Alþýðublaðið - 26.07.1994, Síða 4

4 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MENNTAMAL
Þriðjudagur 26. júlí 1994
+
Hér á miðopnunni er birt ályktunin um MENNTAMAL sem Alþýðuflokkurinn
- Jajhaðarmannaflokkur Islands - samþykkti á 47. flokksþingi sínu sem haldið var í
Suðumesjabœ íjání síðastUðnum. Jajhaðarmenn hafa löngum gert sér ljósty
að mesta auðlindin á Islandi erfólgin ífólkinu sjálfu. Það er hluíi mannréttinda að
einstakUngurinn geti þroskast og notið menntunar á eigin forsendum og þaif skólakerfið
að taka mið afþví Menntun erogáað vera arðbœrfjárfestingfyrir einstakUnginn og
samfélagið. Framundan em óhjákvœmilegar breytingar íatvinnu- og ejhahagstifi
þjóðarinnar. Forsenda fyrir því, að vel takist tij er traust og skUvirkt
menntakerfi og vehnenntuð þjóð. Kjarninn í menntastejhu hlýturað verða:
Jafnaðarmenn hafa löngum
gert sér ljóst, að mesta auð-
lindin á Islandi er fólgin í
fólkinu sjálfu. Það er hluti
mannréttinda að einstaklingur-
inn geti þroskast og notið
menntunar á eigin forsendum
og þarf skólakerfið að taka mið
af því. Menntun er og á að vera
arðbær fjárfesting fyrir einstak-
linginn og samfélagið.
Með menntun er átt við alla
þá fræðslu og sérhæfða þekk-
ingu í bóklegum, listrænum og
verklegum efnum sem skóla-
nám og starfsþjálfun veita.
Framundan eru óhjákvæmi-
legar breytingar í atvinnu- og
efnahagslífi þjóðarinnar. For-
senda fyrir því, að vel takist til,
er traust og skilvirkt mennta-
kerfi og velmenntuð þjóð.
Kjaminn í menntastefnu
hlýtur að verða: Menntun til
nýsköpunar. Stefnumótun í
menntamálum verður að taka
mið af heildstæðu skólakerfi er
taki til forskóla, grunnskóla,
framhaldsskóla, háskólastigs
og símenntunar. Skólinn mun
gegna lykilhlutverki í umbylt-
ingu íslensks samfélags í upp-
hafí nýrrar aldar. Nýir arðbærir
atvinnuvegir sem byggja á
áræði, framtakssemi og góðri
undirstöðumenntun munu
standa undir bættum lífskjörum
og velferð á 21. öldinni.
Góður skóli með hæfu starfs-
fólki og breytt hlutverk skólans
kalla á breytta forgangsröðun á
fjárveitingum í samfélaginu.
Aðgangur að framhaldsskólum
á að vera æskunni opinn án til-
lits til búsetu, fötlunar eða efna-
hags.
Þjóðfélagið á að bera kostnað
af menntakerfmu þar sem
menntun stuðlar að bættum hag
alls samfélagsins enda verði
ekki sett á skólagjöld sem leiði
af sér misrétti til náms.
Stefnumið íslenskra jafnaðar-
manna eru meðal annars
þessi:
Stjórnun, ábyrgð og
vald
Til að gera skóla að skilvirk-
um sjálfstæðum stofnunum,
sem bjóði nemendum námsefni
og kennslu við hæfí, færum við
ábyrgð og vald til að taka
ákvarðanir eins nálægt vett-
vangi og frekast er unnt.
Til að auka aðlögunarhæfni
skóla að síbreytilegu umhverfi,
beitum við rammastjómun í
stað smáatriðastjómunar. Þann-
ig veitum við skólum sveigjan-
leika og starfsmönnum svigrúm
til leggja alúð við störf sín.
Nýir stjómunarhættir,
innra gæðaeftirlit
Alþýðuflokkurinn vill inn-
leiða nýja stjómunarhætti al-
tækrar gæðastjómunar í opin-
berri þjónustu.
Við eflum innra eftirliti og
aukum þannig gæði þjónust-
unnar. Það er eitt af framlögum
okkar til velferðar. Fjármunir
munu nýtast betur til lang-
frama.
Samkeppnishæfni
Til að búa skólana þannig úr
garði, að þeir geti gegnt breyttu
hlutverki sínu í nýrri skipan
Evrópu, leggjum við mikla
áherslu á gæðaeftirlit og auknar
rannsóknir á árangursríku
skólastarfi. Skólana þarf að búa
vel úr garði; við skólana á að
vera vel menntað starfsfólk og
aðbúnaður eins og hann gerist
bestur.
Gerðar em miklar kröfur til
skólanna og verða þeir að vera
samkeppnisfærir við bestu er-
lendu skólana. Þá þurfa þeir að
geta keppt við atvinnuvegi um
hæfasta starfsfólk hveiju sinni
og þurfa launakjör starfsfólks
að taka mið af því.
Skólinn mun gegna
þjónustuhlutverki
í atvinnu- og
byggðaþróun
Setja þarf skólahaldi mark-
mið sem taka tillit til þarfa at-
vinnuveganna, þarfa einstak-
lingsins og samfélagsins. Leita
þarf eftir víðtækri samstöðu um
mer.ntastefnu sem þjóðin öll
hefur velþóknun á.
Skólinn mun í auknum mæli
verða upplýsingamiðstöð og
gegna þjónustuhlutverki í at-
vinnu- og byggðaþróun. Auk
almennrar undirstöðumenntun-
ar verður framhaldsskólinn að
veita sveitarfélögum, fyrirtækj-
um og einstaklingum stuðning í
menntun starfsfólks og ráðgjöf.
Stjórnvöld
viðurkenni mikilvægt
uppeldishlutverk
skólanna
Stjómvöld viðurkenni í allri
stjómsýslu sinni hið mikilvæga
uppeldishlutverk skóla og mik-
ilvægi félagsstarfs í skólum.
Með þessu er á engan hátt
dregið úr ábyrgðarhlutverki
forráðamanna í uppeldi nem-
enda. Sérstakt tillit verði tekið
til samfélags nemenda á heima-
vistum í þessu samhengi. Engin
skólagjöld skulu innheimt
vegna almenns rekstrar.
Skólakerfið á að koma til
móts við misjafnar þarfir og á
að byggja á því gmndvallar-
sjónarmiði að allir geti lært sér
og samfélaginu til gagns.
Skólastarf þarf að taka mið af
aðstæðum fjölskyldna og er
nauðsynlegt að skipa fjöl-
skyldufræðslu í námskrá á öll-
um skólastigum. Þar sem al-
gengt er að báðir foreldrar
vinni utan heimilis er aðgangur
að leikskólum jafnréttiskrafa
jafnt sem menntunarleg.
Alþýðuflokkurinn minnir á
að lögfestur hefur verið réttur
bama til leikskóladvalar. Samt
sem áður skortir mikið á að öll-
um bömum bjóðist leikskóla-
dvöl í samræmi við þörf. Nauð-
synlegt er að sveitarfélög geri
áætlanir um uppbyggingu leik-
skólans og vinni markvisst a
því að koma til móts við óskir
foreldra og þarfir bama fyrir
gott leikskólauppeldi. Jafnframt
verði nauðsynleg menntun
tryggð fyrir starfsfólk leikskól-
anna.
Skólinn taki mið af
samfélagi, umhverfí og
atvinnulífí
Veita skal nemendum ráð-
gjöf frá upphafi skólagöngu til
loka hennar. Námsframboð á
að taka mið af þörfum atvinnu-
lífs til lengri tíma litið og upp-
fylla jafnframt þarfir einstak-
lingsins fyrir þátttöku í lýðræð-
islegu samfélaginu og persónu-
þroska.
Námskrá skal sérstaklega
hvetja til samvinnu og hlúa að
tjáningarþættinum. Þá skal end-
urskoða námsskrá og hafa til
hliðsjónar það besta sem býðst
í öðmm löndum á þessum vett-
vangi. Hafi nemandi ekki náð
tilteknum námsmarkmiðum
verði skólum skylt að finna
viðeigandi úrræði. Þess skal
gætt í öllu skólastarfi að nem-
endur gangi ekki á rétt skóla-
systkina sinna. Skilgreina þarf
réttindi nemenda og starfs-
manna í samfélagi skólans.
Sjálfstæði skóla aukið
Sjálfstæði skóla verði aukið
og þeim heimilað að afla sér
tekna með aukinni þjónustu við
sveitarfélög, fyrirtæki og ein-
staklinga. Skulu skólar hvattir
til að leggja sitt af mörkum til
nýsköpunar í framleiðslu og
þeim umbunað þegar árangur
næst. Lögum og reglugerðum
verði breytt svo aukins sam-
ræmis gæti milli ábyrgðar og
verksviðs.
Meðal annars verði skipun
skólanefnda og verkaskipting
milli ráðuneytis, skólameistara,
skólanefndar, skólastjómar og
kennarafunda endurskoðuð í
ljósi þessa. Fulltrúar nemenda
og starfsmanna hafi málfrelsi
og tillögurétt en ekki atkvæðis-
rétt í skólanefnd. Aðgreina skal
ábyrgð skólanefndar og skóla.
Fari skólanefnd með íjárhags-
lega ábyrgð en skólinn með
hina faglegu. Tryggja þarf áhrif
nemenda og starfsmanna á
innra starf skólans.
Upplýsingar um
skólahald, innra
eftirlit skólanna
Safna skal með skipulegum
hætti og fyrir opnum tjöldum
upplýsingum um skólahald,
greina þær og tengja við mark-
mið, gildi og einkenni skilvirks
skóla.
Skólum skal gert kleift að
annast innra eftirlit á eigin for-
sendum og þróa það með sér.
Koma skal á samræmdum
könnunarprófum fyrir fram-
haldsskóla. Umrædd könnunar-
próf skulu ekki vera hluti af
prófskírteini nemenda heldur
vera þáttur í mati á skólastarfi.
Rannsóknarstofnun uppeldis-
og menntamála skal annast
framkvæmd þeirra og skipulag.
Viðmið (norm) fyrir
búnað og fjárveitingar
til skóla
Setja skal viðmið (nonn) fyr-
ir aðbúnað skóla og starfsemi
og skólar væddir samkvæmt
þeim.
Þá skal beita hlutlægum við-
miðunum (reiknilíkan) við Ijár-
veitingar til skóla og þannig
sneitt hjá ómarkvissum og til-
viljanakenndum íjárveitingum.
Sveigjanleiki í námi
Skil grunnskóla og fram-
haldsskóla verði gerð sveigjan-
legri, meðal annars með því að
tengja saman efstu bekki
grunnskólans við framhalds-
skólastigið. Heilsvetrarfomám
verði í boði fyrir seinfæra nem-
endur úr gmnnskóla.
Skipulag fyrstu ára gmnn-
skóla verði endurskoðað og
meiri áherslu verði lögð á ein-
staklingsmiðaða kennslu en nú
er gert, til dæmis láti ráðuneyti
gera kennsluforrit í megin-
greinum námsskrár sem geri
nemendum kleift að ástunda
sjálfsnám í auknum mæli.
Skólar meti sjálfir námsstöðu
nemenda og innrita þá burtséð
frá aldri þeirra til dæmis með
stöðuprófi, er fari fram í hveij-
um skóla.
Framfarir í
verkmenntun
forsenda betri
árangurs í
atvinnumálum
Námsleiðir í verk- og starfs-
menntun þurfa að vera sveigj-
anlegar. Hafist verði handa um
að fjölga námsleiðum og í sam-
vinnu við verkalýðshreyfing-
una og atvinnurekendur. Nám-
ið verði þrepaskipt þannig að
hægt verði að ljúka námi í
sjálfstæðum áföngum.
Framfarir í verkmenntun eru
mikilvæg forsenda betri árang-
urs í atvinnumálum til fram-
búðar. Horfast verður í augu
+