Alþýðublaðið - 02.11.1994, Blaðsíða 3

I
f~ i/IIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 1994
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
Menningarbaninn menntamálaráðherra
í dag þekkja efalaust fleiri íslensk ungmenni víkinga fornaldar út
frá kvikmyndum Hrafns Gunnlaugssonar, en Eyrbyggju eða Njálu
eða hvað þær heita nú allar saman þessar íslendingasögur.
Nútímamaðurinn lærir að þekkja
hinn stóra heim í gegnum kvik-
myndir. Á augabragði þekkir hann í
sundur Seattle og San Fransisco,
New York, Los Angeles og New
Orleans. Og það þótt hann hafi aldrei
til Ameríku komið. Hann þekkir
furður Lundúnaþokunnar og eyði-
merkurhitann í Sahara, rómantíkina í
París og grámyglu
Austur-Berlínar
(þegar hún var og
hét). Ekki veit ég
hvað nútímamað-
urinn á að hafa
horft á margar
kvikmyndir um 25
ára aldurinn, en
þær skipta þúsund-
um, ef ekki tug-
þúsundum. Þegar ég var á mínum
unglingsárum, fór ég þrisvar í viku í
bíó og horí'ði á að minnsta kosti eina
vídeómynd ölt önnur kvöld vikunn-
ar. Þetta var einskonar ritúal. Við
vinimir hlupurn út í vídeóleigu
klukkan tuttugu mínútur yfir ellefu,
náðum okkur í eina spólu og horfð-
um, reyktum og átum kartöfluflögur.
Og stundum vom einhverjar stelpur
sem horfðu með okkur. En á öllu
þessu glápi síaðist inn heimsmynd.
Sjálfsagt félagsfræðilega kolröng
heimsmynd og ákaflega fókusemð á
búksorgir fallegra milli- og yfirstétt-
arameríkana, en einhverskonar
heimsmynd samt.
Hin nýja sagnahefd
Þó það ætti að drepa mig í dag að
þá gæti ég ekki komið fyrir mig
mörgum af þeim aragrúa kvikmynda
sem ég hef barið augum, en inn á
milli slæddust myndir sem annað-
hvort vöktu mann til umhugsunar
eða kynntu fyrir manni eitthvað nýtt,
eitthvað framandi, eitthvað sem eng-
in önnur kvikmynd hafði kynnt.
Þetta vom oftar en ekki kvikmyndir
utan við hina hefðbundnu Holly-
wood-framleiðslu, „erlendar“-
myndir svokallaðar. Þar fékk maður
oft og tíðum sýn inn í heim sem
maður myndi vilja kynnast betur,
fengi maður tækifæri til þess síðar á
lífsleiðinni. Mig hefur til að mynda
alltaf langað til Transylvaníu, eftir að
ég sá „Nosferato".
Ég og mínir félagar emm ekki
neitt einsdæmi í kvikmyndaáhorfun.
Allur hinn „sið-
menntaði“ heimur
drekkur í sig kvik-
myndaiðnaðinn í
óslökkvandi
þorstakrampa.
Menn mynda sér
skoðanir um um-
heiminn út frá
kvikmyndamiðlin-
um, kannski meira
en út frá fréttum (þetta á sérstaklega
við um unga fólkið), en ekki bara um
umheiminn heldur líka um sjálfa sig
og stöðu sína í þessum margum-
rædda umheimi. I dag þekkja efa-
laust lleiri íslensk ungmenni víkinga
fomaldar út frá kvikmyndum Hrafns
Gunnlaugssonar, en Éyrbyggju eða
Njálu eða hvað þær heita nú allar
saman þessar Islendingasögur. Það
er ekki til Svíi sem þekkir ekki fras-
ann „tungur knivur" úr fyrstu mynd-
inni.
Skammsýni
menntamálarádherra
Nú hefur menntamálaráðherra
ákveðið að drepa íslenskan kvik-
myndaiðnaði Hann ætlar að skera
hið skammarlega lága framlag ríkis-
ins til iðnaðarins niður í nánast ekki
neitt og valda því þarmeð að íslensk-
ir kvikmyndaframleiðendur eiga svo
til enga möguleika á að fá eríenda
fjárfesta til að styðja við bakið á sér,
en slíkir fjárfestar horfa iðullega til
þess framlags sem framleiðendur fá
á heimavelli áður en þeir taka
ákvörðun um stuðning við þá.
Menntamálaráðherra horfir fram hjá
þeirri staðreynd að íslensk kvik-
myndagerð hefur skilað meiri fjár-
munum f hinn elskaða ríkiskassa, en
sem nemur hungurlúsarfjármunum
þeim sem íslenska ríkið hefur lagt til
þessa vinsælasta sagnamiðils jarðar-
innar. Menntamálaráðherra veit ekki
að kvikmyndagerð er yfirmáta at-
vinnuskapandi fyrirtæki. Mennta-
málaráðherra sér ekki að við kvik-
myndagerð starfa allar gerðir hinna
hefðbundnu listamanna, leikarar,
myndlistarmenn, tónlistarmenn,
hönnuðir auk kvikmyndagerðar-
mannanna sjálfra, tökumanna, hljóð-
manna, leikstjóra. En við kvik-
myndagerð starfa ekki eingöngu
hefðbundnir listamenn. Þar sjáum
við einnig markaðsfræðinga, smiði,
bflstjóra, kokka, sendisveina, verka-
menn, símadömur, auglýsingateikn-
ara, dýratemjara, lögfræðinga, raf-
virkja, tölvufræðinga og sjálfsagt
flestar starfstéttir. Á frumsýningum
má jafnvel sjá ráðherra að störfum.
Ekki bara kvikmynda-
framleidsla
Menntamálaráðherra áttar sig ekki
á hliðaráhrifum kvikmyndagerðar. Á
síðasta ári var íslensk kvikmynd til-
nefnd til Óskarsverðlauna. Þá mynd
hafa milljónir séð. Milljónir nútíma-
manna sem mynda sér sína heims-
mynd meðal annars í gegnum kvik-
myndir. Þessar milljónir sáu að
myndin gerðist á eyju norður í Atl-
antshafi. Eyju sem kannski væri
gaman að heimsækja einhvem dag-
inn. Einhverjir þeirra láta verða af
því og skila gjaldeyri i hinn elskaða
ríkiskassa menntamálaráðherrans.
Þá langaði til Islands, rétt eins og
mig langar til Transylvaníu, af því að
þar bjó Nosferato. En það alvarleg-
asta í þessu öllu saman er það að
með því að drepa íslenska kvik-
myndagerð er menntamálaráðherra
að leggja sitt þunga lóð á vogarskál-
ina til að drepa íslenska menningu,
íslenska þjóðarvitund og ýta undir þá
þróun að íslensk ungmenni líta á sig
sjálf í æ ríkari mæli sem hluta af am-
eríska heimsveldinu. Slíkur mennta-
málaráðherra er ekki að vinna þjóð
sinni gagn.
Höfundur er formaður Sambands
ungra jafnaðarmanna.
Pallborðið
I Magnús Árni
Magnússon
j| V 1 skrifar
tk ''Á
Lærdómur
dagsins
Jfið er
otterí
í dag gluggum við í einkaskeyta-
bunka Alþýðublaðsins frá Ijórða
áratugnum. Þetta var þegar fyrir-
sagnir vom allt í senn langar, mál-
efnalega og krassandi. Semsagt
svohljóðandi: Brjálaður maður
myrðir móður sína, systur og
mág og fremur síðan sjálfs-
morð. Svo kom fréttin: Kaup-
mannahöfn í morgun.
Frá París er símað, að þijátíu og
þriggja ára gamall maður, Robert
Renaud að nafni, sem heima átti í
Leimont, skamt frá Bar le Duc,
hafi á fimtudag skyndilega orðið
brjálaður og myrt móður sína,
systur og mág, sært fimm ára
frænda sinn og skotið síðan sjálfan
sig til bana.
Robert Renaud varð bijálaður af
því, að hann vann ekki í franska
ríkishappdrættinu, en eftir því
hafði hann vonast mjög eindregið.
Sunnlendingar skemmta
sér dátt yfir prófkjöri
sjálfstæðismanna sem fram
fer um næstu helgi. Þeir
fjandvinimir Árni Johnsen
og Eggert Haukdal takast
á, og halda uppi Ijörinu.
Þessi brandari gengur nú
manna á meðal á Suður-
landi: „Ámi Johnsen þurfti
að leggjast inná sjúkrahús
um daginn. Hann var að láta
græða á sig tóneyra... Lík-
aminn hafnaði því.“ Auðvit-
að liggur bóndinn á Berg-
þórshvoli undir grun um að
vera höfundur grínsins,
enda er Eggert launfyndinn
maður...
Gagnrýnendadeild
Moggans hefur nú bæst
liðsauki, einsog lesendur
blaðsins sáu í gær. Það er
engin önnur en Olína Þor-
varðardóttir fyrrverandi
borgarfúlltrúi sem þar er á
ferð. Fyrsti ritdómur hennar
ijallaði um nýja skáldsögu
Guðbergs Bergssonar, og
þar var sá gamli tekinn á
beinið af talsverðri einurð
og feslu, þótt Ólína sæi
ýmsa ljósa punkta í verkinu.
Það ætti ekki að koma les-
endum á óvart þótt Ólína
kunni að skrifa um bók-
menntir, enda er hún mennt-
uð í þeim fræðum og hefur
sjálf fengist nokkuð við
skáldskap...
ngir sjálfstæðismenn
fóm afar illa útúr próf-
kjöri Sjálfstæðisflokksins
um helgina. Sýnu verst er
þó útreið Ara Edwald að-
stoðarmanns Þorsteins Páls-
sonar í ljósi þess að hann
eyddi gríðarlegum ijármun-
um í baráttuna og var farinn
að gera sér góðar vonir um
að ná ömggu sæti. I röðum
ungra sjálfstæðismanna
heyrist að herkostnaður Ara
sé á þriðju milljón króna...
Einsog lesendur Alþýðu-
blaðsins sáu í gær, þá
neitaði Eggert Haukdal því
afar eindregið að pólitísk
trúlofun væri f uppsiglingu
millum hans og Jóhönnu
Sigurðardóttur. Hann
kenndi „vinum innan gæsa-
lappa“ um þennan orðróm;
enda vildu þeir skaða hann í
prófkjörsbaráttunni. Við
höfum hinsvegar mjög
traustar heimildir fyrir því,
að Eggert hafi rætt þennan
möguleika við ýmsa. Eggert
hefur síðan snemma f sumar
verið að búa sig undir hugs-
anlegt sérframboð enda tel-
ur hann vonlítið að velta
Árna Johnsen úr öðm sæti
á lista sjálfstæðismanna á
Suðurlandi. Þótt Eggert hafi
náð inná þing með harðfylgi
þegar hann bauð fram eigin
lista 1979, þá á hann litla
möguleika núna. Því metur
hann stöðuna, eflaust rétti-
lega, þannig að hann geti
flotið inn á vinsældum Jó-
hönnu...
Hinumegin
Manstu eftir galdrakarlinum sem ég sagði þérfrá? Veistu hvað!
Hann gaf mér nýjan heila... Já, já, hann er inná sófaborði!
Fimm á göngum Alþingis
Veistu hver byrjunarlaun sjúkraliða eru
- og gætirðu hugsað þér að Iifa af þeim? (Rétt svar: 56.000 krónur.)
Ingibjörg Pálmadóttir 63.000
krónur. Nei, enganveginn.
4-
Ingi Björn Albertsson 56.000
krónur. Nei, það er vonlaust mál.
Sigríður Anna Þórðardóttir 55-
60.000 krónur. Ég er nú fyrrverandi
kennari, og vön lágu laununum.
Petrína Baldursdóttir 58-60.000
krónur. Nei, alls ekki.
Sighvatur Björgvinsson 50-
60.000 er taxtakaupið en um aðrar
greiðslur veit ég ekki. Nei, ekki með
fjölskyldu, en einstaklingur getur
hugsanlega komist af með þetta.
Viti menn
Meginástæðan er sú, að það er
mikil óánægja grasserandi í
Sjálfstæðisflokknum og hún
birtist í þeirri þátttöku sem
raun ber vitni.
Ingi Björn Albertsson,
aðspurður um ástæðu dræmrar
þátttöku í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins
í Reykjavík. DV í gær.
Jæja, dettum í það strákar.
Eg er bara búinn að fá einn
sterkan og þarf annan strax.
Karl Bretaprins í partíi í Hollywood í
fyrradag. DV i gær.
Ég eyddi engu í prófkjörsbar-
áttuna og tapa ekki stórt í því
ljósi. Og það mætti alveg eins
segja að ég hafi orðið í öðru
sæti, á eftir Davíð, miðað við
atkvæði á krónufjölda.
Guðmundur Kristinn Oddsson,
sem hafnaði í neðsta sæti í prófkjöri
sjálfstæðismanna, aðspurður um út-
komu sína. Mogginn í gær.
Með öllum leiðum verður að
tryggja það, að kjördæmamál-
ið verði á dagskrá umræðunn-
ar í vetur. Kjördæmaskipan
og kosningalög eru ekki einka-
mái stjórnmálamanna.
Birgir Hermannsson
aðstoðarmaður umhverfisráðherra.
Kjallaragrein í DV í gær.
Ég fékk míkrófóninn beint
upp í kjaftinn. Það var ein-
hver fyllibytta sem hljóp á
hann. Framtönn losnaði og ég
fékk skurð í tannholdið.
Annars var þetta ekkert
verra en á góðri boxæfingu.
Bubbi Morthens um endalok tónleika
hans á Höfn um helgina. DV í gær.
Það þarf að taka til alvar-
legrar umfjöllunar í iðnaði,
sem öðrum greinum, hvort
láglaunastefnan borgi sig frá
sjónarmiði framleiðni.
Leiðari Tímans i gær.
Ég er ánægður með
niðurstöðuna almennt.
Ari Edwald, sem lenti í 11. sæti, um
prófkjör sjálfstæðismanna í Reykjavík.
Ég geri ráð fyrir að dyggir
aðdáendur Guðbergs lesi
söguna sér til nokkurrar
ánægju. En hún markar engin
tímamót og stendur alllangt að
baki því besta sem höfundur
hennar hefur gert.
Ólína Þorvarðardóttir, bókmennta-
gagnrýni um nýja skáldsögu Guðbergs
Bergssonar. Mogginn í gær.
Betri tíð er í vændum að
mati almennings og forstöðu-
manna fyrirtækja. Búist er
við, að ekki þurfi áfram að
fækka starfsfólki fyrirtækja,
heldur sé fjölgun þess í vænd-
um. Þetta eru meðaltalstölur,
sem hafa reynst vel við spár
um, hvort þensla eða kreppa
sé á næsta leiti.
Jónas Kristjánsson, leiðari í DV í gær.