Alþýðublaðið - 04.09.1992, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 4. september 1992
Misskilur þjódin EES?
Nokkrar staðreyndir um Evrópska efnahagssvœðið
aðrar Norðurlandaþjóðir hafa fjárfest í
EB-löndum — þótt einungis sé miðað
við hlutfallstölur. En þetta þýðir ekki
að hægt sé að una við það að sam-
keppnisstaða íslenskra fyrirtækja snar-
versni. Atvinnulífið grípur einfaldlega
til sinna ráða og flytur starfsemi sína
sem mest til EB-landa, ef stjómvöld
sitja með hendur í skauti.
Valið stendur á milli þess að lenda
utan tollmúra og hætta á að atvinna og
fjármagn leiti úr landi inn á markað EB
eða gera raunhæfa samninga, sem gera
okkur kleift að skapa blómlegt atvinnu-
lífhérálandi.
Islenskt atvinnulíf þarf fyrr eða síðar
að laga sig að breyttum aðstæðum í
Evrópu, hvort sem er innan eða utan
viðskiptabandalaga, eða hætta að öðr-
um kosti á stöðnun og jafnvel hnignun.
Leið Islands var ekki að sækja um inn-
göngu í Evrópubandalagið heldur að
ná samningum um evrópskt efnahags-
svæði, til að tryggja áhrif okkar og
ávinning í alþjóðlegum viðskiptum og
samstarfi, sem best má verða.
Við núverandi aðstæður er það
ábyrgðarhluti að hafna samningi sem í
fyrsta skipti gefur helstu útflutningsaf-
urðum Islands, sjávarafurðunt, sam-
bærileg kjör á við þau sem iðnvaming-
ur hefur notið um áratugi. Áralangri
baráttu gegn saltfisktollum er lokið
með fullum sigri. Allir tollar falla niður
strax í upphafi á mikilvægustu vöru-
flokkum, en aðrir tollar lækka um 70%
í áföngum þannig að eftirstöðvamar
verða tæplega óyfirstíganlegur múr.
Undantekningamar sex eru lax, ma-
kríll, síld, rækja, ein tegund hörpudisks
og leturhumar. Undantekningar þessar
snerta okkur þó minna en t.d. Norð-
menn þar sem tollfríðindi á rækju skv.
bókun 6 haldast, makríll hefur hingað
til lítt veiðst við Island, tollar á laxi eru
lágir og undanþágan snertir ekki ís-
lenskan hörpudisk.
Niðurfelling tolla hefur verið metin
á 2 ntilljarða á ári og eru þá ekki tekin
EES-samningurinn mun reynast landsbyggðinni, þar sem sjávarútvegurinn er uppistaða atvinnulífs, lyftistöng í framtíöinni.
tæki geta nýtt sér þá kosti sem alþjóð-
legur fjármagnsmarkaður hefur upp á
að bjóða, ávaxtað fé sitt og tekið lán
þar sem kjörin eru hagstæðust hverju
sinni. Afleiðingar þess að fjármagn
streymir óhindrað milli landa verða að
vextir í einu landi samsama sig því sem
gengur og gerist annarsstaðar.
Með vexti og ávöxtunarkjör hér
svipuð því sem gerist á erlendum
markaði, verður fjármagnsflótti úr
landi ástæðulaus.
Öflugri útflutningur, aukin
vinna og verðmætasköpun
Beinar fjárfestingar fyrirtækja í
löndum utan EB í fyrirtækjum innan
bandalagsins hafa aukist gífurlega á
seinustu árum. Öll vilja fyrirtækin tryg-
gja stöðu sína á innri markaði Evrópu-
bandalagsins.
Fjárfestingar Islendinga hafa til
þessa ekki verið nema brot af því sem
með í reikninginn þau tækifæri, sem nú
skapast fyrir unnar vörur, sem ekki
seldust áður, vegna tollmúra. Nýjar og
hertar reglur EB um heilbrigðiseftirlit
með innfluttum sjávarafurðum hefðu
getað orðið til trafala frá næstu áramót-
um, en EES-samningurinn tryggir að
íslensk heilbrigðisvottorð verði þar
tekin gild.
Til þessa hafa tollmúrar komið í veg
fyrir útflutning á ferskum flökum,
reyktum fiski og ýmsuni unnum sjáv-
arafurðum. Erfitt hefur verið um vik að
nýta sér tækifæri til sölu beint á neyt-
endamarkaði. Þau færi sem hér skapast
verða þegar fram í sækir mun ábata-
samari en beinar tollaniðurfellingar á
hefðbundnum útflutningsafurðum gefa
til kynna. Það er af þessum ástæðum
sem EES-samningurinn mun reynast
landsbyggðinni, þar sem sjávarútveg-
urinn er uppistaða atvinnulífs, lyfti-
stöng f framtíðinni.
yrðinu, eins og núgildandi reglur í
nokkrum EB-löndum gera. Vonast er
til að landbúnaðarráðuneytið gangi frá
frumvarpi er bindi kaup'á jörðum
ákveðnum skilyrðum, skv. ofansögðu.
Bent hefur verið á ýmsa möguleika í
þessu sambandi, t.d. að kveða á um
nýtingarskilyrði eða búsetuskilyrði á
bújörð eða í nánd hennar, t.d. um tiltek-
ið árabil, og að herða forkaupsréttar-
ákvæði, bæði fyrir ríki og sveitarfélög.
Þá má binda kaup á sumarbústaðalandi
við búsetu í landinu. I þessu sambandi
er rétt að minna á að lög um náttúru-
vemd veita stjómvöldum víðtækar
heimildir til þess að friðlýsa landsvæði
og veita almenningi aðgang að slíkum
svæðum, ef þörf krefur.
Og fiskimiðin líka
Sá misskilningur sem valdið hefur
hvað mestum ótta meðal launafólks og
atvinnurekenda á Islandi em meiningar
um að útlendingar eignist fiskimiðin og
sjávarútvegsfyrirtækin á Islandi með
þátttöku í EES.
í I. málsgrein g. liðar I. greinar XII.
viðauka segir orðrétt: “Þrátt fyrir 40.
gr. samningsins og ákvæði þessa við-
auka er Islandi heimilt að beita áfram
þeim höftum sem em í gildi við undir-
ritun samningsins um eignarrétt er-
lendra aðila og/eða eignarrétt aðila sem
ekki eru búsettir á lslandi á sviði fisk-
veiða og fiskvinnslu.“
Ekki hefur verið sýnt fram á það
með neinum gildum rökum af and-
stæðingum samningsins að erfiðara
verði fyrir íslensk stjómvöld að verjast
ásælni erlendra aðila í fiskveiðar og
vinnslu eftir gildistöku samningsins en
er í dag.
Hvað með velf'erðarkerfið?
Eins og flestum er kunnugt em mörg
þjóðfélög EB komin skemur á veg
hvað varðar uppbyggingu velferðar-
kerftsins en EFTA-löndin. Það vekur
upp þá spumingu hvort EES samning-
urinn hafi í för með sér lakari félagsleg
réttindi og lægri kröfur um heilbrigði
og umhverfisvemd
Þó Island taki yfir fjölda tilskipana
og fyrirmæla EB varðandi félagsmál,
heilbrigðiskröfur og umhverfismál, er í
flestum tilfellum um lágmarkskröfur
að ræða og ekkert sem hindrar íslend-
inga í því að setja strangari reglur. Á
sumum sviðum er löggjöf EB víðtæk-
ari en hér, svo setja þarf nýjar reglur
t.d. um öryggi framleiðsluvara og leik-
fanga, neytendalán, hópferðir,
greiðslukortastarfsemi og farandsölu
svo nokkur dæmi séu nefnd. Það er því
ljóst að ekki verður um afturhvarf að
ísland er útvörBur Evrópu í norðri, en nálgast meginlandið með aðild að EES.
ræða, hvað varðar félagslega uppbygg-
ingu.
Fjármagnsflótti úr landi
Eitt af því sem samningurinn felur í
sér er frjálst flæði fjármagns milli
þeirra landa sem aðild eiga að EES.
Sumir hafa áhyggur af því að þetta
muni leiða til fjármagnsflótta úr landi.
Sú breyting sem EES samningurinn
hefur í för með sér varðandi fjármagns-
flutninga er sú helst að frelsi fyrirtækja
og einstaklinga til að flytja til fjármagn
verður samningsbundinn réttur en ekki
lengur háður sér-
stöku leyfi ráðuneyt-
is. Jafnvel þó leyfi
hafi þurft til fram að
þessu hefur reyndin
verið sú að frarn-
kvæmd hefur verið
frjálsleg.
Helsti kosturinn
við afnám hafta á
fjármagnsflutning-
um er sá að valkost-
um fjölgar og ein-
staklingar og fyrir-