Alþýðublaðið - 05.11.1992, Blaðsíða 2

2
Fimmtudagur 5. nóvember 1992
MMMÍBÍB
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Siguröur Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Leturval
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.200 á mánuði. Verð í lausasölu kr. 90
Afleiðingar
rányrkjunnar
Xalsverð umræða hefur staðið um aðgerðir eða aðgerðaleysi stjóm-
valda í sjávarútvegi. I Sjálfstæðisfiokknum virðist vera kominn upp
ágreiningur um afstöðu ríkisstjómarinnar til þessara mála. Fomiaður
flokksins, Davíð Oddsson, hefur lýst því yfir að ríkissjóður geti ekki
bjargað öllum sjávarútvegsfyrirtækjum frá gjaldþroti. Þorsteinn Páls-
son sjávarútvegsráðherra virðist hins vegar þeirrar skoðunar að ríkið
eigi að grípa til aðgerða til að bjarga einstökum sjávarútvegsfyrirtækj-
um frá gjaldþroti og hefur birt umdeildan lista yfir fyrirtæki í sjávarút-
vegi og byggðarlög sem yrðu gjaldþrota ef til engra ríkisaðstoðar
komi.
l-'essi framsetning sjávarútvegsráðherra hefur vakið mikið umtal og
listinn verðið nefndur „aftökulistinn úr ráðuneytinu." Kjami þessa
máls er auðvitað hvort sjávarútvegsfyrirtækin standi undir sér í dag.
Til að geta svarað þeirri spumingu verða menn að horfa um öxl. í kjöl-
far stækkunar landhelginnar í 200 sjómflur á áttunda áratugnum, stór-
jukust fiskveiðar íslendinga með tilheyrandi fjárfestingum í sjávarút-
vegi. Reyndar má rekja offjárfestingu í sjávarútvegi allt aftur til tíma
nýsköpunartogaranna. Hin gífurlega rányrkja þar sem saman fór slæm
nýting á afla, botnlausar fjárfestingar með erlendum lántökum og van-
nýttir möguleikar á uppbyggingu annarra atvinnugreina, beit að lokum
í skottið á sér. I dag er íslenska þjóðin skuldsett |rjóð, þorskstofninn er
að stórum hluta hruninn en Islendingar sitja uppi með geysilegar
skuldir hjá erlendum lánardrottnum. Hliðarverkanimar em einnig
margar. Þegar rányrkjan var farin að ganga alvarlega á fiskistofnana
var gerð tilraun til að stemma stigu við ofveiðum með því að koma á
svonefndu kvótakerfi. I dag em menn komnir út á miklar villigötur í
því kerfi; það hefur gert ákveðin sjávarútvegsfyrirtæki að risum en
drepið önnur. Meginreglan, að fiskistofnamir séu auðlind allrar þjóð-
arinnar, hefur verið margbrotin. I dag em fiskistofnamir eign sægreif-
anna sem eiga kvótana. Og kvótamir ganga kaupum og sölum á gráum
jafnt sem svörtum markaði. En hliðarverkanimar eru fleiri. Olurkapp-
ið sem lagt var á rányrkjuna sem fjármögnuð var með erlendum lán-
um, gerði það að verkum að dýrmætur tími til þróunar annarra at-
vinnugreina fór til spillis. Stóriðja, orkusala, uppbygging iðnaðar og
innlend tækniþróun með samstarfi við vísindastofnanir og Háskóla sat
á hakanum. Eggin voru öll lögð í eina körfu. Sú karfa helur nú dottið í
gólfíð og mörg eggjanna brotin. Hlutverk ríkisstjómarinnar er ekki að
líma saman gömlu eggin, heldur hjálpa þjóðarhænunni til að verpa
nýjum og öðmvísi eggjum sem lögð verða í margar körfur.
Stjómun ríkisfjármála hefur verið í molum á undanfömum áratugum.
Meðan góðæristími rányrkjunnar gaf af sér arð, fór þjóðin jafnt sem
ríkissjóður á neyslufyllerí. Þjóðin keypti lúxusvörur en ríkissjóður rak
lúxusatvinnugreinar eins og landbúnaðinn og þandi út ríkisstyrkt fyr-
irtæki. Þegar halla tók á sjávarútveginn, var ríkisstyrkjum beint í þá átt.
Þessari vitleysu verður að linna. Skattgreiðendur geta ekki haldið uppi
gjaldþrota fyrirtækjum með gjafafé. Fyrirtækin í sjávarútvegi em of
mörg. Togarafloti landsmanna er of mikill. Tækjabúnaður frystihús-
anna er mörgum sinnum stærri og afkastameiri en landið hefur þörf
fyrir. Þetta em afleiðingar rányrkjutímabilsins. Og enn skal haldið
áfram. Nýjasta æðið er fjárfestingarfyllerí í frystitogurum. Talsmenn
og hagsmunaaðilar sjávarútvegsins berjast fyrir óbreyttu ástandi. Þeir
neita að viðurkenna staðreyndir. Menn verða að gera sér grein fyrir að
slíkri afneitun fylgir geysileg ábyrgð fyrir framtíð þessarar þjóðar.
Færeyska dæmið er beinl fyrir framan nefið á okkur. Ætla menn virki-
lega að halda því fram, að nú þegar fiskurinn er horfinn, eigi ríkissjóð-
ur að dæla peningum skattgreiðenda í aflalaus fyrirtæki, fella gengið
og grípa til annarra aðgerða til að halda öllum sjávarútvegsfyrirtækjum
gangandi en stefna sjálfri þjóðinni í voða?
RÖKSTÓLAR
Paradísarmissir
Á sokkabandsdögum sínum varð
hinn mjúki Kvennalisti athvarf þeirra,
sem vildu nýjan stíl í íslensk stjóm-
mál. Einsog kvak lóunnar boðar komu
vorsins þegar snjóa leysir á vorin varð
ymur grasrótarinnar að hinu milda
kennihljóði Kvennalistans, sem kall-
aði undir væng sinn alla þá sem vildu
hið sanna lýðræði, þar sem allir máttu
vera ntenn.
Samtökin bjuggu til „reynsluheim
kvenna" sem um skeið varð boðorð
dagsins, og allt var lagt á mælistiku
hinnar sértæku reynslu kvenna.
Þetta voru góðir dagar fyrir
mjúkar konur og hinn
nýja karl áttunda
áratugarins. Hlýj-
an og umburðar-
lyndið var hið
geðfellda yfir-
bragð sam-
takanna, og
allir, jafnvel
hörðustu
andstæðing-
ar í heimi
stjómmál-
anna, viður-
kenndu að ein-
stakur starfstíll
Kvennalistans
hefði þokka, sem léti
fáa ósnortna.
En Eva var ekki lengi ekki
Paradís. Hinn vélráði höggormur
strákapólitíkurinnar rændi hana sak-
leysinu á furðu skömmum tíma og á
örfáum ámm hefur nú Kvennalistinn
þróasl úr því að vera lýðræði hinna
fjölmörgu yfir í veldi hinna örfáu.
Sláttumaskína dægurstjómmálanna
hjó grasrótina niður í svörð, hinn
mjúki fjaðrahamur svanamæðra á
borð við Guðrúnu Agnarsdóttur vék
fyrir karllegri skynsentd Ingibjargar
Sólrúnar sem ákvað að slást í för með
hinum strákunum. - og láta rökin ráða.
Grasrótin sölnuð
Deilan urn EES hefur svipt hulunni
af dapurlegri þróun innan samtakanna.
Starfshópur á vegum Kvennalistans
komst einróma að þeirri niðurstöðu,
að grasrótin væri dauð og allar
ákvarðanir teknar á veg-
um örlárra þing-
kvenna. Svo ntikill
væri yftrgangur
þingiiðsins, að
konur sinntu
því ekki
lengur að
mæta á
fundi, því
þær hefðu
ekki leng-
ur áhrif.
Þetta er
dapurleg
niðurstaða.
Ekki bara fyrir
Kvennalistann,
heldur miklu fleiri,
sem töldu að listinn
væri að minnsta kosti
merk tilraun um stjómmál. En
úrslit hennar liggja semsagt fyrir, og
það er niðurstaða þeirra kvenna sem
fengnar vom til rannsóknar, að starfs-
hættir Kvennalistans séu engu betri en
gömlu flokkanna. I rauninni eru þeir
ívið verri, ef eitthvað er, því allir
gömlu flokkanna hafa þó reglulegt
samráð við sitt fólk, þar sem stefnan
er mótuð. Það má minna á nýlegan
flokksstjómarfund Alþýðuflokksins,
þar sem stefnu ríkisstjómarinnar um
virðisaukaskatt var til dæmis kúvent.
En það kom fleira upp
úr pokanum í tengsl-
um við deilur
þingkvenna
samtakanna
um EES.
Umburð-
arlyndið
er ekki
lengur
fyrir
hendi,
Og
harka
af
V óvana-
legri gerð
er komin í
staðinn.
Stjómarskráin
býður
þing-
mönnum að
hlíta sannfær-
ingu sinni, en
ekki að lúta ,*
flokksaga ,|§
þegar
samvisk-
an býður
annað.
Réttur
Ingi-
bjargar
Sólrúnar
til að hafa
aðra skoðun
en stallsystur
hennar er þvt'
eins ótvíræður og
hugsast getur.
Skoðanalöggur
Kvennalist-
ans
Ekki hafði
þingkonan
þó fyrr birt
hina skyn-
samlegu
niður-
stöðu
sfna úr
áralangri
pælingu
um EES en
þingsystum-
ar bmgðu sér
í gervi stalín-
ískrar skoðana-
löggu. Formaður
þingflokksins, Kristfn
Ástgeirsdóttir, þeysti full vandlæt-
ingar á síður blaðanna og taldi efamál
að hægt væri að hafa Ingibjörgu Sól-
rúnu í utanríkismálanefnd þingsins, og
rökin vom þau ein, að blessuð stúlkan
hefði ekki lengur þær skoðanir, sem
hugmyndalöggumar í hreyfmgunni
töldu réttar. Yfirskrift furðulegs við-
tals við Kristínu í Morgunblaðinu
hefði allt eins getað verið: Stalín er
hér, - og kominn til að vera.
Lögguviðhorfið birtist sömuleiðis
með átakanlegum hætti í niðurstöðu
landsfundarins á Laugarvatni. Fundur-
inn snérist fyrst og fremst um EES.
Einsog flestir hugðu, þá er Kvennalist-
inn nægilega fastur í tjóðri Hjörleifs
Guttormssonar og hins íhaldssama
vængs stjón.arandstöðunnar lil að
hafna röksemdum Ingibjargar Sólrún-
ar. Niðurstaðan varð óbreytt stefna.
Hið illa býr enn í EES.
Hins vegar ákvað landsfundurinn
allra náðarsamlegast - en þó ekki fyrr
en eftir harðar deilur - að leyfa þing-
konunni að greiða atkvæði eftir eigin
sannfæringu. I sjálfu sér er næstum
óskiljanlegt hvemig Ingibjörg Sólrún
nennti að sitja undir þvflíku rugli. Vita
hinar fyrmrn umburðarlyndu stallsyst-
ur hennar kannski ekki, að það er
stjómarskrárvarinn réttur þingmanna
að fara að eigin sannfæringu? Hvar
hafa þær verið öll þessi ár?
Ömurlegt hlutskipti
Einhvem tíma hefðu hinunt dún-
mjúku talskonum kvenlegra
gilda þótt þetta sýna
vinnubrögð karla eins
og þau gerast
verst. Sumar
hefðu jafnvel
kallað þetta
stalínismus
af verstu
tegund.
Þannig hef-
ur það orð-
ið hið öm-
urlega hlut-
skipti
Kvennalist-
ans, að snúast
upp í hreina and-
stæðu þess, sem
hann var stofnaður
um.
Vísast þykir þingkonum
Kvennalistans sem Ingibjörg Sólnín
skyggi full ntikið á þær sjálfar. Það
kann líka vel að vera að þeint þyki
hún njóta helsti vel sviðsljósanna fyrir
þeirra smekk. Það er eigi að síður svo,
að f dag er hún það flotholt sem
Kvennalistinn flýtur á. Án hennar væri
rödd Kvennalistans óskiljanlegt muld-
ur, sem enginn legði sig eftir. Rödd
hennar er þó að minnsta kosti muldur
þrumunnar.
Sagan af sinnaskiptum Ingibjargar
Sólrúnar er ekki síst merkileg fyrir þá
sök, að lengi vel var þingkonan talin
andstæð EES. Eftir að hafa skoðað
málið vel og lengi komst hún hins
vegar á sömu skoðun og forysta AI-
þýðuflokksins hefur verið um langa
hríð. Það ætti að vera umhugsunarefni
þeirra, sem velkjast f vafa um EES.
Hins vegar er það einskonar sátt
hennar við Kvennalistann að fylgja
kröfu hans um þjóðaratkvæði um
EES. Þá má spyrja: fyrst það tók hana
sjálfa næstum tvö ár að komast að
endanlegri niðurstöðu, hvemig á fs-
lenska þjóðin að geta það á örfáum
vikum?
Ljód úr austri
Þýðingar Helga Hálfdanarsonar á kínverskum og japönsk-
um Ijóðum samankomnar í einni bók
Út er komin hjá Máli og menningu bókin Ljóð úr sem hefur að geyma
þýðingar Helga Hálfdanarsonar á kínverskum og japönskum Ijóðum.
Hér eru saman komin í eitt bindi „Kínversk ljóð frá liðnunt öldum“ sem út voru
gefin 1973, og „Japönsk ljóð frá liðnum öldurn" sem kontu út I976. Japönsku
Ijóðin em að mestu hin sömu og áður en þeim kínversku helur fjölgað lítið eitt.
I tærum einlaldleika sínum endurspegla þessi ljóð fögnuð og sorgir þjóðanna í
hversdagsönn og á skapastundum, ást á föðurlandinu og gleði yftr fegurð þess og
frjósemd. „Oft og einatt er andartakinu með nokkmm hætti teflt gegn hinu eilífa,
hið smáa og nverfula metið við óendanleikann, þó ekki sé nema að fugl fljúgi útf
bláin, eða dropi lalli á kyrran valnsflöt," eins og Helgi kemst að orði í formáli.
LJÓÐ ÚR AUSTRI
I KÍNVrttSK OO IMONS* uö»