Alþýðublaðið - 01.11.1994, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 1. NÓVEMBER 1994
Dagbók Zlötu - stúlkubarns
í Sarajevo - er komin út á
íslensku: henni er líkt við
••
Dagbók Onnu Frank.
Zlata: hefur skrifað sig inn í hjörtu lesenda um allan heim.
“Svo
óskaplega
margir
eru danir”
Harmleikur: móðir og barn liggja í blóði sínu í Sarajevo, vorið 1992.
Zlata Filipovic fæddist 3. des-
eniber 1980 í Sarajevo, höfuðborg
Bosníu; sama ár og Josip Broz Tí-
tó marskálkur safnaðist til feðra
sinna - árið sem Júgóslavía byrj-
aði að liðast í sundur. Zlata var ell-
efú ára þegar styrjöldjn í Króatíu
hófst, sumarið 1991. í apríl 1992
hrundi heimur Zlötu í einu vet-
fangi til grunna þegar Serbar sett-
ust um Sarajevo. Hún hélt dagbók
frá upphafi, og kallaði hana Mim-
mý. Tilviljun réð því síðan að dag-
bókin kom fyrir sjónir heimsins,
þegar Barnahjálp Sameinuðu
þjóðanna leitaði eftir „stríðsdag-
bók“ barns. Nú hefur Dagbók
Zlötu komið út í ríflega tuttugu
löndum og víðast náð efstu sætum
metsölulista. A dögunum kom
Dagbók Zlötu út á íslensku, hjá
Vöku-Helgafelli. Við lítum í dag-
bókina, sem veitir innsýn í hugar-
heim barns í stríði.
Mánudagur 6. aprfl 1992
Kœra Mimmý.
I gær reyndi mannfjöldinn við
þinghúsið að komast yfir Vrbanja-
brúna en þá var skotið á fólkið. Hver
gerði það? Hvemig? Og hvers
vegna? Ein stúlka, læknanemi frá
Dubrovnik, DÓ. Blóð hennar dreifð-
ist um brúna. Síðustu orð hennar
voru: „Er þetta virkilega Sarajevo?“
HRÆÐILEGT, HRÆÐILEGT,
HRÆÐILEGT!
ENGINN ER EÐLILEGUR
LENGUR, EKKERT ER EINS OG
ÞAÐ Á AÐ VERA.
Það er búið að eyðileggja Basc-
arsija! Þessir „fínu herrar" f Pale
skutu á Bascarsija!
Síðan í gær hefur fólk hafst við
inni í þinghúsinu en nokkrir standa
fyrir utan. Við færðum sjónvarpið
mitt inn í stofu svo núna get ég horft
á Rás 1 í öðru tækinu og „Good Vi-
brations" í hinu. Nú eru þeir að
skjóta úr Holiday Inn og drepa fólk-
ið sem stendur við þinghúsið. Og
Bokica er þar með Vanja og Andrej.
Guð minn góður!
Kannski flytjumst við niður í
kjallara. Þú kemur auðvitað með
mér, Mimmý. Ég er mjög hrædd.
Fólkið við þinghúsið er það líka.
Mimmý, stríð er skollið á. PEACE
NOW!
Þeir segjast ætla að ráðast á út-
varps- og sjónvarpsstöðina hér í
Sarajevo. En þeir eru ekki búnir að
því ennþá. Þeir eru hættir að skjóta í
þessum hluta borgarinnar. Sjö, nfu,
þrettán! (Ég er að berja í borðið í
þeirri von að skothríðin sé búin.) Ó,
guð, nei, þeir eru aftur byrjaðir að
skjóta!
Zlata.
Bascarsija (basarinn) var elsti borgar-
hluti Sarajevo, átti sér mörghundruð ára
sögu og var afar merkur. Nú í rústum.
Pale er bær skammt frá Sarajevo þar-
sem Bosníu-Serbar hafa höfuðstöðvar.
Aths. Alþýðublaðsins.
Fimmtudagur 9. aprfl 1992
Kœra Mimmý.
Ég fer ekki í skólann í dag. Öllum
skólum í Sarajevo hefur verið lokað.
Hættan vofir yfir borginni úr hæðun-
um umhverfis hana. En ég held að
ástandið sé smátt og smátt að lagast.
Stórskotahríðinni og sprenginunum
hefur linnt. Það heyrast skothvellir
annað slagið en byssurnar þagna
jafnharðan. Mamma og pabbi ætla
ekki að fara í vinnuna. Þau kaupa
þessi lifandis býsn af mat. Bara til
öryggis, býst ég við. Vonandi!
Samt er mikil spenna í loftinu.
Mamma er ekki með sjálfri sér og
pabbi reynir að róa hana. Svo talar
hún í símann tímunum saman. Ýmist
hringir hún eða einhveijir í hana.
Síminn er í stöðugri notkun.
Ziata.
Sunnudagur 17. maí 1992
Kœra Mimmý.
Nú er endanlega Ijóst að ég fer
ekki oftar í skólann vegna stríðsins.
Bömin hírast í kjöllurum í stað þess
að fara í skólann. Við fáum sömu
einkunnir og við fengum í lok síð-
ustu annar. Ég fæ því einkunnabók
þar sem fram kemur að ég hafi lokið
fimmta bekk.
Ciao!
Zlata.
Miðvikudagur 27. maí 1992
Kœra Mimmý.
SLÁTURHÚS! FJÖLDAMORÐ!
HRYLLINGUR! GLÆPIR! BLÓÐ!
ÖSKUR! TÁR! ÖRVÆNTING!
Svona er ástandið á Vaso Miskin-
stræti í dag. Tvær sprengjur sprungu
á götunni og ein á markaðnum.
Mamma var stödd skammt frá. Hún
hljóp til ömmu og afa. Við pabbi
urðu frávita af áhyggjum þegar hún
kom ekki heim. Ég sá fréttir af þessu
í sjónvarpinu en ég trúi því samt ekki
að þetta hafi gerst. Þetta er óskiljan-
legt. Ég er með kökk í hálsinum og
hnút í maganum. HRIKALEGT.
Særðir eru fluttir á spítalann. Þetta er
algjört geðveikrahæli. Við fórum
hvað eftir annað að glugganum til að
athuga hvort við sæjum mömmu en
hún var hvergi sjáanleg. Gefinn var
út listi yfir látna og særða. Við pabbi
vorum að tryllast úr áhyggjum. Við
vissum ekki hvað hefði komið fyrir
hana. Var hún á lífi? Klukkan 14
ákvað pabbi að fara og athuga hvort
hún lægi ef til vill á spítala. Hann fór
í yfirhöfn og ég bjó mig undir að
hlaupa yfir til Bobaríjölskyldunnar
svo að ég yrði ekki alein heima. Mér
datt í hug að líta einu sinni enn út um
gluggann... ÞÁ SÁ ÉG MÖMMU
KOMA HLAUPANDI YFIR
BRÚNA. Hún titraði, skalf og grét
þegar hún kom inn. Hún sagðist hafa
séð limlest lík. Allir nágrannarnir
komu enda höfðu þeir allir óttast um
hana. Guði sé lof að mömmu er
óhætt, guði sé lof.
HRYLLILEGUR DAGUR.
HRYLLILEGUR! HRYLLILEG-
UR!
Þín Zlata.
Mánudagur 22. júní 1992
Kcera Mimmý.
Götur Sarajevo eru aftur blóði
drifnar. Fleiri fjöldamorð. í þetta
sinn á Títóstræti. Þrír dánir, 35 særð-
ir. Sprengjur féllu líka á Radic-, Ir-
bina- og Senoagötu. Um 15 manns
biðu bana þar. Eg óttast að eitthvað
hafi hent foreldra Marinu, Marijönu
eðaIvönu.
Þetta fólk heldur bara áfram að
drepa.
MORÐINGJAR.
Ég vorkenni þeim. Þeir eru svo
heimskir og þrælslega undirgefnir
ákveðnum mönnum að þeir gera sig
að fíflum. Þetta er SKELFILEGT!
Þín Zlata.
Sunnudagur 4. október 1992
Kœra Mimmý.
YESS! Ég er ekki að meina vatn-
ið.
YESS! Ekki rafmagnið heldur.
YESS! YESS! YESS!
Mirna kom í heimsókn!
Lagnbesta vinkonan mín, hún
MIRNA.
Hún er komin með sítt hár og er
orðin alvöru tískuhönnuður. Hún á
dalmatíuhund sem heitir Gule. Hún
hefur ekkert lést, líklega frekar bætt
á sig. Eftir að við höfðum faðmast og
kysst vissum við ekkert um hvað við
ættum að lala. Við höfðum ekki sést
svo lengi. Stríðið skildi okkur að og
var þess vegna aðalumræðuefnið. En
mestu skiptir að nú erum við saman.
Ég lofaði að heimsækja hana í vik-
unni (ef þeir fara ekki aftur að
skjóta).
Mér þykir vænt um þig, kæra
Mimmý.
Zlata.
Laugardag 9. janúar 1993
Kœra Mimmý.
Hakija Turajlic, varaforsetinn
okkar og maður handmenntakennar-
ans míns, hefur verið myrtur. Allir
segja að hann hafi verið mjög góður
maður. En ömurlegt.
Stærðfræðitíminn hjá gamla kenn-
aranum mínum var fínn. Við lærðum
þrennt nýtt, meðaltal, hlutföll og pró-
sentur.
Ekkert rafmagn, ekkert vatn.
Zlata.
Sunnudagur 25. aprfl 1993
Kœra Mimmý.
Enn hef ég sorgarfréttir að færa
þér. Bobo, sonur hennar Disu
frænku, er dáinn. Hann var drepinn í
garðinum hennar Melicu. Það var
leyniskytta. Hryllilegt. Allt fólkið
var úti í garði en leyniskyttan valdi
hann. Ömurlegt. Hann var indæll.
Hann lætur eftir sig hana Ines litlu,
fjögurra ára, sem er á flótta með
mömmu sinni.
Disa frænka er miður sín af sorg:
Hún segir í sífellu: „Kannski er hann
ekki dáinn. Það getur ekki verið satt.
Sonur minn kemur aftur.“
Hryllilegt, Mimmý. Ég get bara
ekki skrifað meira núna.
Þín Zlata.
Fimmtudagur 10. júní 1993
Kæra Mimmý.
Klukkan er nákvæmlega 9.30.
Pabbi er að reyna að ná þýskri stöð í
útvarpinu. Nejra er að glamra á pí-
anóið og syngja eitthvað frumsamið
Mamma er í vinnunni en ég ei
heima. Ég er sem sagt ekki í skólan-
um eins og þú sérð.
Ég fór á fætur klukkan sjö, þvoð
mér, burstaði tennurnar, klæddi mig.
tók járntöflurnar og vítamfnið og fó
í skólann. Og hvað heldurðu? Þa
voru bara örfáir krakkar. Einu kenn-
aramir, sem voru komnir, vorx
Vlasta og myndmenntakennarinn
Hvað heldurðu að þau hafi sagt'
ENGINN SKÓLI í DAG. Þau sögðL
okkur bara það sem þeim hafði veric
sagt. Er von á skotárásum? Það er
heldur ekkert kennt í tónlistarskólan-
um svo ég er bara heima. Mér hund-
leiðist. Ég veit svo sem ekki hvað ég
á að skrifa.
Jú, mér datt dálítið í hug, Mimmý.
Á þriðjudaginn gerðist merkilegur
atburður. EG sá ISMAR RESIC.
Hann var skotinn í mér þegar við
vomm í fjórða bekk en svo gafst
hann upp í fimmta bekk. Hann sat
fyrir framan okkur Mimu. Hann vai
pínulítill, Mimmý, minni en ég, en
nú er hann orðinn 170 sm hár. Hanr
er rosalega stór. Og þú ættir bara ac
heyra röddina. Sú er DIMM! Hann
er í mútum. Hann er líklega kominn
á kynþroskaaldurinn. Ótrúlegt. Allan
þriðjudaginn sagði ég við stelpumar:
„Þið ættuð bara að sjá hann“, eða:
„Við þið hvað hann er orðinn stór?“
ÓTRÚLEGT!
Zlata.
Sunnudagur 19. septeniber 1993
Kœra Mimmý.
Ég held áfram að hugsa um
Sarajevo og því meira sem ég hugsa,
þeim mun sannfærðari verð ég um
að Sarajevo er smám saman að eyð-
ast. Það eru svo óskaplega margir
dánir eða særðir, sögufrægar bygg-
ingar hafa verið jafnaðar við jörðu,
fjársjóður bóka og listaverka máður
út, hundrað ára gömul tré felld. Þús-
undir manna em alfarnir frá Saraje-
vo. Engir fuglar fyrir utan fáeina tí-
standi spörva. Dauð borg. En stríðs-
herrarnir eru enn að ræða saman,
skrifa undir samninga, teikna kort og
stroka út. Ég veit ekki hvenær þeii
hætta að dunda sér við þetta. Hinn
21. september? Ég trúi því ekki!
Þín Zlata
Fórnarlömbin: Striðið bitnar harðast og ömurlegast á börnunum í
Bosníu.