Alþýðublaðið - 01.03.1994, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐA
Þriðjudagur 1. mars 1994
HIMBllRIIlfllfl
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Alprent hf.
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði. Verð í lausasölu kr. 140
ÖNNUR SJÓNARMIÐ
Um hvað snýst þessi búvörudeila?
Um lífskjör almennings -
matarverð, EKKI lögfræði
Hagsmunir allra
eða hagsmunir sumra
✓
Island er á krossgötum. Þær stjómmálalegu hefðir sem
sköpuðust á fyrri hluta aldarinnar og komu skýrast fram í
íslensku flokkakerfi, eru óðum á undanhaldi. Þeir hags-
munir sem mismunandi hópar hafa staðið vörð um hafa
breyst. Markmiðin eru önnur, sumum er náð, önnur hafa
fjarlægst með nýjum tímum. Að mörgu leyti er íslensk pól-
itík í dag bergmál liðinna tíma og því á misskilningi byggð.
Það er þekkt staðreynd að því eldri sem menn verða, þeim
mun erfiðar eiga þeir með að aðlaga sig nýjum tíma og nýj-
um veruleika. Menn halda fast í það sem þeir telja sig
þekkja og finna öryggi í hinu liðna. Þetta gildir einnig um
stjómmál. Stjómmálaflokkar em ekkert annað en fólk. Fá-
ir stjómmálaflokkar hafa víðsýni, djörfung og aðlögunar-
hæfni til að horfast í augu við samtímann. Fæstir hafa get-
una til að horfa af raunsæi til framtfðar.
Markmið stjómmálaflokka á auðvitað að vera að búa
þegnunum réttlátt og gott þjóðfélag. Því miður er því ekki
þannig farið á Islandi. Flestir stjómmálaflokkar hafa fallið
í þá gryfju að hygla aðeins útvöldum hópum og búa þeim
sem ákjósanlegustu lífsskilyrðin á kostnað heildarinnar.
Þannig hefur Framsóknarflokkurinn hyglað bændastétt-
inni og Sambandsveldinu gegnum árin og Alþýðubanda-
lagið hyglað verkalýðsstéttinni. Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur verið talsmaður flestra hagsmunahópanna og hyglað
verslunarstétt jafnt sem bændastétt auk fámennum auð-
mannahópi. Kvennalistinn hefur einbeitt sér að því að
hygla konum á kostnað heildarinnar.
Alþýðuflokkurinn hefur einn reynt að miða pólitík sína
við hagsmuni heildarinnar. Þar af leiðandi hefur Alþýðu-
flokkurinn ekki haft hið fasta bakland sérhagsmunahóp-
anna sem aðrir stjómmálaflokkar treysta á. Fylgi Alþýðu-
flokksins hefur því skotist upp og niður, allt eftir því hve
pólitík hans hefur náð eyrum almennings.
ÞROSTUR OLAFS-
SON, aðstoðarmaður
utanríkisráðherra, seg-
ir í grein í MORGUN-
BLAÐINUá laugardag-
inn að deilan um bú-
vörulagafrumvarpið
standi um lífskjöral-
mennings í landinu,
ekki um lagakróka.
Deilan snýst um hvort
nú skuli vikið af braut
forsjárhyggju og mið-
stýringar og í staðinn
stjórnað með almenn-
um og gagnsæjum
reglum, segir Þröstur.
Deilan stendur
um matarverð
„Deilan stendur meðal
annars um það, að hve
miklu leyti eigi að stýra
og vemda framleiðslu
með boðum og bönnum
og hvort segja eigi neyt-
endum hvað þeir eigi að
éta og við hvaða verði,
eða hvort nýta á það svig-
rúm sem skapast hefur
með gerð alþjóðlegra
samninga þannig að al-
menningur fái notið ábata
af þeim ávinningum sem
samningamir væntanlega
leiða af sér. Hún snýst um
matarverð“, segir Þröstur.
Hann segir að með því að
setja almennar reglur og
leggja á almenn gjöld geti
framleiðendur tekið
ákvarðanir í ljósi raun-
vemlegra markaðsað-
stæðna og neytendur not-
ið ávaxta af eðlilegri og
héilbrigðri samkeppni.
Á að ræna neytendur
ávinningnum?
„Ef við lögleiddum nú
ákvæði um framtíðarskip-
an matvælainnflumings á
þann hátt að tryggt væri
um næstu framtíð að inn-
fluttar matvörar væm allt-
Hinn almenni kjósandi á íslandi gerir sér alltof litla grein
fyrir hagsmunum sínum. Þannig er neytendavakningin
fyrst nú að hefjast á Islandi, meðan neytendahreyfingin er
margra áratuga gömul í nágrannalöndunum. Sérhagsmuna-
pólitík flokkanna hefúr villt um fyrir almenningi, haldið
upplýsingum niðri, svínað á mannréttindi almennings og
búið fólki gerviheim í lokuðu landi hafta og banna undir
gunnfánum þjóðemisstefnu, sjálfstæðis og nauðsyn vemd-
arstefnu fyrir íslenska framleiðslu. Almenningur hefur
keypt þessi rök.
Sennilegasta skýringin á því að almenningur hefur látið
blekkjast af þessu lýðskmmi sérhagsmunaflokkanna, er sú
að Island er ungt lýðveldi. Sjálfstæðisbarátta Islands er
skammt undan í tíma og aðeins hálf öld frá því að ísland
varð sjálfstætt lýðveldi með eigin forseta.
Þjóðernistiifinning íslendinga er óðum að þroskast. Það
verður æ erfiðar fyrir pólitíska lýðskmmara að slá ryk í
augu fólks með þjóðemistali. Við gemm nefnilega best að
varðveita sjálfstæði íslands og fullveldi með auknum sam-
skiptum við aðrar þjóðir, íjúfa áratugalanga einangmn
landsins og hafa hagsmuni allra íslendinga fyrir augum.
af og í öllum tilvikum
dýrari en innlendar, vegna
himinhárra tolla, væmm
við að ræna neytendur
ávinningi alþjóðlegra
samninga", segir Þröstur
Olafsson. Hann bendir á
að samkomulag stjómar-
flokkanna frá í desember
hafi falið í sér að haldið
skyldi óbreyttu fyrir-
komulagi á innflutnings-
málum þannig að inn-
flutningur landbúnaðar-
vara yrði áfram háður
leyfum landbúnaðarráðu-
neytis innan skuldbind-
inga okkar samkvæmt frí-
verslunarsamningnum.
Þau mál sem snúa að
framkvæmd GATT-
samningsins skyldu bíða
og verða til úrlausnar í
nefnd fimm ráðuneyta,
sem forsætisráðherra
skipar.
Fæstir hafa
skilið nokkuð
Grein Þrastar er afar skýr,
ÞRÖSTUR ÓLAFSSON:
„Deilan stendur meðal
annars um það að hve
miklu leyti eigi að stýra og
vernda framleiðslu með
boðum og bönnum og
hvort segja eigi neytendum
hvað þeir eigi að éta og við
hvaða verði, eða hvort nýta
á það svigrúm sem skapast
hefur með gerð alþjóðlegra
samninga þannig að
almenningur fái notið
ábata af þeim ávinningum
sem samningarnir væntan-
lega leiða af sér. Hún snýst
um matarverðu, segir
Þröstur.
Hann segir að með því að
setja almennar reglur og
leggja á almenn gjöld geti
framleiðendur tekið
ákvarðanir í ljósi
raunverulegra
markaðsaðstæðna og
neytendur notið ávaxta af
eðlilegri og heilbrigðri
samkeppni.66
þegar hann tekur til um-
ræðu málefni sem mæt-
ustu menn hafa viður-
kennt að þeir skilji ekki til
fullnustu. Fjölmiðlar hafa
fæstir skilið út á hvað
málið gengur en hafa
dengt yfir viðskiptavini
sína fréttaflutningi sem er
fjarri kjama málsins.
Mönnum hefur af þeim
fféttum einfaldlega ekki
dottið í hug að málið
snertir hagsmuni íbúa
landsins á áþreifanlegan
hátt.
Þröstur segir búvöradeil-
una ekki snúast um meg-
instefnuna í landbúnaðar-
málum. Milli stjómar-
flokkanna sé fullt sam-
komulag um stefnumörk-
un í því efni og tilboð ís-
lands í samningum um
GATT sé unnið í fullu
samstarfi flokkanna og
feli í sér skuldbindingar
um breytta starfshætti og
opnari markaði með mat-
vörur en hér hefur verið.
Stjómarflokkunum' séu
ljósar þær kvaðir sem
þetta hefur í för með sér
og séu þeir meðvitaðir um
þá erfiðleika sem aðlögun
íslensks landbúnaðar að
breyttum háttum hafi í för
með sér. Ennfremur séu
báðir flokkamir sammála
um að þessi breyting ger-
ist með þeim hætti að
markmiðum hennar verði
náð með sem minnstum
áföllum, þannig að ávinn-
ingur samninganna komi
ffamleiðendum matvöra
og neytendum í hag.
Lagakrókar
skipta lítlu
Þröstur bendir á að stund-
um megi skilja sem svo á
fréttum að kjami deilunn-
ar sé hvort forræði verð-
jöfnunargjalda á landbún-
aðarvörar ætti að vera í
fjármálaráðuneytinu eða í
landbúnaðarráðuneytinu.
Segir hann að svo sé í
raun ekki. Útreikningur
slíkra gjalda sé einungis
tæknilegt atriði. Litlu
skipti hvar þeir útreikn-
ingar séu gerðir, séu laga-
reglur um þau skýrar og
þannig tryggt að þeim
verði ekki beitt til ójafn-
aðar.
Þröstur gerir lítið úr þrasi
um orðalag lagatextans.
Það sé vissulega mikils
virði að lagatexti sé vand-
lega unninn, en slíkt leysi
þó engan vanda. Ágrein-
ingurinn standi um efnis-
atriði sem lagatextinn á að
endurspegla, - en ekki um
orðalag hans.
Raunverulegt
viðskiptafrelsi
En um hvað snýst búvöra-
deilan?
Þröstur Olafsson segir að
hún snúist rneðal annars
um viðskiptastefnu.
GATT-samningurinn
skuldbindur okkur ekki
aðeins til að leyfa inn-
flutning og lækka tolla,
heldur einnig til að fylgja
viðskiptastefnu sem gefur
raunveralegu viðskipta-
frelsi tækifæri til að dafna
og færa neytendum hvar-
vetna um heim þann ábata
sem þeir eiga skilið, segir
Þröstur. Hann segir deil-
una nú standa um það
ekki hvað síst hvemig við
uppfyllum skuldbindingar
okkar gagnvart viðskipta-
löndum okkar, - og gagn-
vart neytendum. Deilt sé
um hvort við ætlum til
ffambúðar að halda uppi
viðskiptabönnum, en upp-
fylla formleg lágmarks-
skilyrði með skömmtun-
um og leyfisveitingum en
svíkjast um að skapa það
viðskiptaumhverfi sem
okkur ber skylda til og
þjónar til lengdar best
hagsmunum okkar sjálfra.
Skattar eru ekki
geðþóttaákvörðun
Þröstur Ólafsson bendir á
að samkvæmt stjómar-
skránni verði skattar ein-
ungis lagðir á með lögum.
Það tilheyri löngu liðinni
tíð að gjöld séu lögð á
þegnana að geðþótta vald-
hafa eða með óljósum
reglum framkvæmda-
valdsins. Deilan standi
meðal annars um það
hvort Alþingi eigi að
framselja í hendur fram-
kvæmdavaldsins og hags-
munaaðila skattlagningar-
vald og gjaldtökuheimild-
ir langt umfram það sem
þekkst hefur.
Bendir Þröstur á að fram-
varpið sem ríkisstjómin
lagði fram í byijun febrú-
ar haft byggst á sam-
komulaginu frá í desem-
ber og sé það nægjanlegt
til að framkvæma það
með viðunandi hætti.
Breytingartillögur for-
manns landbúnaðamefnd-
ar, Egils á Seljavöllum,
hafi hinsvegar boðað
veigamiklar efnislegar
breytingar sem bijóti
gegn samkomulaginu og
marki stefnu sem ekki
standist gagnvart GATT-
samningnum og gangi
auk þess þvert á grand-
vallarsjónarmið eðlilegrar
og fijálslyndrar viðskipta-
og verðlagsstefnu og
brjóti þarmeð eina af
meginreglum skattlagn-
ingar. Fijálslynd umbóta-
stjóm geti ekki samþykkt
slíkar breytingartillögur
sem stangist á við grand-
vallareðli stjómarstefn-
unnar.
Þröstur segir í lok greinar
sinnar að þessi deila hafi
staðið of lengi, brýnt sé að
stjómarílokkamir nái við-
unandi lendingu sem allra
fyrst. Segist hann bjart-
sýnn á að sú lending takist
fljótlega. Of mikið sé í
húfi ef það mistakist.