Alþýðublaðið - 21.10.1994, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 21. OKTÓBER 1994
MMUBLMIB
Stofnað 1919
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 625566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
SigurðurTómas Björgvinsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 625566
Fax 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 140
Atvinnugrein
í kreppu
Stefna Alþýðuflokksins í málefnum landbúnaðarins hefur
löngum verið umdeild. Engum dylst að núverandi landbúnað-
arkerfi er að niðurlotum komið. í öllum meginatriðum hefur
áratuga gagnrýni jafnaðarmanna á landbúnaðarstefnuna reynst
rétt. Núverandi fyrirkomulag er neytendum óhagstætt, ekki síst
vegna óskilvirkra milliliða. Það fjötrar bændur í net ofstjórnar
og óhagræðis og, síðast en ekki síst, leggur þungar klyfjar á
skattgreiðendur.
Jafnaðarmenn vilja gjörbreytingu á landbúnaðarstefnunni.
Krafa þeirra er atvinnufrelsi bændum til handa. Með aukinni er-
lendri og innlendri samkeppni verða bændur sjálfir að ráða
sinni framleiðslu; en ekki vera bundnir á bás ríkisstýrðs kvóta-
kerfis.
Hin djúpa kreppa, sem landbúnaðurinn á við að stríða, á ræt-
ur sínar í rangri stefnumótun síðustu áratuga. Landbúnaðarkerf-
ið hefur byggst á ofstjóm, offjárfestingu og sóun á opinberu fé.
Það er skiljanlega erfitt fyrir marga af forkólfum kerfisins á Al-
þingi og í stjómsýslunni að viðurkenna þessar staðreyndir, enda
em úrbætur í landbúnaðarmálum allar í skötulíki.
Stefna kerfisflokkanna í landbúnaðarmálum hefur beðið
skipbrot. Einu „umbætumar“ virðast felast í því að svelta
bændur til uppgjafar, í stað þess að fækka bændum með mann-
sæmandi hætti og auka þarmeð framleiðni. Ofljárfesting í
vinnslustöðvum landbúnaðarafurða er mikil, og háskalega seint
hefur gengið að minnka framleiðslugetu. Þetta gera margir
bændur sér Ijóst, en forystumenn þeirra og „vinir“ á Alþingi em
of uppteknir á atkvæðaveiðum til þess að þora að segja sann-
leikann. Þess í stað er spiluð gamla platan um hatursmenn
bænda í Alþýðuflokknum - og Háskólanum og nú væntanlega
einnig á fréttastofu Sjónvarps!
Slóðahátturinn við úreldingu mjólkurbúa sýnir að veruleg
tregða er innan landbúnaðarins gagnvart breytingum. Þessi
hræðsla við breytingar mun fyrr en síðar koma landbúnaðinum
í koll og skaða greinina í heimi vaxandi erlendrar samkeppni.
Með gildistöku GATT-samningsins verður að leyfa takmarkað-
an innflutning á landbúnaðarafurðum. Þá mun koma berlega í
ljós hvaða tolla og gjöld við þurfum að setja á innflutning til
þess að vemda íslenska framleiðslu. Tollamir verða himinháir
og gjöldin líka. Óhagræðið í íslenskum landbúnaði verður öll-
um sýnilegt og samkeppnisaðstaðan slæm þegar innflutnings-
gjöld verða lækkuð í áföngum. Þetta em auðvitað ekki nýjar
staðreyndir; ASÍ og BSRB hafa bent á þetta ámm saman. í stað
þess að bregðast við af þrótti hafa forkólfar landbúnaðarins
reynt að tefja nauðsynlegar úrbætur.
Bændastéttin er að vakna við vondan draum. „Vinir“ hennar
á Alþingi lifa og hrærast í fortíðinni, meðan rekstrarlegt um-
hverfi landbúnaðar gjörbreytist. í stað þess að ræða raunvemleg
vandamál er hlaupið upp til handa og fóta útaf fréttaflutningi í
Sjónvarpi. Sá ágæti miðill hafði það eitt til saka unnið að benda
á hátt verðlag á matvælum hérlendis, sérstaklega landbúnaðar-
afurðum, í samanburði við Bandaríkin. Upphlaupið á Alþingi
lýsir best taugaveiklun þeirra sem árið um kring verja vondan
málstað af slíkri ástríðu að vömin er eina viðbragð taugakerfis-
ins við áreiti: Líklega var saklaus samanburður sjónvarpsins
hluti af samsæri krata gegn landbúnaðinum, svona líktog út-
tektir Háskólans. Eina samsærið sem þó er hægt að koma auga
á er sameiginleg hugmyndafræðikreppa landbúnaðarbáknsins á
Alþingi íslendinga.
í atkvæðaveiðum sínum þegir formaður landbúnaðamefndar
um það sem máli skiptir, en fer í hlálega vöm gegn meintum
árásum fréttastofu Sjónvarps á landbúnaðarkerfið hans. Þarfn-
ast íslenskur landbúnaður óvina þegar hann á slíkan vin sem
Egill Jónsson er?
Rökstólar
Það var svosem aldrei neitt ríkisleyndar-
mál að maddama Framsókn hefði ein-
hversstaðar á leið sinni um veislusal
valdsins gleymt buddunni með stefnumál-
unum. En ýmsir bjartsýnismenn trúðu því
að krónprinsinn að austan myndi stimpla
Framsókn aftur inn í alvöru pólitík. Þær
vonir hafa ekki ræst ennþá.
Godsögnin
Halldór Asgrímsson er löngu
orðinn að pólitískri goðsögn. I for-
mannstíð Steingríms Hermanns-
sonar var goðsögnin um Halldór
nokkurnveginn svona: Hann er djúp-
vitur og kænn, talar fátt og ekkert
nema það sé vandlega ígrundað -
eitthvað annað en Denni! - stefnu-
fastur og raunsær. Með honum mun
renna upp ný gullöld Framsóknar.
Steingrímurog Halldór voru góðir
saman. Meðan Denni blaðraði frá sér
allt vit þurfti nánast að tosa orðin
uppúr Dóra. Þeir bættu hvor annan
upp, einsog sagt er um ólík hjón.
Þöglir menn komast yfirleitt ekki
hjá því að vera taldir ógurlega gáfað-
ir, og þannig ræddu menn með ótta-
blandinni virðingu um það gnægta-
búr vitsmuna sem varaformaður
Framsóknar ferðaðist með á öxlum
sér. Halldór kunni nefnilega að þegja
öðruvísi en flestir aðrir menn; þögn
Halldórs var íbyggin og þrungin
mannviti.
Þegar Halldór fékk málid
Nú er hálft ár síðan Steingrímur
hvarf inn í björg Seðlabankans, og
Halldór tók við ríkinu og maddömu
Framsókn. Og þá átti undrið að ger-
ast: Menn héldu nefnilega að nú loks
fengi Halldór málið og segði þjóð-
inni hvað hann var eiginlega að
hugsa svona mikið öll þessi ár.
En Halldór hélt áfram að þegja
sem fastast. I hálft ár sem formaður
Framsóknar hefur hann gefið út eina
yfirlýsingu sem eftir var tekið. Hann
sagði: Ef við framsóknarmenn hefð-
um verið í ríkisstjóm, þá hefðum við
auðvitað stutt EES- samninginn.
Sálarlíf maddömu Fram-
sóknar
Sumir hæstvirtir kjósendur
hrukku að vonum við, þegar formað-
ur næststærsta flokks landsins sagði
þannig bemm orðum, að maddama
Framsókn hefði glöð keypt völd í
staðinn fyrir stefnu í því máli sem
stjómarandstaðan reyndi að nota til
að kljúfa þjóðina í tvær fylkingar.
Var þá ekkert að marka afstöðu
Framsóknar í EES-málinu? spurðu
menn.
Nei, sagði Halldór, ekki vitund.
Og svo sagði hann ekki meira þann
daginn.
En yfirlýsing Halldórs var náttúr-
lega aðeins tilræði við sómatilfinn-
ingu þess fólks sem ekki þekkir sál-
arlíf maddömu Framsóknar. Þráseta
framsóknarmanna í stjómarráðinu,
1971 - 1991, hafði nefnilega kennt
þeim eina pólitíska lexíu, og aðeins
eina: Framskilyrði þess að komast
ævinlega í ríkisstjóm er að hafa alls
enga stefnu; vera sveigjanlegur í
samningum þegar kemur að kaup-
mála við aðra flokka.
Dansfíflid
Þannig sveif hina roskna
maddama Framsókn einsog ung og
daðurgefm durtildúfa milli dans-
herra; sveif án fyrirhafnar af vinstri
væng og yfir í fang íhaldsins, til þess
eins að kasta sér aftur í fang vinstri-
flokkanna. A leið sinni fram og aftur
hið pólitíska dansgólf reyttust
stefnumálin af Framsókn líktog
skrautfjaðrir í hita leiksins. Þannig
breyttist Framsóknarflokkurinn úr
virðulegum og stefnuföstum flokki
þeirra Hermanns og Eysteins í létt-
lynt dansfífl sem átti sér ekki annað
markmið í lífinu en öran og ölvandi
valdadansinn.
/1/eislusal valdsins
Það var svosem aldrei neitt ríkis-
leyndarmál að maddama Framsókn
hefði einhversstaðar á leið sinni um
veislusali valdsins gleymt buddunni
nteð stefnumálunum. En ýmsir bjart-
sýnismenn trúðu því að krónprinsinn
að austan myndi stimpla Framsókn
aftur inn í alvöru póliti'k.
Þær vonir hafa ekki ræst ennþá.
Þögn Halldórs er ekki lengur máttug
og íbyggin heldur æpandi og ráð-
þrota: Flokkurinn minnkar með
hverri nýrri skoðanakönnun, þrátt
fyrir að eiga að heita í forystu stjóm-
arandstöðunnar. Stefna Halldórs er
ennþá óskrifað blað einsog hvítvoð-
ungur. Það eina sem Halldór hefur
sagt kjósendum, er að hann hefði
verið sammála Alþýðuflokknum í
EES-málinu - ef hann bara hefði
fengið að vera með í ríkisstjóm.
En það er sannarlega gott til þess
að vita að Halldór Asgrímsson mun
taka skynsamlegri pólitfskri leiðsögn
- bara ef einhver nennir að dansa við
hann. •
Dagatal 21. október
Atburdir dagsins
1789 Herlög sett í Frakklandi.
1805 Sjóorastan við Trafalgar,
breski flotinn sigrar en Nelson sjó-
liðsforingi fellur fyrir kúlu franskrar
leyniskyttu. 1969 Willy Brandt kjör-
inn kanslari Vestur-Þýskalands.
1969 Jack Kerouac deyr; ffægasta
bítskáldið, höfundur skáldsögunnar
A vegum úti.
Afmælisbörn dagsins
Samuel Taylor Coleridge enskt
Ijóðskáld, 1772; Alfred Nobel mað-
urinn sem fann upp dínamítið og
stofnaði til þeirra verðlauna sem við
hann era kennd, 1833; Dizzie Gille-
spie ein af stjörnum jazzins, 1917.
Annálsbrot dagsins
Kom skrímsli á land undir Snæ-
fellsjökli að stærð sem hestur með
tveimur homum í höfði og þremur
upp úr bakinu.
Mælifellsannáll, 1700.

Módgun dagsins
Sigurður Breiðljörð var gildur
meðalmaður, Ijótur og luralegur, og
auðsjáanlega spilltur og tútinn af
slarki; hann gekk á grófum kalmúks-
frakka og var fullur, þegar hann gat.
Benedikt Gröndal, Dægradvöl.
Lokaord dagsins
Ég trúi öllu sem ég hef skrifað um
ódauðleikann.
Hinstu orð Sir Williams Roberts Nicolls guð-
fræðings (1851- 1923).
Málsháttur dagsins
Sanngimi er sátta móðir.
Ord dagsins '—
Það er dauði og djöfuls natid
cið dygðasnauðir fantar
safna auð með augun rauð
en aðra brauðið vantar.
Sigurður Breiðfjörð.
Skák dagsins
Larsen og Spassky háðu marga
hildi á árum áður og yfirleitt hafði
rússneska prúðmennið betur. Skák
dagsins var tefld í Belgrad 1970 og
Spassky bókstaflega valtraði yfir
Danann. Myndin sýnir stöðuna eftir
14. leik Larsens, sem hafði hvítt,
Hgl. Spassky gerði útum skákina í
hvelli:
14.... Hhll! 15. Hxhl g2 16. Hfl
Dh4+ 17. Kdl gxfl=D Og Larsen
gafst upp. A þessum árum var hann
næststerkasti skákmaður heims utan
Sovétríkjanna (á eftir Fischer) - en
Spassky var ennþá heimsmeistari.