Alþýðublaðið - 04.12.1992, Qupperneq 2

2
Föstudagur 4. desember 1992
nwinnnnu
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Leturval
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
Áskriftarverö kr. 1.200 á mánuöi. Verö í lausasölu kr. 90
Þverstæður í Sviss
INæstkomandi sunnudag, á degi heilags Nikulásar, munu íbúar Sviss
greiða atkvæði um aðild landsins að evrópska efnahagssvæðinu.
Skoðanakannanir sýna að meirihluti Svisslendinga er þeirrar skoðun-
ar að það væri glapræði að hafna aðild. Ríkisstjómin hefur sömuleiðis
þegar undirritað aðildarsamninginn fyrir hönd Sviss, og báðar deildir
svissneska þingsins hafa samþykkt hann.
I Sviss er hins vegar hefð fyrir að ljúka málum með þjóðaratkvæða-
greiðslu, og ár hvert ganga landsmenn oftsinnis að kjörborðinu til að
útkljá mál af hvers konar tagi. Þá nægir hins vegar ekki að meirihluti
landsmanna sé fylgjandi málinu sem kosið er um, heldur verður meiri-
hluti svissnesku kantónanna einnig að samþykkja málið. Svo virðist
hins vegar sem andstaðan gegn samningnum sé mest á meðal íbúa
hinna fámennu þýskumælandi kantóna, og fram á síðustu daga hafa
kannanir gefið til kynna að hinn tilskildi meirihluti kantóna náist ekki
fyrir samningnum.
Andstaðan, sem birtist gegn EES í Sviss, er að mörgu leyti merkileg
þó hún sé þverstæðukennd. Það er tæpast nokkur vafi á, að hún bygg-
ist ekki síst á vaxandi ótta við hinn hraða samruna Evrópu, sem birtist
skírast í samkomulaginu frá Maastricht. En í Maastricht ákváðu leið-
togar Evrópu að stefna að pólitískum samruna álfunnar, þar sem vægi
miðstjómarvaldsins í Brussel yrði enn aukið, komið yrði á fót Evrópu-
banka með samevrópskri mynt, tekin upp sameiginleg stefna í örygg-
is- og vamarmálum auk samhæfingar gagnvart flóttamönnum og inn-
flytjendum frá ríkjum utan landamæra hinnar sameinuðu Evrópu.
Það er eðlilegt að smáþjóðir setji spumingarmerki við bæði markmið
af þessu tagi, en ekki síst þann mikla hraða sem leiðtogamir afréðu á
fundinum í Maastricht. En það er hins vegar merkilegt, að land á borð
við Sviss sýni nú merki vaxandi efasemdar um gildi sammnans. Sviss
hefur að vísu að fomu og nýju ástundað hlutleysisstefnu. Landið er
hins vegar að mörgu leyti dvergvaxin mynd af evrópska sambandsrík-
inu, það er samsett af kantónum, sem hver er mjög sjálfstæð, og þar
em talaðar fjórar þjóðtungur. Þetta fyrirkomulag hefur gefist landinu
mjög vel, og hvergi ættu menn því að skilja betur gildi þess að draga
úr vægi landamæra og hamla í samskiptum ólíkra þjóða. I því ljósi
hlýtur andstæðan gegn EES í Sviss að vera viðvömn til leiðtoga Evr-
ópubandalagsins.
Hafni Svisslendingar aðild að EES er ótrúlegt annað en áætlanir
ráðamanna um fulla aðild að Evrópubandalaginu muni sömuleiðis
hrekjast um einhverja áratugi. í kjölfarið siglir vaxandi einangmn fyr-
ir þjóð, sem enn er auðug, en á velferð sína undir sem hindmnar-
minnstum viðskiptum við aðrar þjóðir. I því felst enn ein þverstæðan.
Sviss hefur þá sérstöðu að 17 af hundraði vinnuaflsins em útlending-
ar. Nálægð við lönd, þar sem atvinnuleysi er mikið og vaxandi, hefur
skapað ótta við innflutning á atvinnulausu fólki. í slíku umhverfi er
auðvelt að kynda elda einangmnar og þjóðemishyggju, einsog and-
stæðingar EES í Sviss hafa gert. En vaxandi kvíði í Sviss gagnvart
sameinaðri Evrópu byggir einnig á því forystuhlutverki sem Þjóðverj-
ar munu augsýnilega hafa með höndum ásamt með Frökkum, og hik-
andi afstaða Breta dregur ekki úr honum. I því ljósi er ekki síst merki-
legt að skoða mestu þverstæðuna í afstöðu Svisslendinga, sem felst í
því að andstaðan við EES og sameinaða Evrópu er langmest hjá hin-
um þýsku íbúum Sviss.
Tilraunasala á tveim tonnum afferskum kaifaflökum í Brem-
erhaven í gœrmorgun - umboðsmenn togara óánœgðir með
„ innrás “ íslensku flakanna á fiskmarkaðinn
TILRAUN SEM
GEKK VEL
- segja talsmenn Miðness hf. sem stóð að tilrauninni til að
vera tilbúnir fyrir EES-markað
„Við vorum tiltölulega ánægðir
með það verð sem við fengum í
morgun. Hér var um að ræða til-
raun, sem gekk vel. Við erum að
undirbúa okkur undir tollfrjálsan
markað Evrópska efnahagssvæðis-
ins, sem hefst væntanlega um ára-
mótin“, sagði Björn Sigurðsson, um-
boðsmaður Miðness hf. í Sandgerði í
gærdag.
Enn sem komið er eru greidd 18%
aðflutningsgjöld af fiskflökum á þýsk-
um markaði. Fyrirtækið sendi flugleið-
is tvö tonn af karfaflökum á fiskmark-
aðinn í Bremerhaven.
Gjörbreyttur fiskútflutningur
með EES
Bjöm segir að hann sjái fyrir sér
gjörbreytta tíma í fisksölumálum okk-
ar, - íslendingar fullvinni afurðina og
selji hana á fiskmörkuðum erlendis eða
beint til viðskiptavina, stórmarkaða og
veitingahúsa. Það er vissulega kostur
fyrir þessa aðila að geta keypt fersk
flök að morgni.
Bjöm sagði ennfremur að hann sjái
ekki annað en að Þjóðverjar muni taka
vel í þessa þróun mála. Hann sagði
ennfremur að íslendingar ættu að halda
áfram góðu samstarfi við norðurþýska
fiskmarkaðinn, þar þekktu menn ís-
lendinga að góðu og við þá sömuleiðis.
Viðskiptin væm ákaflega traust.
Þá sagði Bjöm Sigurðsson að hann
sæi ýmsar leiðir til að koma ferskum
fiskflökum frá íslandi í hinu besta
ástandi á markað í Þýskalandi. í þeim
efnum væri framtíðin björt.
Sumir voru óhressir
í gærmorgun
Ekki vom allir á eitt sáttir við inn-
komu Miðness hf. á fiskmarkaðinn í
Bremerhaven í gærmorgun.
„Það sem pirrar mig mest í sambandi
við svona sölu er að Islendingar hópast
með sinn útflutning á einn eða fáa
staði. Það að selja fersk flök á sama
markaði og togaramir em að selja, þýð-
ir oftar en ekki að verðið fellur. Þetta er
lítill heimur, fiskmarkaðurinn hér í
Bremerhaven, og kaupendumir tala sig
saman yfir kaffibolla áður en farið er
að bjóða", sagði Samúel Hreinsson,
umboðsmaður fyrir íslenska togara í
Bremerhaven í viðtali við Alþýðublað-
ið í gær.
Hann var með togarann Hegranes á
fiskmarkaði í gær, - en á sama tíma var
Miðnes hf. í Sandgerði að selja 2 tonn
af flökum á markaðnum.
Samúel segir líka að það sé nöturlegt
að horfa upp á að íslendingar séu að
selja fersk flök í fallegum umbúðum á
lægra verði en Hegranesið fékk fyrir
heilan fisk í roðinu.
„Auðvitað gera tvö tonn á þessurn
markaði ekki neitt stórt að öllu jöfnu,
og gerði okkur engan grikk í þessu til-
felli, en ferski fiskurinn getur gert
það“, sagði Samúel. Þar benti hann á
hin undarlegu undirboð Færeyinga á
ferskum flökum á þýska markaðnum.
Þau undirboð virðast nú heyra sögunni
til, Færeyingar eigi ömgglega eftir að
halda áfram á markaðnum, en þá eins
og hver annar söluaðili, þegar þeir
njóta ekki lengur stórfelldra niður-
greiðslna á vöru sinni. Þeir geti hrein-
lega ekki selt lengur á verðum sem
standast engan veginn.
Færeyskt dæmi frá íslandi
„Loksins þegar við sáum fyrir end-
ann á þessu færeyska dæmi, þá finnst
mér súrt að íslenskir aðilar skuli koma
og fara að stunda þennan færeyska
leik, óniðurgreiddan fisk, en á mun
lægra verði en eðlilegt getur talist“,
sagði Samúel.
Hegranesið frá Sauðárkróki var í
gær að selja afla sinn á 3,40 þýsk mörk
kg. af heilum ísfiski, og Brettingur
fékk svipað verð fyrr í vikunni. Samú-
el segir að nýtingin á heilum físki sé
um 30%, hráefnið kosti ca. 10 mörk til
flakavinnslu, og kaupandinn á mark-
aðnum þurfi að fá meira en 13 mörk
fyrir framleiðslu sina. A sama tíma hafl
íslensku flökin, 2 tonn, verið seld á
9,30 - 9,40 mörk. Það verð sé að vísu
hærra en Færeyingar voru að fá, sem
var oft um 7 mörk, en ekki nógu hátt.
Að afhýða banana fyrir
neytendamarkao
„Menn heima segja að við verðum
að halda uppi vinnu á fslandi. Mér
finnst þetta svipað og ef bananar væru
fluttir út afhýddir. Dæmið gengur
hreinlega ekki upp“, sagði Samúel.
Hann sagði ennfremur að kaupendur á
markaðnum í Bremerhaven væru var-
kárir í sambandi við fersk flök. Þeir
vissu ekki hversu gamall flskurinn
væri. Oft væri hann orðinn vikugamall,
jafvel eldri, og hráefnið því ekki í öll-
um tilfellum gott. Togarafiskur og
gámaflskur þætti yfirleitt mun betri af-
urð.
Líkt og að fá fría fragt
Hreiðar Júlíusson, fulltrúi hjá Mið-
nesi hf. þar sem á annað hundrað
manns vinna við fiskverkun, sagði að
hann væri í flestum atriðum ósammála
Samúel. Fersku flökin úr Sandgerði
væru mun nýrri vara en togarafiskur-
inn, sem oft væri allt að 20 daga gam-
all, aldrei yngri en vikugamall.
„Þeir á Hegranesinu voru að fá eitt-
hvert besta verð sem menn hafa fengið
á markaðnum um langa hríð. Við höf-
um engu spillt í þeim efnum. Þessi til-
raun okkar í morgun tókst vel, og við
getum í framtíðinni gert enn betur“,
sagði Hreiðar. Hann sagði það fjar-
stæðu eina að flökin væru lakari vara
en togaraflskurinn. Gerlagróður físks-
ins væri einmitt að flnna í roðinu.
Hreiðar sagði að með sölu flaka væri
sneitt hjá einum millilið, þýskri flsk-
verkun, en þess í stað flyttist hún til
verkafólks á Suðumesjum. Þá sagði
Hreiðar að opnun EES- markaðarins
hefði afgerandi áhrif á sölu flskflaka til
Evrópu. Niðurfelling 18% tolla sam-
svaraði þvf raun að fragtin frá íslandi
til Evrópu yrði ókeypis, um væri að
ræða nánast sömu tölur.
„Mér sýnist nú að fiskiskipin eigi að
sinna fískveiðum. Við eigum tvö ágæt
skipafélög hér á landi, sem geta annast
um að flytja vöruna á markaði. Sigling-
ar skipanna okkar tefja þau um hálfan
mánuð í hvert skipti, mörgum flnnst
þetta fyrirkomulag út í hött, og að það
muni bráðunt heyra til liðinni tíð. Fisk-
inn ætlum við að vinna hér heima, er
það ekki markmiðið, þegar við komum
inn á Evrópska efnahagssvæðið“, sagði
Hreiðar Júlíusson.