Alþýðublaðið - 14.01.1993, Qupperneq 3

Fimmtudagur 14. janúar 1993
3
Fréttaskýring: Hrafn Jökulsson
12 mínútur í stjórnarrúðinu
Um ríMsráðsfundinn í gær og aðdraganda hans
Það var mikil spenna í loftinu í
stjómarráðinu í gær fyrir fund í ríkis-
ráði lýðveldisins. Fundurinn átti að
hefjast ktukkan fjögur og fulltrúar ná-
lega allra fjölmiðla vom mættir vel
tímanlega. A þröngum gangi gamla
tugthússins skiptust fréttamenn á
spumingum: Ætlar forsetinn að neita
að skrifa undir lög um aðild íslands að
evrópsku efnahagssvæði? Segir ríkis-
stjómin af sér - eða lætur Vigdís jafn-
vel af embætti?
Þegar klukkuna vantaði ftmm mín-
útur í fjögur mætti fýrsti ráðherrann,
Eiður Guðnason umhverfisráðherra.
Næst renndi glæsibifreið forsetans
uppí stæðið fyrir framan stjómarráðið.
Ljósmyndaramir þyrptust að Vigdísi
en engar spumingar vom bomar upp.
A næstu mínútum tíndust ráðherramir í
hús, einn af öðrum.
Þrír komust ekki á fundinn: Friðrik
Sophusson, Jón Sigurðsson og Sig-
hvatur Björgvinsson - þeim síðast-
nefnda hafði orðið hált á síðustu heim-
sókn sinni í stjómarráðið.
Fundurinn hófst þegar klukkan var
fjórar mínútur gengin í fimm. Mínút-
umar snigluðust áffam í biðstofunni
þarsem fréttamennimir reyndu að ráða
í spilin. Utí homi sat fréttamaður ríkis-
útvarpsins og leyfði hlustendum að
fylgjast með í beinni útsendingu:
„Hurðin er enn harðlokuð og gefur
okkur víst engar upplýsingar..."
Það er ekkert launungarmál að ýms-
ir höfðu Iagt hart að Vigdísi að skrifa
ekki undir samninginn. Henni bámst
áskoranir víða að, þarsem farið var
fram á þjóðaratkvæðagreiðslu. Meðal
þeirra sem þannig þrýstu á forsetann
vom áhrifamenn úr hreyfmgu laun-
þega og fjölmargir kunnir listamenn.
„Vigdís hefur áhyggjur af undir-
skriftalistum sem henni berast úr öllum
áttum,“ sagði náinn samherji hennar í
samtali við Alþýðublaðið í gærmorg-
un. „Þetta setur forsetann í mjög erfiða
stöðu."
Þessi heimildarmaður vissi ekki
hvað Vigdís ætlaði að gera á ríkisráðs-
fundinum síðar um daginn. „Ég held að
enginn viti það nema hún sjálf,“ sagði
hann.
Vigdís hefur uppá síðkastið átt trún-
aðarfundi með ýmsum stjómmála-
mönnum. Hún ræddi fýrst við fulltrúa
Kvennalista, Alþýðubandalags og
Framsóknar.
Fjandvinimir Ólafur Ragnar Gríms-
son og Svavar Gestsson ræddu við for-
seta og sömuleiðis Steingrímur Her-
mannsson og Halldór Asgrímsson.
Líklega hafa Ólafur Ragnar og Stein-
grímur útskýrt af hverju þeir em nú á
móti samningi sem þeir unnu að, af
einurð og festu, í síðustu ríkisstjóm.
Á föstudaginn átti Vigdís fund með
Davíð Oddssyni forsætisráðherra og í
fyrradag hitti hún Jón Baldvin Hanni-
balsson og Davíð.
Samkvæmt traustum heimildum Al-
þýðublaðsins íhugaði Vigdís þann
möguleika mjög vandlega að staðfesta
ekki samninginn, heldur láta undan
miklum þrýstingi um þjóðaratkvæða-
greiðslu, í samræmi við 27. grein
stjómarskrárinnar.
Stjómarskrá lýðveldisins veitir for-
setanum mjög viðamikil völd. Forseti
skipar ráðherra og veitir þcim lausn, og
á sömuleiðis að ákveða tölu þeirra og
skipta með þeim störfum.
Þá á forseti að veita embætti og hann
Eftir undirskrift. Vigdís kemur af fundi ríkisráðs. Ólafur Davíðsson í baksýn. (A-mynd: E.ÓI.)
✓
Forseti Islands við staðfestingu laga um EES
Mér var mikill vandi á höndum
Á fundi ríkisráðs í gærdag stað-
festi forseti íslands lög um Evr-
ópska efnahagssvæðiö. Áður hafði
forseti gert grein fyrir afstöðu sinni
á svohl jóðandi hátt:
Svo sem öllum er kunnugt hafa for-
seta íslands á undanfömum vikum
borist áskoranir fjölda mætra íslend-
inga, sem margir em mér persónulega
kunnir og nánir, þar sem þess er óskað
að forseti beiti áhrifum sínum til þess
að samningur um Evrópskt efnahags-
svæði verði lagður fýrir þjóðarat-
kvæði. Það má öllum ljóst vera að við
þær aðstæður er forseta mikill vandi á
höndum og ber að sýna ýtmstu var-
kámi og kynna sér allar hliðar rnála til
þrautar. Það hef ég gert og til þess að
geta greint ríkisstjóm skýrt og grannt
frá aðstöðu minni og afsjöðu hef ég
boðað til þessa fundar. Árið 1946, f
forsetatíð Sveins Bjömssonar, bámst
forseta tilmæli af þessu tagi, og nú
eins og þá er boðað til ríkisráðsfund-
ar.
Frá stofnun lýðveldis á fslandi hef-
ur embætti forseta íslands verið í mót-
un. Þar hefur jafnt og þétt styrkst sá
meginþáttur embættisins að vera óháð
og hafið yfir flokkapólitík og flokka-
drælti, en um leið samnefnari fyrir ís-
lenska þjóðmenningu, mennta- og
menningarstefnu Islendinga, tákn
sameiningar en ekki sundmngar.
Glöggt vitni um það eðli embættisins
er að enginn forseti hefur gripið fram
fyrir hendur á lýðræðislega kjömu
Álþingi sem tekið hefur ákvarðanir
sínar með lögmætum hætti.
Sá forseti sem nú gegnir því emb-
ætti hefur f störfum sínum alla tíð lagt
áherslu á sáttmála sinn við þjóðina,
við fólk úr öllum flokkum sem að-
hyllist ólíkustu skoðanir. Með því hef
ég viljað rækja sameiningarhlutverk
forsetaembættisins og sett það öðm
ofar. í því felst að virða þær hefðir og
venjur sem skapast hafa og efna þann-
ig drengskaparheit forseta við þjóð-
ina.
Fullveldi og sjálfstæði þjóða er
ekki umfram allt háð því formi sem
þær hafa á samskiptum sínum við
aðrar þjóðir heimsins. Fullveldi og
sjálfstæði konta innan frá, em byggð
á inntaki, menntun og menningu
þjóðarinnar og fæmi hennar til að
standa á eigin fótum, tala sinni eigin
röddu.
Ég mun nú á eftir staðfesta með
undirskrift minni lög þau sem Alþingi
íslendinga samþykkti 12.janúar 1993
um Evrópska efnahagssvæðið. Um
leið brýni ég fýrir ríkisstjóm, Alþingi
og þjóðinni allri að sýna í verki vilja
sinn til þess að hér gangi menntuð
menningarþjóð á vit framtíðarinnar,
sameinuð þjóð sem gengur þess ekki
dulin að þekking hennar, menntun
hennar til hugar og handa er forsenda
þess að hennar verði um aldir getið
sem fullvalda og sjálfstæðrar þjóðar.
getur líka vikið mönnum úr embætti
eða flutt þá til.
Forseti lýðveldisins getur gert samn-
inga við erlend ríki og hann getur látið
leggja fyrir Alþingi fmmvörp til laga.
Forsetinn getur rofið Alþingi, kallað
það saman, veitt frí, gefið út bráða-
birgðalög, ákveðið að saksókn skuli
falla niður og veitt undanþágur frá lög-
um.
Allt em þetta ákvæði stjómarskrár-
innar. Eftir að forsetaembættið var sett
á laggimar 1944 mótuðust hinsvegar
snemma hefðir sem fýrst og fremst
gerðu forsetann að sameiningartákni
þjóðarinnar. Ráðherrar fara þannig í
raun með bróðurhlutaxm af völdum for-
setans.
Vigdís Finnbogadóttir hefði brotið í
blað í stjómmálasögunni með því að
skjóta EES-málinu til þjóðarinnar. Það
er líka erfitt að hugsa til enda hvaða
breytingar á eðli og störfum forseta-
embættisins það hefði leitt af sér.
Vigdís íhugaði tvo kosti vandlega,
að sögn samherja hennar sem Alþýðu-
blaðið talaði við. Annarsvegar að
skrifa ekki undir samninginn - á þeim
forsendum að nauðsynlegt væri að fá
álit þjóðarinnar í þessu stórmáli. Hins-
vegar kom til greina að hún skrifaði
undir samninginn en segði síðan af sér
embætti.
Þriðja leiðin var svo einfaldlega sú
að staðfesta samninginn.
Þetta ræddu fréttamennimir semsagt
meðan beðið var niðurstöðu ríkisráðs-
fundarins. Biðin var spennuþmngin, -
en hún varð ekki löng. Fundurinn tók
nákvæmlega tólf mínútur.
Dymar opnuðust og Vigdís kom ein
útúr fundarherberginu. Enginn bar upp
spumingu; fréttamannahafið greiddist
til hliðar einsog Dauðahafið forðum og
Vigdís fór inní annað herbergi.
I nokkrar mínútur vissi enginn neitt.
Þá smeygði Ólafur Davíðsson, ráðu-
neytisstjóri forsætisráðuneytisins, sér
útúr fundarherberginu. Nú loksins
þorði einhver að spyrja: Skrifaði forseti
undir?
,Já,“ sagði Ólafur Davíðsson, „for-
seti skrifaði undir.“
Skokknámskeið
Á námskeiðinu verður boðið upp á eftirfarandi:
1. Fyrirlestrar.
2. Æfingaáætlanir.
3. Þrekmælingar.
4. Stöðvaþjálfun.
Upphitun fer fram í leikfimisal, hlaupið úti, teygjuæfingar
og þrekhringur í sal að lokum.
Kennsla fer fram á mánudögum og fimmtudögum kl.
17.15- 19.15og 19.15-21.15.
Kennsla hefst 18. janúar nk.
Kennari: Jakob Bragi Hannesson.
Upplýsingar og skráning í Miðbæjarskóla, Fríkirkjuvegi
1, og í símum 12992 og 14106.
Aldrei of seint að láta drauminn rætast!
Fullorðinsfræðsla
Grunnskóli / framhaldsdeild
Grunnnám: Samsvarar námi í 8. og 9. bekk grunn-
skóla.
Fornám: Samsvarar námi í 10. bekk grunnskóla.
Heilsugæslubraut: 2 vetra sjúkraliðanám.
Viöskiptabraut: 2 vetra nám, sem lýkur með verslu-
narprófi.
Menntakjarni: 3 áfangar kjarnagreina: íslenska, enska,
danska, stærðfræði - auk þess eðlisfræði, vistfræði,
félagsfræði, saga, tjáning, stærðfræði 112 og 122,
þýska, hollenska, ítalska og rússneska.
Aðstoöarkennsla í stærðfræði og stafsetningu.
Kennsla hefst 18. janúar nk.
Innritun daglega í Miöbæjarskóla, Fríkirkjuvegi 1,
símar 12992 og 14106.