Alþýðublaðið - 12.02.1991, Page 4

4
Þriðjudagur 12. febrúar 1991
Mi'Yiiimmiin
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Dreifingarstjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: Leturval sf.
Prentun: Oddi hf.
SÍMI 625566
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjórn: 625538
Dreifing: 625539
Tæknideild: 620055
Fax: 627019
SAMSIAÐA UM LITHÁEN
Samstaða hefur nú náðst meðal allra stjórnmála-
flokka að styðja þá ákvörðun ríkisstjórnarinnar frá 23.
janúar síðastliðnum að taka upp viðræður við Litháen
um formlegt stjórnmálasamband. Það er einkar
ánægjulegt að íslenskir stjórnmálaflokkar skuli bera
gæfu til þess að vera samstiga í þessu veigamikla
máli. ísland hefur tekið af skarið í fullri viðurkenningu
á sjálfstæði Litháens og gengið fram fyrir skjöldu á al-
þjóðavettvangi. Önnur lönd hafa látið sér nægja að
lýsa yfir samstöðu með sjálfstæðisbaráttu Eystra-
saltsríkja og þegar best lætur lýst yfir óbreyttu við-
horfi að hafa aldrei viðurkennt innlimun Eystrasalts-
ríkjanna í Sovétríkin með griðasáttmála Molotovs og
Ribbentrops í seinni heimsstyrjöldinni. Þessar stuðn-
ingsyfirlýsingar eru hliðhollar Litháum og öðrum
Eystrasaltsþjóðum en eru ekki nægjanlegar. Verk ís-
lands: Að taka fyrsta skrefið á alþjóðavettvangi og
taka upp viðræður um formlegt stjórnmálasamband
er hins vegar steinninn sem gæti komið alþjóðlegri
skriðu af stað. Samstaða Alþingis um málið er því ekki
aðeins mikilvæg samstaða innanlands heldur upp-
hafið á alþjóðlegri viðurkenningu á sjálfstæði og fulL
veldi Eystrasaltsríkjanna; viðurkenning sem Sovét-
stjórnin mun lenda í miklum erfiðleikum með að
hunsa.
Urslitin í þjóðaratkvæðagreiðslu Litháa um sjálf-
stæði landsins liggja nú fyrir: Um 90 % þjóðarinnar er
því fylgjandi að Litháen verði sjálfstætt ríki. Vilji þjóð-
arinnar er því ótvíræður. Vafalítið verða úrslit áþekk í
þjóðaratkvæðagreiðslu um sama mál í hinum Eystra-
saltsríkjunum tveimur. Sem smáþjóð gerir ísland rétt,
bæði siðferðislega og stjórnmálalega, að viðurkenna
sjálfstæði Litháens og efna til stjórnmálasambands
við ríkið sem nýunnið hefur sjálfstæði sitt, ekki síst
með tilliti til hinnar blóðugu sögu sovéskrar nýlendu-
kúgunar frá dögum Stalíns. Við eigum að vera
óhrædd að taka reiði Sovétmanna. Þýði hin formlegu
stjórnmálatengsl við Litháen viðskiptahnekki við
Sovétríkin, þá verður að hafa það. Samstaða íslands
með sjálfstæðisbaráttu Eystrasaltsríkjanna er mikil-
vægari en glataðir markaðir fyrir ull og síld í Sovétríkj-
unum. Og kannski erum við að gera Sovétmönnum
upp skoðanir í þessum efnum. Hver segir að Sovét-
menn munu höggva á öll viðskipti milli landanna?
Vilja Sovétmenn minnka öll viðskipti við ísland? Vilja,
þeir minnka sendiráð sitt og fækka starfsmönnum?
Vilja þeir missa aðstöðu sína á hinni hernaðarlegai
mikilvægu eyju í N-Atlantshafi; aðstöðu sem þeir-
hafa aðallega byggt upp í skjóli viðskipta milli land-
anna?
U ndirbúningur og vinna Litháens-málsins hef ur ver-
ið með miklum sóma. Vönduð undirbúningsvinna er
forsenda þess að ísland geti tekið upp stjórnmála-
samaþand við Litháen. Þetta er einkum mikilvægt
vegna þess að þær þjóðir sem kunna að fylgja í kjölfar
íslendinga, geta gert það á mörkuðum og traustum
grunni. Sú gagnrýni sem heyrst hefur, að íslensk
stjórnvöld séu hikandi í málinu og leiti flóttaleiða er
bæði ósanngjörn og heimskuleg. Stjórnmálamenn
sem vinna heimavinnu sína af kostgæfni til að geta
fylgt málinu eftir alla leið, eru ekki að leita að flótta-
leiðum, heldur að leiða flókið og viðkvæmt mál til
lykta. Við megum ekki gleyma því að hið íslenska for-
dæmi í Litháen-málinu hefur alþjóðlegan tilgang: Að
aðrar þjóðir fylgi á eftir. Frammistaða Jóns Baldvins
Hannibalssonar utanríkisráðherra í Litháens-málinu
hefur einkennst af staðfestu og hugrekki. Ferð utan-
ríkisráðherra til Litháen, þrátt fyrir augljósa sovéska
andstöðu, ruddi málinu braut og vakti alþjóðlega at-
hygli. Formlegt stjórnmálasamband íslendinga við
Litháen mun ekki vekja síður virðingu og eftirtekt á al-
þjóöíegum vettvangi.
IÖNNUR SJÓNARMIÐI

Dýrkun fjölmiðla á alls kyns
boltamennsku er byggð á sandi.
Þrátt fyrir að aðsókn að íþróttum
hafi stórum dregist saman er bolt-
anum dengt yfir þjóðina.
Þetta er álit myndlistarrýnis
Morgunblaðsins, en pistill hans
birtist í Mogga um helgina. Eirík-
ur Þortáksson, en svo heitir rýn-
irinn, segist hafa minnt á þetta fyr-
ir ári, en verið hunsaður. Nú hefur
Eiríkur gert betur og lagst í kann-
anir á fyrirbærum á sviði bolta-
mennsku (fótamennta og hand-
lagni) annars vegar og mynd-
menntar hins vegar.
Staðreynd er (segir Eiríkur) að
um eitt hundrað þúsund manns
horfðu samanlagt á boltamennt á
íslandi í fyrra. Eru þá taldir lands-
leikir hvers konar — og áhorfend-
um snarfækkar. Síðan heldur Ei-
ríkur áfram:
„Á sama tíma á sér stad stöd-
ug aukning í aðsókn að menn-
ingaratburðum, sem kemur vel
fram í adsókn að myndlistar-
sýningum. 1989 komu um
350.000 manns á myndlistar-
sýningar, og adsóknin jókst
enn frekar á nýliðnu ári: Yfir
480.000 áhorfendur komu á
myndlistarsýningar á höfuð-
borgarsvæðinu árið 1990 — og
eru útisýningar þá ekki taldar
með.“
Eiríkur Þorláksson segir að
„bilið milii áhugans á listunum
og íþróttunum“ aukist enn. Það
sé ekkert sérstakt við ísland, því
að sama sé uppi á teningnum er-
lendis. Menningaráhugi Vestur-
landabúa muni aukast næsta ára-
tuginn, en iþróttafíkn dragast sam-
an.
Fjölmiðlum er vorkunn, segir
Eiríkur, en furðulegt með atvinnu-
lífið með allar sínar markaðskann-
anir og auglýsingastofur að hafa
ekki brugðist við. „Þetta yrði
einfaldlega gert með því að
beina almenningstengslum og
styrktarfé sínu að eínhverju
leyti frá fallandi íþróttum til
rísandi menningarþátta."
Myndrýnir Mogga bendir á eitt
fyrirtæki sem skynji sinn vitjunar-
tíma. IBM hafi flutt sig úr fóta-
menntinni, sem það hafi styrkt um
árabil, yfir í menninguna. „Það er
ef til vill erfiðara að styðja
menninguna en að styðja
íþróttir. Til þess þarf meiri
smekkvísi og næma tilfinningu
fyrir umhverfinu," segir Eiríkur
í lokin, og heldur að listamenn eigi
erfitt með að klæðast auglýsinga-
búningum.
IDAGFINNUR ]
Myndlist i beina útsendingu
Eg er hjartanlega sammála Eiríki
Þorlákssyni í Mogganum og vil fá
beinar lýsingar frá myndlistarsýn-
ingum á Rás 2. Það er hreint óþol-
andi að þurfa sýknt og heilagt að
hlusta á beinar lýsingar á knatt-
leikjum hvers konar. Ekki má
íþróttamaður bregða á skeið eða
varpa lóði án þess að útvarp og
sjónvarp séu mætt á staðinn. Ég
hef aldrei getað skilið hvernig
menn nenna ár eftir ár að horfa á
100 metra hlaup. Þegar maður
hefur séð hundrað metra hlaupna
einu sinni er maður búinn að sjá
hvernig það er því hlaupið er alltaf
eins eða að minnsta kosti mjög
svipað. Aldrei færi ég á málverka-
sýningu til að horfa alltaf á sama
málverkið.
Eins og Eiríkur bendir réttilega
á eru þeir miklu fleiri sem sækja
myndlistarsýningar en knattleiki,
eða þrefalt fleiri. Hann fer að vísu
ekki að reikna út hversu margir
áhorfendur eru á mínútu, annars
vegar á boltaleik og hins vegar á
myndlistarsýningu. Fjölmiðla-
ósómar landsins ættu því að sjá
sóma sinn í að lýsa beint eða segja
frá myndlistarsýningum í auknum
mæli.
Vissulega hafa íþróttaunnendur
notað þau rök að ekki sé ástæða til
að segja frá sýningum sem rúm-
lega öll þjóðin hefur séð og sé þá
nær að sýna þá atburði í sjónvarpi
sem enginn nennir út úr húsi til að
sjá. Vissulega gæti fólk bæði spar-
að sér tíma og fyrirhöfn fengi það
lýsingar af myndlistarsýningum
og þyrfti þá ekki að mæta á stað-
inn til að njóta listsköpunar inn-
lendra og stundum erlendra lista-
manna.
Annars er í mínum huga listin
sjálf ekki aðalatriðið á myndlistar-
sýningum. Ekki síður nýt ég þess
að hitta fólk, njóta samvista við
aðra og sötra kaffi með heimspeki-
legum vangaveltum um hversu af-
bragðsgóður eða afspyrnulélegur
viðkomandi listamaður sé. Ég vil
sem sagt ekki að fjölmiðlarnir
ræni mig þeirri ánægju af því að
sækja myndlistarsýningar.
I*á er rétt að drepa á það hversu
miklu skemmtilegra og líflegra
sjónvarpsefni myndlistarsýning er
en t.d. spark út í loftið. Það verður
ákaflega þreytandi að sækja
myndlistarsýningar til lengdar
þegar enginn fær að sjá þær í sjón-
varpinu. Það er svo spennandi að
sjá hverjir mæta á slíkar sýningar
og hverjir láta sig vanta.