Alþýðublaðið - 01.07.1994, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐA
Föstudagur 1. júlí 1994
MPYDinMDIÐ
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Ritstjóri: Siguröur Tómas Björgvinsson
Setning og umbrot: Alprent hf.
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Sími: 625566 - Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði.
Verð í lausasöiu kr. 140
Ávitnýira
LÍftir að dregið hefur verið úr opinberum stuðningi við landbúnað
hér á landi og skorið á sjálfvirk kaup nkisins á umframframleiðslu
hafa forystumenn bænda hugað að nýjum leiðum til að tryggja hags-
muni þessarar atvinnugreinar. Þá kemur í ljós að landbúnaðurinn á
ýmsa möguleika til að komast af án þess að vera undir pilsfaldi hins
opinbera. Á dögunum var maður að nafni Carl Haest, alþjóðlegur
markaðsráðgjafi, staddur hér á landi til skrafs og ráðagerða með
bændum og útflytjendum.
Ivjarninn í merkilegum málflutningi Haest er að ísland eigi mikla
möguleika á mörkuðum, þar sem neytendur vilja lífrænar og hreinar
afurðir. Carl Haest segir allt mæla með því að ísland verði lífrænt
land, lega landsins, loftslagið, dreifbýlið, vatnsaflið, jarðhitinn og
síðast en ekki síst skipulag landbúnaðarffamleiðslunnar. Haest segir
að íslenskur landbúnaður geti ekki keppt við erlendar afurðir, hvorki
í verði né magni. Það þýði að við verðum að finna landbúnaðarvör-
um okkar sérstöðu. Þróunin í alþjóðaviðskiptum þrýsti enn á að Is-
lendingar styrki markaðsstöðu eigin framleiðslu. Með nýju GATT-
samkomulagi megi vænta aukinnar samkeppni á heimamarkaði. „ís-
land getur á hinn bóginn keppt á grundvelli gæða“, er dómur Carl Ha-
est, „og besta vopnið í þeirri baráttu er ykkar hreina land og ómeng-
uðu afurðir“.
Auðvitað dugir það skammt að eiga hreint land og ómengaðar af-
urðir og í rauninni er allt tal um „hreinar“ afurðir ofnýtt og útþynnt
markaðshugtak. Nánast allir á markaðnum fullyrða að þeir bjóði
„hreinar" afurðir. Fleira þarf að koma til. Haest segir að ísland hafí þá
sérstöðu að framleiða alveg ómengaða matvöru í hæsta gæðaflokki, -
en í takmörkuðum mæli. „Vandamálið sem þið glímið við er það
hvernig þið komið þeim skilaboðum á framfæri á trúverðugan hátt.
Einfaldasta leiðin sem ég sé, er að þið stígið skrefið til fulls og lýsið
þvf yfir að Island ætli sér að verða líífænt land sem framleiði lífræna
matvöm“, segir Haest.
rTann segir kosti þess að markaðssetja íslenskar landbúnaðarafurðir
sem lífrænar alveg ótvíræða. í fyrsta lagi segir Haest það gefa íslend-
ingum markaðstækifæri sem framleiðendur „hreinna" afurða að hafa
aðgang að ómenguðum náttúmauðlindum, sem aðrar þjóðir hafi ekki.
Þama sé markaðsforskot. Þá segir Haest að kaupendur lífrænna vara
á neysluvömmarkaði erlendis séu tryggir og stöðugir neytendur, eftir
að þeir komast á bragðið. Þeir em því eftirsóknarverður markaður.
Þótt markaðurinn sé aðeins 1% í Þýskalandi og um hálft prósent í
Frakklandi, - þá er sá markaður risastór fyrir íslendinga, sem vissu-
lega er lítill framleiðandi í hópi stórþjóðanna. Þessi hópur, sem hvar-
vetna fer stækkandi, skiptir ekki svo glatt um vömmerki, og hann er
tilbúinn að greiða hærra verð fyrir vömna, ef hann er ánægður. Þá
bendir Carl Haest á að verði íslenskar landbúnaðarafurðir markaðs-
settar sem lífrænar, þá geti íslenskir framleiðendur og útflytjendur
komist í samband við virta dreifingaraðila, sem starfa á afmörkuðum
markaðssillum, þar sem gerðareru miklar gæðakröfur.
Ennfremur bendir Haest á að ísland mundi vekja mikla athygli á al-
þjóðamarkaði með yfirlýsingu um að væri lífrænt land, nokkuð sem
engin þjóð önnur er umkomin að gera. „Ekkert ríki hefur enn sem
komið er lýst því yfir að það ætli að gera landbúnað sinn lífrænan.
Verði ísland fyrst til þess mun það vekja óhemju athygli um heim all-
an, sem mun auglýsa kosti landsins og gæði, Islendingum að kostn-
aðarlausu. Það verður útflutningsatvinnuvegunum og ferðaþjónust-
unni, svo dæmi séu nefnd, gífurleg lyftistöng", segir Carl Haest.
rTann segir að af þeim þjóðum sem hann þekki til muni það kosta
hvað minnst fyrir Islendinga að stíga það skref að gera landbúnað
sinn lífrænan. Loftslagið verji landið gegn algengum meindýrum og
notkun skordýraeiturs sé því í lágmarki. Lega landsins hafi varið
landbúnaðinn fyrir sjúkdómum og á síðari árum illræmdri iðnaðar-
mengun, sem sé eitt stærsta vandamál landbúnaðar samtímans. Hann
bendir á að innlend orkuframleiðsla sé vistvæn, landið dreifbýlt og
þrengslabúskapur ekki til staðar. Hér ríki velmegun, menntunarstig
þjóðarinnar sé hátt og almenningur meðvitaður um umhverfismál.
Allt eru þetta mikilvægar forsendur þess að unnt sé að gera land-
búnaðinn lífrænan. „Þið getið keppt á grundvelli gæða en ekki verðs.
Árangursríkast er því að stefna að því að landbúnaðurinn ykkar verði
lífrænn. Með þeim hætti getið þið tryggt markaðsaðstöðu ykkar,
fengið það verð sem þið þurfið að fá fyrir framleiðsluna og viðhaldið
einstakri náttúru landsins“, sagði Carl Haest.
faMjupjátt
Víða á grunnslóðinni í
kring um landið láta
menn vel af fiskeríi og
telja mörg merki þess að
ástandið í hafinu sé með góðu
móti. Og þetta á ekki aðeins
við um grunnslóðarveiði-
menn, því í vikunni heyrðist
frá aflakónginum Ásgeiri
Guðbjartssyni á Guðbjörgu
IS, sem segir mikið af þorski á
Vestjjarðamiðum.
„Síldarstemmning“ hjá
skökurum í
Þorlákshöfn
Skakkarlamir í Þorlákshöfn
hafa verið að gera það gott. Að
sögn er stór og fallegur þorsk-
ur nú á stærra svæði en til
langs tíma á skakslóðunum
þar suðaustur og vestur af og í
meira magni en undanfarin ár
á þessum árstíma. Algengur
afli hjá handfærabátum hefur
verið í kringum tonnið yfir
daginn af boltaþorski og kom-
ist í tvö tonn.
Einn skakkarlanna sagði að
nú væri síldin að byrja að
skríða inn á hörðu blettina til
hrygningar og svokallað súlu-
kastsfiskerí að byrja. Fátt er
magnaðra á handfæraveiðum
en að lenda í slíku fiskeríi.
Þannig hagar til, að þorskurinn
spennir síldartorfu upp undir
yfirborð og í framhaldi af því
fer súlan að kasta sér eftir
henni.
Þorskurinn er oft á tímum
gersamlega viti sínu Ijær af
græðgi og tekur króka skakar-
anna af meira offorsi en orð fá
lýst.
Fiskleitartæki eru undir
þessum kringumstæðum oft-
ast með öllu óþörf og hin
aldna aðferð að láta fuglinn
fmna fyrir sig fiskinn í fullu
gildi.
„Sfidarstemmning“ getur
skapast við súlukastsfiskeríið.
Einn daginn er ekkert að hafa,
en á þeim næsta stendur að-
eins á höndum veiðimann-
anna.
En úr Þorlákshöfn heyrðust
aðrar kannski öllu merkilegri
fréttir. Línubátar hafa á þess-
um árstíma sjaldnast riðið feit-
um hesti, en nú bregður svo
við að þeir eru að fá um 100
kfió á balann af steinbít, löngu
og ýsu.
Breiðafjörður
gefur enn
Maímánuður var gjöfull í
Breiðafirði. Einmuna blíða
gerði það að verkum að flest-
um fleyjum var hægt að halda
til veiða nánast allan mánuð-
inn. Eitthvað hefur krafturinn
minnkað í fiskeríinu, en er
samt vel við unandi. Tíðin hef-
ur að auki ekki leikið eins við
mannskapinn í júnímánuði og
hún gerði í maí.
Um 300 trillur eru nú að á
Snœfellsnesi og er það með
almesta móti. Megninu af
þorskinum er landað á fisk-
mörkuðunum tveimur á svæð-
inu og verðið hefur verið gott,
eða um 80 krónur að meðaltali
fyrir kflóið.
Gott fyrir vestan
Brælur hafa háð minni bát-
um fyrir Vestfjörðum, en þeg-
ar gefið hefur á sjó hefur afl-
inn verið með ágætum. Frá
Patreksfirði og norður um til
Isafjarðar eru yfir 200 smá-
bátar að veiðum og öfluðu til
dæmis rúmlega 300 tonn vik-
una í kringum þjóðhátíð.
Síðasta sumar bar smábáta-
flotinn uppi stóran hluta at-
vinnunnar á Vestijörðum. Allt
stefnir í að mál muni þróast
með sama hætti í sumar.
Glæðist á Austfjörðum
Til nokkurra ára hafa veiðar
minni báta gengið afar illa fyr-
ir Austijörðum og svo slæmt
hefur það sumstaðar verið, að
þrátt fyrir hrikalegan niður-
skurð veiðiheimilda hafa
menn oft á tíðum verið í mestu
vandræðum með að ná sínum
litlu kvótum.
Nú er þetta að breytast. Víða
hafa smábátamir orðið ágæt-
lega varir og veitt betur en til
margra ára. Á Stöðvarfirði,
svo dæmi sé tekið, hafa menn
koinist upp í 6 tonn eftir vik-
una á línunni.
Lélegri grásleppuvertíð
lokið fyrir norðan
og austan
Þrátt fyrir að heildarveiðin á
grásleppuvertíðinni sé nokkru
betri á þessari vertíð en þeirri
síðustu er veiðin langt fyrir
neðan meðallag. Heildarveið-
in nálgast nú tíu þúsund tunn-
ur, sem er um fjögur þúsund
tunnur undir meðaltali.
. Fyrir Norður- og Austur-
landi eru grásleppukarlar bún-
ir að taka upp net sín.
Þessi vertíð er sú sjöunda lé-
lega í röð og margir veiði-
manna hafa þungar áhyggjur
af ástandinu. Fiskifræðingar
eru ekki á eitt sáttir um orsakir
þessa. Stórauknar rannsóknir á
grásleppustofninum hljóta að
vera aðkallandi svo komast
megi eftir því hvort veiðarnar
séu að ganga nærri stofninum
eða ekki.
Heildarverðmæti grásleppu-
hrognanna rokkar í kring um
einn milljarð á ári svo eftir
nokkru er að slægjast.
Sama staðan í Kanada
í fyrsta skipti síðan 1987 eru
Nýfundnalendingar að upp-
lifa hrun grásleppuveiðanna.
Það ár tóku þeir af okkur for-
ystuna í veiðunum og hafa
haldið henni allar götur síðan.
Gríðarleg ásókn var í veiðarn-
ar á þessari vertíð, vegna
hruns allra annarra veiða. Nú
er sleppan að fara sömu leið-
ina, megi dæma af nýjustu
veiðitölum. Aðeins örfáir dag-
ar eru eftir af vertíðinni hjá
þeim og aflinn um það bil
8.000 tunnur. Það þýðir helm-
ings samdrátt frá fyrra ári,
þrátt fyrir stóraukna sókn.
Væri nú ekki ráð að fiski-
fræðingar á íslandi og í Kan-
ada stefndu á sameiginlegt
rannsóknarverkefni í ljósi alls
þessa?
Breyttar reglur um biíreiðagjald:
EMdgrattaf
óskráðum bflum
Idag tekur gildi ný reglu-
gerð frá Friðriki Sophus-
syni fjármálaráðherra um
bifreiðagjald. Samkvæmt
henni verður sú grundvallar-
breyting á innheimtu bifreiða-
gjaldsins að ef skráningar-
merki bifreiðar eru lögð inn til
geymslu hjá Bifreiðaskoðun
Islands í minnst þrjá mánuði
samfellt verður bifreiðin und-
anþegin gjaldinu. Undanþág-
an miðast við þann dag sem
skráningarmerkin eru lögð
inn.
Þessi reglugerðarbreyting
kemur í framhaldi af breytingu
sem gerð var á lögum um bif-
reiðagjald um síðustu áramót.
Fram að þeim tíma varð lög-
um samkvæmt að greiða bif-
reiðagjald af öllum bifreiðum
sem skráðar voru í landinu án
tillits til þess hvort þær voru á
skráningarmerkjum og í notk-
un eðaekki.
Hér eftir geta þeir bifreiða-
eigendur sem af einhverjum
ástæðum hyggjast ekki nota
bifreiðir sínar allt árið, sparað
sér bæði tryggingar og bif-
reiðagjald með því að leggja
inn skráningarmerkin. Þessi
breyting kemur fyrst og fremst
til með að nýtast eigendum
húsbfia sem nota þá einungis
nokkra mánuði á ári svo og
þeim sem eru að gera upp eldri
bfla. í frétt frá fjármálaráðu-
neytinu er vakin sérstök at-
hygli á því að þessi breyting er
ekki afturvirk. Hún tekur gildi
í dag fyrir síðara gjaldtímabil
ársins og mun hún þannig ekki
nýtast þeim aðilum aftur í tím-
ann sem lagt hafa inn skrán-
ingarmerki fyrir daginn í dag.
Ef skráningannerki eru tek-
in út á miðju gjaldtímabili bif-
reiðagjalds verður viðkom-
andi að staðgreiða þann tíma
sem eftir er af tímabilinu hjá
Bifreiðaskoðun íslands til að
fá merkin afhent. Gjalddagar
bifreiðagjalds eru I. janúar og
Ljúlí.
Fjármálaráðuneytið tekur
eftirfarandi dæmi um áhrif
hinnar nýju reglugerðar: Bif-
reiðagjald er lagt á bifreið 1.
júlí 1994. Þann 1. júlí, eða
fyrr, eru skráningarmerki
hennar lögð inn hjá Bifreiða-
skoðun Islands.
Þann I. október fer fram
breytingarálagning og ef
skráningarmerkin liggja enn
inni, þá fellur niður álagning
alls tímabilsins þannig að ef
eigandi hafði greitt bifreiða-
gjaldið, þá myndast hjá hon-
um inneign sem viðkomandi
innheimtumaður mun sjá um
að endurgreiða.
Ef skráningarmerkin eru
síðan tekin út aftur, til dæmis
1. nóvember, verður lagt á bif-
reiðina miðað við þann tíma
sem eftir er af gjaldtímabilinu,
það er út árið.