Alþýðublaðið - 22.06.1993, Page 12

12
Þriðjudagur 22. júní 1993
ERLEND MÁLEFNI
HETJA.
Dr. Youssef Hajir. Ibúar Dobrinja viljá endurskíra þetta úthverfi Sarajevo „Hajir Mahala" honum til heiðurs.
Stríðið á Balkanskaga
GRÆNMETISGARÐAR
OG GRAFREITIR
Dobrinja er eitt afhinum sundurskotnu úthveifum Sarajevo í Bosníu og í stöðugu um-
sátri Serba. Fyrir rúmu ári síðan kom þangað dr. Youssef Hajir og hóf uppbyggingu
s
sjúkrahúss þar sem ekkert varfyrir. A fjórtán mánuðum hefur lœknirinn unnið krafta-
verk og íbúar vilja endurskíra úthveifið „Hajir Mahala“.
DAGLEGT BRAUÐ f BOSNÍU.
Skurðaðgerðir án verkja- eða deyfiiyfja er algengar í hinni stríðshrjáðu Bosníu.
Hér öskrar einn af stjórnarhermönnum músiima af sársauka. Það sem myndin
sýnir ekki er að það er verið að gera skurðaðgerð á handsprengjutættum fæti
hans - engin verkja- eða deyfilyf eru til staðar.
Þaö má meö sanni
segja aö feröalög til og
frá Dobrinja séu líkust
rússneskri rúllettu.
Þetta 30 þúsund
manna úthverfi í
Sarajevo, þar sem
mestmegnis búa mús-
limir, er umsetið af
Serbum og ómögulegt
er aö komast þangaö
nema um þrönga brú
sem liggur yfir Do-
brinja-ána. Áin sjálf er
síðan vöröuö af risa-
stórum ruslahaugum,
heilu fjöllunum af bíl-
hræjum og sandpoka-
hæöum. Hver sem
reynir aö fara yfir
brúna, hvort sem held-
ur gangandi eöa í far-
artæki á fullri ferö, þarf
aö hætta á slíka fífl-
dirfsku í kúlnaregni frá
leyniskyttum beggja
aöila. Á einum og
sama deginum í síö-
ustu viku voru um
miðjan dag strax kom-
in tvö fórnarlömb skot-
hríðar leyniskyttna
Serba. Annað þeirra
var 55 ára gömul kona
sem öskraöi af sárs-
auka eftir aö hafa verið
skotin í mjöömina. Far-
iö var í hraöi meö bæöi
fórnarlömbin í óhrjá-
lega vöruskemmu sem
umlukin er af háreist-
um íbúöarblokkum.
Það sem gefur til
kynna aö skemman sé
í raun eina sjúkrahúsiö
í Dobrinja er lufsulegur
Rauöa kross- fáninn
sem blaktir þreytulega
í golunni, táknrænt.
Sjúkrahúsiö er kjarni
bygginga sem klastraö
var saman til hjálpræö-
is fyrir samfélag í gífur-
legum þrengingum
þess ofstækis er nú
ríkir á stórum hluta
Balkanskagans.
DR. YOUSSEF HAJIR
Stofnandi og forstjóri sjúkra-
hússins, Palestínumaðurinn og
læknirinn Youssef Hajir, þráir frið
heitar öllu í lífinu. En örlögin og
skyldurækni dr. Hajir hafa samein-
ast um að halda honum í hringiðu
harmleiksins sem stríðið á Balkan-
skaga er. Þegar dr. Hajir kom til
Dobrinja í apríl árið 1992 var þar
ekkert sjúkrahús að finna og lík
lágu eins og hráviði á öllum götum
og í húsagörðum. Læknirinn tók
þegar til starfa í tveggja herbergja
íæknisstofu og framkvæmdi erfiðar
skurðagerðir á gólfínu. Aðstaðan
og öll áhöld voru afar frumstæð.
Skurðaðgerðir fóm gjaman fram
við kertaljós og dr. Hajir notaði eld-
húshnífa og pappírsskæri til að
bjarga lífí skjólstæðinga sinna.
Ari síðar hafa dugnaður hans og
hugsjónir borið nokkum ávöxt því
upp er risið sjúkrahús. Ekki aðeins
vinnur sjúkrahúsið stöðugt að því
að halda fómarlömbum ofbeldisins
á lífi, heldur er það einnig leiðarljós
friðar og dæmi um ótrúlegt hug-
rekki sem sýnt er á ögurstund. Frið-
ur og hugrekki, tveir hlutir sem
þetta sundurtætta samfélag — í
bókstaflegum skilningi — þarfnast
sárlega.
MAÐUR NR. 1 í DOBRINJA
„Þessi maður er númer eitt í Do-
brinja. Hann bjargaði þessum stað,“
segir Mirsad Burnazovic, 29 ára
gamall tónlistarmaður sem gerðist
stjómarhermaður eftir að Balkan-
skaga-stríðið braust út. Félagar
Bumazovic, stjómarhermenn Bo-
sníu, vilja nú endurskíra Dobrinja
„Hajir Mahala" til heiðurs lækn-
inum og hetjunni, Youssef Majir.
Víst er að það yrði þessum manni,
sem ekki getur kallað neinn annan
stað heimili sitt, sannarlega mikill
heiður. Youssef Hajir fæddist í Pal-
estínu árið 1945 en flúði með sex
systkinum sínum og móður yfír til
Sýrlands árið 1948. Flóttinn kom
SÁRSAUKAFULL KVEÐJUSTUND.
Sonur grætur son sinn sem skotinn var til bana af Serbum. Múslimskir stjúrn-
arhermenn reyna að veita niðurbrotnum föðurnum huggun.
til vegna þess að faðir hans og elsti
bróðir vom drepnir af Israelum eft-
ir að hafa snúist til vamar gegn
nauðungarflutningum á Palestínu-
mönnum af landsvæðum þeirra.
Góðar einkunnir Hajir í skólum
sem styrktir voru af Sameinuðu
þjóðunum áunnu honum rétt á
styrkjum til náms í læknisfræði er-
lendis. Hann valdi Sarajevo og
fagið var almennar skurðlækningar.
Hajir kom þangað árið 1964. Hann
giftist Jasmin, múslima ffá Saraje-
vo, höfuðborg Bosníu, og eignuð-
ust þau þrjár dætur. Sú elsta,
Honda, er nú orðinn læknir. „Ég
var flóttamaður jafnvel í Sýrlandi.
Hvar gæti ég búið nema hér,“ segir
dr. Hajir.
FLÓTTINN FRÁ
SARAJEVO
Nú var svo komið að dr. Hajir
hafði ágæta stöðu við Kosevo-
sjúkrahúsið og bjó í Vraca-hverf-
inu í Sarajevo, hann var hamingju-
samur maður. „Við fórum á skíði
og vorum hluti af samkvæmislíf-
inu; við lifðum venjulegu lífi Evr-
ópubúa,“ segir hann. Þegar Vraca-
hverfið komst undir stjóm Serba í
aprfí árið 1992 hjálpuðu vinir dr.
Hajir — margir hverjir Serbar —
honum við að flýja til Dobrinja. Þar
hefur hann verið upp frá því.
A tíu daga fresti leggur hann líf
sitt í verulega hættu á brúnni yfir
Dobrinju-ána og freistar þess að
heimsækja fjölskyldu sína. Fjöl-
skyldan býr í hverfí í Sarajevo sem
stjómarhermennimir ráða yfír. Til
Dobrinja fara þau ekki.
UPPBYGGING
SJUKRAHUSSINS
I byrjun júlí á síðasta ári tók dr.
Hajir til að byggja sjúkrahús þar
sem ekkert hafði verið til staðar áð-
ur. Verkamönnum í Dobrinja var
falið það erfíða verkefni að um-
breyta vömskemmu í eigu ríkisins í
sjúkrahús og miðstöð fyrir hina
stríðshrjáðu. Læknirinn snfícti
nokkrar olíuknúnar rafstöðvar til að
útvega rafmagn í sífelldu rafmagns-
leysinu og hvatti Sameinuðu þjóð-
irnar til að koma til sjúkrahússins
olíu hvenær sem færi gæfist. Einn
af stjómendum herliðs Sameinuðu
þjóðanna, Philippe Morillon hers-
höfðingi, var svo hrifínn af stór-
kostlegu framtaki dr. Hajir að hann
skipulagði flutning á skurðarborði
til Dobrinja frá heimalandi sínu,
Frakklandi.
En eitt stakt skurðarborð er ein-
ungis dropi í tárahaf hart leikinna
íbúa Bosníu. Dobrinja-sjúkra-
húsið þarf enn að líða stöðugan
skort á brýnum nauðsynjum svo
sem sótthreinsuðum sáraumbúðum,
verkjalyfjum og sótthreinsunarefn-
um. En starfsfólkið er nægt. Dr.
Hajir: „Hjá okkur starfa þrettán sér-
fræðingar. Hér em læknar sem sér-
hæfa sig í öllu frá bamalækningum
til augnlækninga og taugasálfræði.
Hægt en sígandi komu þeir til liðs
við okkur.“ Það var erfítt fýrir aðra
lækna að hunsa dugnað og hugsjón-
ir dr. Youssef Hajir.
LÆKNISFRÆÐILEGT
AFREK
Á síðustu fjórtán mánuðum hefur
dr. Hajir meðhöndlað meira en 6
þúsund tilfelli af særðu fólki vegna
stríðsins á Balkanskaga. Höfuðstolt
hans er sú staðreynd að Dobrinja-
sjúkrahúsið hefur ekki misst einn
einasta sjúkling vegna sýkingar.
,Jig hef lært gífurlega margt um
stríðsskurðlækningar á þessum
tíma,“ segir hann. „Það er ekki svo
mikilvægt að finna byssukúluna
eða sprengjubrotið sem sárinu olli.
Fyrst og fremst er verður að hreinsa
allan líkamsvefmn í kringum og
inni í sárinu, ekki má skilja eftir
skemmdan eða sýktan líkamsvef
inni í sárinu. Við notum einungis
sýklalyf til að lagfæra mistök sem
við höfum gert við meðferðina, það
gerist sjaldan."
Dæmi um velheppnuð störf hans
er að finna hvarvetna í Dobrinja.
„Hann er frábær klæðskeri," segir
hinn fertugi Fahedin Djafíc og tek-
ur upp græna einkennisskyrtuna
aftanverða og sýnir 15 sentimetra
skurð sem liggur þvert yfir háls
hans og herðar. Þetta sár hlaut Djaf-
ic í vélbyssuskothríð Serba í ágúst
sfðastliðnum. Það var dr. Youssef
Hajir sem saumaði hermanninn aft-
ur saman.
HRÆÐSLA VIÐ
HRYÐJUVERK
Líkt og flestir athafnamenn er dr.
Hajir bjartsýnismaður að eðlisfari.
Hann hefur nú þegar fengið arki-
tektum það hlutverk að hefja undir-
búning fyrir teikningu á nýju
sjúkrahúsi sem byggja á í Dobrinja
að stríði loknu.
Hann er ekki eins viss um hvem-
ig skuli endurbyggja mannleg
SKORIÐ MEÐ ELDHÚSHNÍFUM
yiÐ KERTALJÓS.
Á Dobrinja-sjúkrahúsinu sem dr.
Hajir byggði upp. Skurðaðgerð fram-
kvæmd við kertaljós með eldhúshníf-
um og pappírsskærum. Þarna cr ver-
ið að meðhöndla unglingspilt vegna
skotsárs.
tengsli sem splundrast hafa vegna
átakanna undanfarin misseri. „Ég er
múslimi en ég vil ekki fá mujahed-
in (heittrúaðir arabískir skæruliðar)
til þessa bæjar,“ segir dr. Hajir. „Ég
er ekki fylgjandi ofbeldi og hryðju-
verkum; Eg get varla brýnt raust-
ina. En þegar fólk stendur and-
spænis róttæku óréttlæti, þá verður
það róttækt sjálft. Þetta fólk er að
missa landið sitt á sama hátt og Pal-
estínumenn misstu sitt.“ Eftir að
hafa horft upp á hryðjuverk
blómstra í flóttamannabúðum Pal-
estínumanna þá hefur dr. Hajir
áhyggjur af því að það sama muni
gerast í Bosníu.
GARÐAR OG
GRAFREITIR
Hinu takmarkaða svæði á milli
háhýsanna í Dobrinja hefur verið
svo gott sem verið skipt til helm-
inga í grænmetisgarða fyrir hina lif-
andi og grafreiti fyrir hina dauðu.
„Við höfum komið okkar lífí þann-
ig fyrir að samfélagið er sjálfu sér
nægt á allan hátt,“ segir dr. Youssef
Hajir að lokum.
Ef þessi merkilegi læknir hefur
sitt fram þá mun svæðið sem ætlað
er til ræktunar ekki verða að hopa
undan svæðinu sem hinum dauðu
er ætlað.
STH / Byggl á Newsweek