Alþýðublaðið - 14.01.1993, Blaðsíða 2

1
2
i
Fimmtudagur 14. janúar 1993
fimwiímiip
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ftitstjóri: Siguröur Tómas Björgvinsson
Fréttastjóri: Hrafn Jökulsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Leturval
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
Áskriftarverö kr. 1.200 á mánuöi. Verö í lausasölu kr. 90
Framsýni Alþingis
/
I gær staðfesti Alþingi tvíhliða samning um fiskveiðamál milli íslands
og Evrópubandalagsins. Með því er lokið langri deilu sem staðið hef-
ur allt frá því samningar um fríverslun vom gerðir á áttunda áratugn-
um, þegar báðir aðilar skuldbundu sig til að gera með sér tvíhliða
samning um samstarf á þessu sviði.
Samningurinn er lagalega aðgreindur gemingur frá samningnum um
evrópska efnahagssvæðið; og íslendingar hafa alla tíð lagt gríðarlega
áherslu á að engin tenging sé á milli samninga um annars vegar toll-
ívilnanir og hins vegar fískveiðar. Við gerð samningsins um evrópska
efnahagssvæðið setti Evrópubandalagið hins vegar fram einhliða bók-
un, þar sem það áskildi sér rétt til að fresta gildistöku EES, ef ríki
EFTA væm ekki búin að staðfesta tiltekna tvíhliða samninga við
bandalagið. I þeim hópi var meðal annars tvíhliða fiskveiðasamning-
urinn við ísland.
Með samþykkt sinni í gær hefur því Alþingi búið svo um hnúta, að
Island hefur fyrir sitt leyti komið í veg fyrir að Evropubandalagið geti
beitt fyrmefndri bókun til að fresta gildistöku evrópska efnahagssvæð-
isins. Það er mikilvægt að árétta, að með því að fresta ekki gildistöku
fiskveiðasamningsins uns evrópska efnahagssvæðið tekur gildi, hefur
Alþingi áréttað það viðhorf íslendinga, að engin tengsl em af þeirra
hálfu á milli samninga um fiskveiðar og tollívilnana. Efalítið mun það
styrkja stöðu Islands í þeim samningum, sem á næstu ámm og áratug-
um kunna að verða gerðir um aukin viðskipti við bandalagið.
Sú ákvörðun Alþingis, að bíða ekki með staðfestingu fiskveiðasamn-
ingsins ber því vott um framsýni af hálfu þingsins.
Hert skattaeftirlit
Um áramótin tók ný reglugerð gildi um að atvinnubflar sem virðis-
aukaskattur fæst endurgreiddur af verði merktir sérstaklega með rauð-
um númeraplötum. Er það liður í að herða skattaeftirlit og viðleitni til
þess að menn sem kaupa og reka bfla vegna atvinnustarfsemi misnoti
þá ekki í eigin þágu. Það er vitað mál að talsvert hefur verið um að bíl-
ar sem skráðir hafa verið til atvinnurekstrar hafa verið misnotaðir í
umtalsverðum mæli og viðkomandi þar með að brjóta skattalöggjöf-
ina. Þannig hafa fyrirtæki í gegnum árin oft á tíðum komist upp með
það að skrá einkaneyslu að meira eða minna leyti á rekstur fyrirtækja
sinna. Almenningur hefur mátt horfa upp á einstaklinga, sem lifa flott
en borga lítið eða ekki neitt í skatta, akandi á dýrum fyrirtækjabflum
og farandi í ferðalög vítt og breitt um heiminn á frádráttarbærum
kostnaði fyrirtækja. Það er því löngu tímabært að herða mjög skatta-
eítirlit hér á landi.
T vöfalt siðgæði í skattamálum hefur verið nokkuð ríkjandi hér á landi
og mörgum fundist það nánast sjálfsögð sjálfsbjargarviðleitni að stela
undan skatti. Að stela undan skatti er hins vegar eins og hver annar
þjófnaður sem ber að meðhöndla þannig. Að vísu eru freistingamar
ávallt til staðar og alltaf nokkuð um nótulaus viðskipti. Þannig telja
ýmsir sig hafa himin höndum tekið þegar þeim er boðið að sleppa við
24,5% virðisaukaskatt með nótulausum viðskiptum en gleyma að sá
sem slíkt bíður er jafnvel að koma sér undan að greiða yfír 40% í út-
svar og tekjuskatt auk þess viðkomandi á hugsanlega kost á ýmis kon-
ar annarri fyrirgreiðslu ríkisins vegna skattsvika. Þann kostnað fá hin-
ir almennu skattborgarar í hausinn aftur í formi hærri skatta og/eða
minni þjónustu frá hinu opinbera.
Fólk skyldi því hugsa sig um tvisvar áður en það tekur þátt í skatta-
svindli þó hlutur hvers og eins vegi ef til vill ekki þungt í þeirri heild-
ampphæð sem stolið er undan skatti. Það ber því að fagna allri við-
leitni til að vinna gegn skattsvikum.
Sterkt almenningsálit gegn slíku siðleysi skiptir þar miklu máli.
Samtök um skynsamlega nýtingu fiskveiðilögsögunnar
Öllum fiski af íslands-
miðum landað hér heima
Stofnfundur áhugafólks boðaður nœstkomandi laugardag
Fiskvinnslufólk í Hafnarfirði hef-
ur að undanförnu unnið að stofnun
samtaka áhugafólks um fullvinnslu
sjávarafurða hérlendis og haft sam-
band við trúnaðarfólk í fiskvinnslu
út um allt land vegna þessa. Stofn-
fundurinn er fyrirhugaður næst-
komandi laugardag kl. 14:00 í fund-
arsal Iþróttahússins við Strandgötu í
Hafnarfirði.
„Við höfum fengið feikngóðar und-
irtektir hjá verkalýðsfélögum um allt
land og á því von á að við fyllum salinn
og vel það“, sagði Bjamfreður Ár-
mannsson, trúnaðarmaður hjá Þór-fisk-
iðjunni í Hafnarfirði og einn af hvata-
mönnum að stofnun samtaka um skyn-
samlega nýtingu fiskveiðilögsögunnar.
.jyúmer eitt er að fá aflann hingað
heim, þ.e. að honum sé landað hér
heima. Það er aðalatriðið að öllum fiski
sem hér veiðist sé landað hér á landi og
þar með er kominn betri grundvöllur
fýrir fullvinnslu sjávarafurða. Því
meira sem aflinn er unninn, því meiri
verða verðmætin og því fleiri fá at-
vinnu“, sagði Bjamfreður.
Hann vísaði til 1. gr. laga um stjóm
fiskveiða í þessu sambandi en þar seg-
ir: „Nytjastofnarnir á Islandsmiðum
em sameign íslensku þjóðarinnar.
Markmið laga þessara er að stuðla að
vemdun og hagkvæmri nýtingu þeirra
og tryggja með því trausta atvinnu og
byggð í landinu."
„Það er ekki verið að tryggja atvinnu
og byggð í landinu með því að senda
fiskinn óunninn út“, segir Bjamfreður.
Bjamfreður sagði að erfítt væri að fá
upplýsingar hver áhrif samningurinn
um EES hefði á þessi mál en væntan-
lega væri það til bóta að tollar féllu nið-
ur á ýmsum unnum fiskafurðum en
hann hefði hins vegar áhyggjur af að
hingað kynni að flytjast mikið af er-
lendu vinnuafli sem stuðlaði síðan að
auknu atvinnuleysi.
Vínartónleikar:
Uppselt á tvenna
tónleika
Strauss-feðgarnir njóta greini-
lega mikilla vinsælda tónleikagesta
hér á landi sem annarsstaðar. Sin-
fóníuhljómsveitin heldur tvenna
Vínartónleika, á fimmtudag og á
laugardag. Þar verður tónlist
Straussanna að sjálfsögðu í háveg-
um höfð. Eins og ævinlega þegar
hljómsveitin slær á þessa Ijúfu
austurrísku strengi, seljast mið-
arnir í hvínandi hvelli.
Tónleikamir í kvöld em í grænni
áskriftaröð, en auk fastra miða, vom
seldir allmargir miðar til viðbótar og
reyndust þeir hin besta söluvara.
Tónleikamir um helgina em hinsveg-
ar ekki ætlaðir áskrifendum að mið-
um, og tók fólk vel við sér og keypti
alla miðana á stuttri stundu.
Samkvæmt upplýsingum frá Sin-
fóníuhljómsveit Islands í gær, verða
tónleikamir ekki endurteknir.
Kaþólskum á Islandi gert auðveldara aðfá skilnað
Þurfa að sanna að hjóna-
bandið var ógilt fró upphafi
Reykjavíkurbiskupsdæmi kaþ-
ólskra manna hefur nú í fyrsta sinn
byrjað að taka á móti beiðnum um
ógildingu hjónabanda. f ráði er að
koma hér á fót hjúskapardómstóli á
næstu mánuðum, en á mcðan svo er
ekki, annast norskur dómstóll um
málin. Ogilding hjónabands merkir
hjá kaþólskum að umrætt hjóna-
band hafi frá upphafi verið ógilt.
Margt getur leitt til að svo sé.
Alfred Jolson, biskup kaþólskra hér
á landi segir í blaði safnaðarins að höf-
uðatriði þess að hjónaband sé gilt sé að
í það hafi verið gengið af frjálsum
vilja, hvor aðilinn um sig hafí verið
frjáls að þeirri ákvörðun, ekki hafi ver-
ið um að ræða fyrra hjónaband og báð-
ir aðilamir hafí haft næga þekkingu á
því sem þeir voru að gera. I „þekking-
unni“ felist að aðilunum sé ljóst að þeir
fallist á að hjónabandið sé til bams-
getnaðar og það sé ævilangt og órjúf-
anlegt.
Ymsiskonar vanþroski, svo sem
sjálfselska, getur verið ástæða til þess
að lýsa hjónaband ógilt. Kynhvöif er
annar meinbugur, sem og önnur frávik
frá venjubundnu kynlífi, einnig áfeng-
issýki, lyfjafíkn og stjómleysi f kynlífi.
Þá getur ýmiskonar þrýstingur eða
nauðung dregið úr frelsi karls eða konu
til þess að ganga í gilt hjónaband. Þá
getur geðbilun gert hjónaband ógilt.
Upplýsingum um ógildingu hjóna-
banda íslenskra kaþólikka verður kom-
ið til hjúskapardómstólsins í Osló og
kveður hann upp dóm í rnálinu. Þaðan
er úrskurðurinn sendur til Westminster
til endurskoðunar á síðara dómsstigi.
Þaðan gengur málið til Oslóar og loks
til Reykjavíkur aftur.
Hjónaskilnaður meðal kaþólsks
fólks kostar peninga. Fyrstu fjórir úr-
skurðimir í Reykjavíkurprófastsdæmi
kaþólsku kirkjunnar kostuðu um 20
þúsund krónur hvert mál. Farið er með
öll mál sem trúnaðarmál, hvort sem um
er að ræða háa sem lága.
Segir Alfred Jolson að meðferð
skilnaðarmáls Karólínu prinsessu af
Mónakó, svokallað Grimaldi-Juno mál
hafi tekið tíu ár fyrir „rótunni helgu“,
aðalskilnaðardómstól Vatíkansins. Það
mál hafi gengið fyrir sig á sama hátt og
gerist nú hér á landi, en málinu hafi
ekki verið sinnt sem skildi. Málsmeð-
ferð hér á landi þurfi ekki að verða
langvinn, flókin eða dýr eins og margir
ranglega haldi.
Atburðir dagsins
1814 Danir láta Noreg af hendi til Svía.
1858 Napóleon III keisari af Frakklandi og Eugenie keisara-
ynja sleppa naumlega undan sprengju frá ítölskum tilræðis-
manni. Þau vom á leið í Parísarópemna þegar Felice Orsini
lét til skarar skriða. Þau sluppu ómeidd en sprengja varð átta
manns að aldurtila.
1867 Jean-Auguste-Dominque Ingres, franskur listmálari,
deyr. 1878 Viktoríu Bretadrottningu sýnd nýjasta uppgötv-
un Alexanders Gramham Bell: Talsímann.
1900 Ópera Puccini, Tosca, er sett á svið í fyrsta skipti, í
Róm.
1907 Jarðskjálfti í Kingston, Jamæku, leggur höfuðborgina
í rúst. Eitt þúsund manns farast.
1938 Mjallhvít og dvergarnir sjö, fyrsta litmynd Walt
Disney í fullri lengd, fmmsýnd í Bandaríkjunum.
1953 Jósef Broz Tító marskálkur verður forseti Júgóslavíu.
Hann hafði raunar verið leiðtogi landsins frá stríðslokum,
1945.
1954 Marilyn Monroe, stjama myndarinnar How to Marry
a Millionare, fer að eigin ráðum og giftist Joe DiMaggio,
sem er vellauðugur og dáður homaboltakappi.
1957 Humphrey Bogart, kvikmyndastjama og töffari, deyr
úr krabbameini.
1963 Frakkar komu mjög á óvart með því að neita Bretum
afdráttarlaust um aðild að Efnahagsbandalagi Evrópu.
Charles de Gaulle forseti sagði hreint og klárt non, og kvað
Breta ótæka í félagsskap Evrópuþjóða nema þeir minnkuðu
tengsl við Samveldislöndin. Að auki sakaði de Gaulle Breta
um að vera undirlægjur Bandaríkjamanna; forsetinn sparaði
raunar ekki heldur stóm orðin um þá síðamefndu. Bretar
íhuga að aflýsa konunglegri heimsóloi til Parísar sem fyrir-
huguð var.
1977 Anthony Eden, fyrmm forsætisráðherra Breta, deyr.
1982 Mark, sonur Margrétar Thathers forsætisráðherra
Breta, kemur í leitimar eftir að hafa verið týndur í tvo daga
í Sahara eyðimörkinni.
1989 Breskir múslímar brenna eintök af bók Salmans
Rushdie, Söngvar Satans. Þeir halda því fram að breskum
lagaákvæðum um guðlast sé eingöngu beitt þegar vegið er
að kristinni trú. Sumir breskir múslímar vilja hlýða kalli ír-
anska ayatollans, Khomeini og senda Rushdie til helvítis.
1990 43 farast í eldsvoða á Spáni.
Afmœlisbörn dagsins
Henri Fantin-Latour 1836, franskur listmálari.
Albert Schweitzer 1875, franskur guðfræðingur og mann-
vinur; handhafi friðarverðlauna Nóbels 1952.
Cecil Beaton 1904, breskur hönnuður og ijósmyndari.
Jack Jones 1938, bandarískur dægurlagasöngvari.
Faye Dunaway 1941, bandarísk kvikmyndastjama; lék
meðal annars í myndinni um glæpahyskið og elskenduma
Bonnie and Clyde.
I