmálin komast í enn annað
Ijós, þegar Ijóst er að utanríkisráðherra umbótastefnunnar hefur
sagt af sér vegna aukinnar hættu á einræði í Sovétríkjunum og
hinn aðþrengdi Gorbatsjov hefur smíðað stærsta kerfi einræðis-
valds frá byltingu kommúnista 1917 í Sovétríkjunum. Það er því
tími til kominn að menn spyrji: Afvopnun — fyrir hverja?
Það er hægt að verða ríkur á góðri hugmynd - en
það kostar peninga að hrinda jafnvel arðvænlegustu
hugmyndum í framkvæmd.
Þú gætir stytt þér leið!
í Happdrætti Háskóla íslands eru vinningslíkur sem
þekkjast hvergi annars staðar í heimi og þar eru
vinningar - í beinhörðum og skattfrjálsum peningum -
sem geta breytt hugmyndum í veruleika.
HAPPDRÆTTI
HÁSKÓLA ÍSLANDS
vænlegast til vinnings