Alþýðublaðið - 08.07.1992, Blaðsíða 2

2
Miðvikudagur 8. júlí 1992
fimiiiiímini
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Siguröur Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Leturval sf.
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn: 625566 — Auglýsingar og dreifing: 29244
Fax: 629244
Áskriftarverö kr. 1.200 á mánuöi. Verö í lausasölu kr. 90
/
Aminning frá Bíldudal
Landsbanki íslands hefur lokað á viðskipti Fiskvinnslunnar hf. á
Bíldudal. Bankinn hefur jafnframt óskað eftir því að fyrirtækið
verði lýst gjaldþrota. Heildarskuldir félagsins og dótturfyrirtækis-
ins, Útgerðarfélags Bílddælinga hf. námu rúmlega 800 milljónum
króna um sfðustu áramót. Samkvæmt ársreikningum félagsins var
bókfært eigið fé fyrirtækisins neikvætt um 46 milljónir um síðustu
áramót. Viðbrögð Fiskvinnslunnar hf. við lokun bankaviðskipt-
anna voru þau að fyrirtækið hætti allri vinnslu þegar í stað.
Þetta eru myrk og alvarleg tíðindi fyrir fólkið á Bíldudal. Fisk-
vinnslan er helsta atvinnufyrirtæki staðarins og er með um 100
manns á launaskrá en það er um helmingur vinnufærra manna á
staðnum. Það gerir atvinnuástandið enn alvarlegra, að annað
stærsta atvinnufyrirtækið á Bíldudal, Rækjuver hf., hefur ekki ver-
ið með vinnslu frá því í vor. Segja má því að vinnslustöðvun Fisk-
vinnslunnar hafi verið rothöggið sem greitt var staðnum. Taptölur
Fiskvinnslunnar hf. segja í hins vegar allt um þá afstöðu Lands-
bankans að loka á fyrirtækið. Fyrirtækið er gjaldþrota og heildar-
skuldimar í raun komnar yfir öll mörk. Það er ekki ástæða til að
gagnrýna Landsbankann fyrir þá ákvörðun að loka á bankavið-
skiptin; bankinn er einfaldlega að verja sína hagsmuni og minnka
taphættu bankans sem er ærin fyrir. Hins vegar er full ástæða til
gagnrýna aðferð bankans við að tilkynnaforráðamönnum Fisk-
vinnslunnar hf. lokunina. Samkvæmt stjómarformanni fyrirtækis-
ins hafi maður úr hagdeildinni hringt að loknum fundi bankastjóm-
ar um málið sem var falið að tilkynna Fiskvinnslunni umniðurstöð-
ur fundar bankastjómar, þ.e. að fyrirtækið væri rekið úr viðskiptum
við bankann, ávísanaheftinu lokað og tilmælum beint til fyrirtækis-
ins að lýsa það gjaldþrota. Aðalbankastjórar bankans vom komnir
í frí og náðist ekki í þá. Þessi aðferð er auðvitað fyrir neðan allar
hellur. Hér er um að ræða mikið alvömmál fyrir forráðamenn fyrir-
tækisins, starfsfólk fyrirtækisins og byggðina á staðnum í heild.
Auðvitað hefðu bankastjórar bankans átt að halda fund með for-
ráðamönnum Fiskvinnslunnarhf. og tilkynna þeim ákvörðun bank-
ans.
Atburðimir á Bíldudal eru hins vegar alvarleg áminning til allrar
þjóðarinnar. Þeir em ekki aðeins áminning um erfíða stöðu undir-
stöðuatvinnugreinanna, heldur einnig um uppbyggingu, rekstur og
fjármögnunarleiðir fyrirtækja um land allt. Opinber aðili, Hluta-
fjársjóður, á tæpan helming í fyrirtækinu. Sjóðurinn tók yfir kröfur
sem bankar, ríkissjóður og viðskiptamenn áttu og breytti þein í
hlutafé. Endurskipulagningin og innspýting Hlutafjársjóðs nægði
ekki til. Reksturinn þyngdist og skuldir jukust. Ljóst er að í dag þarf
gríðarlegar fjárhæðir til að endursemja um skuldir félagsins. Hluta-
fjársjóður framlengdi í raun hengingaról fyrirtækisins. Gálgafrest-
urinn varð til að gera stöðu fyrirtækisins enn verri. Forstjóri Byggð-
arstofnunar segir að stofnunin hafi ekki fjárhagslegt bolmagn til að
gera það sem þurfí á Bíldudal. Sama sagan er að gerast um land allt;
í stað þess að fyrirtæki hafa fengið frið til að aðlaga sig að markaðs-
aðstæðum og gefinn kostur að standa á eigin fótum, hefur hið opin-
bera fyrirgreiðslukerfi með pólitíkusa í broddi fylkingar, skekkt
markaðsstöðu fyrirtækja með fjármagni úr opinbemm sjóðum og
ríkisbönkum og aukið taphættu fyrirtækjanna. Fómarlömbin verða
fóikið á staðnum sem atvinnu sína og afkomu undir því að fyrirtæk-
in beri sig. Hið opinbera sjóðskerfi og pólitíska fyrirgreiðslan hef-
ur hins vegar minnkað lífslíkur fyrirtækja um land allt. Byggðaað-
stoð hefur reynst byggðaaftaka. Opinberum aðilum ber nú skylda
að rétta hinum gjaldþrota byggðum hjálparhönd. En ekki með
áframhaldandi fjárútlátum úr sjóðakerfum, heldur að skapa aðstæð-
ur fyrir fólkið á staðnum að byggja upp sín eigin fyrirtæki.
IM
ROKSTOLAR
Engin sturta
Loksins eru róstumar kringum
Kjaradóm búnar. Ríkisstjómin tók
röggsamlega á málinu. Jóhanna og
Davíð lokuðu drengina inni í sumar-
bústað á Þingvöllum, meðan samko-
mulag var kreist út úr hópnum, og í
mesta lagi að tveir eða þrír fengu að
fara útúr reykjarkófinu að sóla sig
fyrir utan. Hefði verið sturta á
staðnum hefðu menn efalítið skun-
dað í hana til að hreinsa loftið, ein-
sog við gerðum á flokksþinginu í
Kópavogi sællar minningar.
Sjónvarpið sýndi þá Jón
Sigurðsson og Friðrik ábúðarfulla
utan við bústað forsætisráðherra, og
gerði að því skóna að þama væru
oddvitar stjómarflokkanna að setja
lokapunktinn aftan við lotuna. Það
var náttúrlega fjarri lagi. í rauninni
voru þeir bara að tala um hvað þeir
ættu að gefa Olafi G. Einarssyni í
afmælisgjöf. Hann varð nefnilega
sextugur í gær, þó stundum virðist
athafnir hans bera vott um
töluvert meiri bemsku
en hægt er að lesa
úr svo
virðulegum
aldri.
Davíð í
Þórs-
mörk
En það
voru róstur
víðar um
helgina en í
sumarbústað
forsætisráðherra
á Þingvöllum.
Ljósvakinn greindi ífá
unglingum sem fjölmenntu í
Þórsmörk og sátu við öldur meira en
góðu hófi gegndi. Fleiri voru þó á
ferli í Mörkinni en unglingafjöld.
íslands fullorðnu synir drápu þar
niður fæti á laugardag í gervi
landsmálafélagsins Varðar. Ekki fór
þó sögum af gleðipusi hjá svo
virðulegu félagi. Þess var að minns-
ta kosti ekki getið í frétt Morgun-
blaðsins af ræðunni, sem forsætis-
ráðherra hélt yfir Verði á grundinni
þar sem unglingarnir ölvuðust nótti-
na áður.
Samkvæmt blaðinu var Davíð nú
orðinn þeirrar skoðunar að
úrskurður Kjaradóms hefði verið
slys, og með úrskurði sínum hafi
ríkisstjómin komið í veg fyrir að
slíkt slys endurtæki sig. Dómurinn
hafi í sjálfu sér ekki verið rangur,
heldur þvert á móti rétt dæmdur eftir
lögunum. Hins vegar hafi hann
gengið þvert á það sem allir aðrir
launþegar voru búnir að semja um.
„Þetta slys hefur orðið okkur öllum
umhugsunarefni," sagði Davíð og
vonaði upphátt að með
bráðabirgðalögunum hefði stjómin
girt fyrir að slíkt slys endurtæki sig.
Einsgott að forsætisráðherra er
ekki jafn vel lesinn í Karli Marx
og hin æskuróttæka forysta
Alþýðuflokksins. Félagi Karl
sagði nefnilega gjaman yfir
kvöldtoddíinu með vini
sínum Engels að sagan
hefði tilhneigingu til að
endurtaka sig, - en sem
farsi.
Hvor reynist sannspár-
ri, Marx eða
forsætisráðherra, kemur
svo ekki í ljós fyrr en
Kjaradómur er búinn að fella
úrskurð hinn síðari.
Mannvít í skjólum
I kjölfar bráðabirgðalaganna lá
við að þjóðin yrði holdvot af öllu
því mannviti sem yfir hana var
pusað í fjölmiðluni.
Framkvæmdastjóri
Vinnuveitendasambandsins,
Þórarinn Viðar, var einn þeirra sem
leyfðu blaði allra landsmanna að
dýfa skjólu sinni í ómælisdjúpan
viskubmnninn. Og hann var hissa.
Helst var hann hissa á að
ríkisstjómin skyldi hafa kosið leið,
sem hún hafði áður talið ófæra.
Þórarinn, sem er fæddur undrandi,
var líka hissa á því að þingið skyldi
ekki hafa verið kvatt saman .
Hins vegar skildi framkvæm-
dastjórinn mæta vel hvar fiskur lá
undir steini. „Það hvarílar ekki
annað að mér en ríkisstjómin sé að
láta undan þrýstingi," sagði hann við
Morgunblaðið. „Hún var búin að
taka eina ákvörðun fyrir nokkm og
tekur aðra ákvörðun nú og á því er
engin skýring önnur en ólgan
í þjóðfélaginu.” Þetta
hefði náttúrlega
enginn annar
getað skilið.
Þjóðin stendur
héreftir í
þakkarskuld
við
framkvæm-
dastjórann
fyrir að hafa
upplýst hana
um þetta.
Þórarinn Viðar
trúði ennfremur
blaðamanni
Morgunblaðsins fyrir því
að hann hefði satt að segja haft
nokkrar áhyggjur af málinu. „ Ég
hafði áhyggjur af því að sú sátt, sem
náðst hafði í þjóðfélaginu gæti
brostið, ekki vegna úrskurðarins
sjálfs, heldur vegna þess að það
væri óþolandi staða fyrir
ráðherra, sem sjálfir fengju
svo og svo mikla hækkun,
að útskýra samdrátt og
niðurskurð vegna
minnkandi þjóðartekna."
Það er nefnilega það.
Gott er og blessað að
búið er að bægja frá
framkvæmdastjóranum
kvíðanum. En skyldi
hann ekkert kvíða að
skýra kjör sín og annarra
forstjóra þegar söngurinn
byrjar næst um nauðsyn þess
að lækka kjörin, - vegna
minnkandi þjóðartekna!
Pólitísk hænsnahjörð
Einsog svo oft áður minnlu
viðbrögð stjómarandstöðunnar helst
á hóp
hænsnfugla sem komast í kom. Það
ber mest á vængjaslættinum.
Framsóknarmenn fóru með löndum,
og töluðu loðið. Steingrímur var
með Kjaradómi í upphafi viðtals
sem Stöð 2 átti við hann, en frekar á
móti í lok viðtalsins. Þegar upp var
staðið virtist afstaða Framsóknar sú,
að réttast væri að láta úrskurð
Kjaradóms gilda, en láta hann koma
til áhrifa yfir lengri tíma. Það er útaf
fyrir sig afstaða.
Ólafur Ragnar var of lengi að ná
vopnum sínum. Hefði hann verið
fljótari að bjóða stjóminni uppá
samninga um 2-3 daga þing sem
fjallaði einungis um úrskurð
Kjaradóms, hefði ríkistjómin orðið
að kalla saman þing, ekki síst í ljósi
þess að varaformaður og formaður
þingflokks annars stjórnarflokkana
lýstu sig opinberlega fylgjandi því.
Þegar hann loksins sá færið, var það
of seint. Kanski er hann bara tekinn
að reskjast einsog við hin.
Honum tókst heldur ekki að skýra
til hvers Alþýðubandalagið vildi
þingið saman. Til að röfla sig niður i
rass, einsog þingmenn llokksins eru
frægir fyrir? Að lokum mátti þó á
honum skilja, að Alþýðubandalagið
vildi afnema úrskurðinn með lögum.
Þarmeð var flokkurinn kominn í enn
einn hringinn um sjálfan sig. Ahri-
famiklir þingmenn í liði Ólafs hafa
nefnilega viljað allt annað en göntlu
aðferðina, þar sem þingmenn
ákveða sjálfir eigin laun.
Óskiljanlegur Kvennalisti
Afstaða Kvennalistans sló þó
metið. Hún reyndist svo gersamlega
óskiljanleg, að Morgunblaðið, sem
hefur þó áralanga reynslu af því að
reyna að búa til stefnu úr moðsuðu
Sjálfstæðisflokksins, var ráðþrota.
„Hver er afstaða Kvennalistans?"
spurði
Moggamamma í leiðara í gær og sló
sér á lær af forundran, og hélt svo
áfram : „I ljósi þeirra tilvitnana sem
hér hafa verið birtar í yllrlýsingu
þingflokks Kvennalistans verður
ekki hjá því komist að spyrja hver
afstaða Kvennalistans til málsins
sé. Það er ómögulegt að
komast að raun um hver sú
afstaða er með því að lesa
þessa yfirlýsingu."
Það er ekki oft sem
Morgunblaðið nær ekki
að lesa úr pólitísku
híróglýfri. En
<, Kvennalistinn er sem-
sagt ofvaxinn skilningi
blaðsins. Einsog svo oft
áður er stór hluti
9 þjóðarinnar á sömu
■ skoðun og nýmarxistamir
sem skrifa ritstjórnargreinar
Morgunblaðsins.