Alþýðublaðið - 22.11.1994, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 22. NÓVEMBER 1994
MmieiB
20826. tölublað
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 625566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
SigurðurTómas Björgvinsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 625566
Fax 629244
Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Prófkjör á
Vesturlandi
Mikil þátttaka í próíkjöri Alþýðuflokksins á Vesturlandi á laug-
ardag gefur ótvírætt til kynna að flokkurinn sé að rétta úr kútn-
um eftir erfiðleika síðustu mánaða. I heiðarlegri baráttu tveggja
samherja var tekist á um forystu flokksins á Vesturlandi. Gísli
S. Einarsson var ótvíræður sigurvegari prófkjörsins og hefur
fest sig í sessi eftir það erfíða hlutskipti að taka við af sitjandi
þingmanni á miðju kjörtímabili. Mikilvægt er að flokkurinn
noti þann meðbyr sem prófkjörið gefur til að vinna sig út úr erf-
iðleikunum og tryggja þau úrslit í komandi kosningum sem
sterk málefnastaða gefur tilefni til.
Skilaboðin frá Vesturlandi til flokksfólks um land allt eru skýr.
Heiðarleg barátta um setu á framboðslistum mun ekki skaða
flokkinn og málefni hans. Prófkjör Sjálfstæðisflokksins síðustu
vikumar hafa einkennst af miklu áhugaleysi frambjóðenda og
kjósenda. Til að prófkjör nái tilgangi sínum er mikilvægt að
einhver fjöldi bjóði sig fram og stemmning skapist meðal
stuðningsmanna flokksins. Á Vesturlandi buðu sig einungis
tveir fram og höfðu margir á orði að lítill áhugi væri á prófkjör-
inu meðal flokksfólks. Þetta reyndist rangt og óskandi að fleiri
frambjóðendur hefðu gefið kost á sér. Það er mikilvægt fyrir
Alþýðuflokkinn að þátttaka verði góð í þeim prófikjörum sem
framundan em og margir gefi kost á sér til ábyrgðarstarfa fyrir
flokkinn. Þetta er ekki síst mikilvægt þar sem þrír þingmenn
flokksins hættu afskiptum af stjórnmálum á þessu kjörtímabili
og einn hefur kosið að yfirgefa flokkinn.
Fjárhagsstaða
Reykjavíkur
Það er smám saman að renna upp fyrir borgarbúum hversu al-
varlegur viðskilnaður Sjálfstæðisflokksins var eftir samfellda
tólf ára stjóm í Reykjavík. Síðustu árin hefur fjármálastjóm
Reykjavíkur farið algerlega úr böndunum og er nú svo komið
að skatttekjur borgarinnar fara nær allar í rekstur svo lítið sem
ekkert er eftir til framkvæmda. Hinir framkvæmdaglöðu sjálf-
stæðismenn framkvæmdu því nær algerlega fyrir lánsfé. Þetta
hefur haft þær afleiðingar að skuldastaða borgarinnar hefur á
örskammri stund breyst mjög til hins verra. Árið 1991 var
greiðslubyrði langtímaskulda borgarinnar 0,32% en verður á
næsta ári 10,12%. Peningaleg staða borgarinnar hefur versnað
um 8,2 milljarða á aðeins þremur og hálfu ári. Hallinn á borgar-
sjóði er því jafn alvarlegt vandamál og hallinn á ríkissjóði og
raunar hlutfallslega mun meiri.
Fortíðarvandinn sem Reykjavíkurlistinn tekur í arf frá Sjálf-
stæðisflokknum er hrikalegur. Áratugum saman hafa sjálfstæð-
ismenn haldið því fram að einungis þeir gætu stýrt borginni á
ábyrgan hátt. Þessi glansmynd flokksins er nú endanlega horf-
in, nú er komið að skuldadögunum. Reykjavíkurlistinn hefur
þegar tekið ákvörðun um að hækka ekki útsvarið á næsta ári, þó
erfið fjárhagsstaða réttlætti slíkar aðgerðir. í erfiðu árferði er
ekki endalaust hægt að auka álögur á íbúana. Nú ríður á að leita
leiða til spamaðar og forgangsraða á verkefnum. Reykjavíkur-
listinn var kjörinn vegna kröfu borgarbúa um aðra forgangsröð-
un. Komið hefur í ljós að stefnumörkun í atvinnumálum var í
molum hjá síðustu borgarstjóm, enda arðlausar framkvæmdir
þar efst á óskalistanum. Atvinnumálanefnd borgarinnar hafði
engan starfsmann og nær enga fjármuni til að efla atvinnulíf í
borginni. Þessu þarf að breyta. Glæsihallir er ekki lengur hægt
að byggja á kostnað viðunandi skólaaðstöðu og dagvistunar
fyrir börn borgarbúa. Skóla og dagvistarmál em án efa þau mál
sem mesta athygli fá á kjörtímabilinu og nauðsynlegt að gera
átak í þeim efnum. Þetta mun Reykjavíkurlistinn gera, þrátt fyr-
ir erfiða fjárhagsstöðu.
Rökstolar
„Þess vegna er ástæðulaust að hafa áhyggjur af heilsu forsætis-
ráðherra þótt hann muni enn um sinn berja hinu hárprúða
höfði sínu við steininn og halda því fram að ESB sé ekki á dag-
skrá. Hann þarf aðeins að finna aðferð til þess að gera hinar tif-
andi sprengjur í Sjálfstæðisflokknum óvirkar - síðan mun hann
smeygja sér í gula jakkann frá Sachi & Sachi og taka kúrsinn
þráðbeint til Brussel.“
Guli jakkinn
Davíð OddsNon hefur safnað
mörgum virðingartitlum um dagana,
enda mála sannast að enginn af hans
kynslóð hefur risið til jafnmikilla
metorða. Nú hefur hann fengið enn
nýjan titil í safnið. Þessa dagana
kalla þingmenn Sjálfstæðisflokksins
formann sinn - þegar hann heyrir
ekki til - dagskrárstjórann.
Davíð er orðinn mikill landsfaðir
síðan auglýsingastofan Sachi &
Sachi lét hann í ný jakkaföt og skip-
aði honum að hætta að láta einsog
hann hefði skoðanir á pólitík. Sachi
& Sachi eru engir aukvisar; meðan
aðrar auglýsingasjoppur sérhæfa sig
í vængjuðum dömubindum þá em
helstu valdantenn heintsins í hópi
skjólstæðinga Sachis & Sachis.
Margrét blessunin Thatcher var til
að mynda alfarið þeirra sköpunar-
verk.
Þegar búið var að klæða Davíð í
gula jakkann í fyrravor tókst honum,
með skoðanaleysið að vopni, að
bijótast útúr herkví óvinsælda sem
farnar vom að ógna bæði rikisstjóm
hans og formennsku í Sjálfstæðis-
flokknum. Nú er öldin önnur. Davíð
er óskoraður leiðtogi síns flokks - og
helmingur þjóðarinnar fylkir sér um
hann.
Þetta hefur verið athyglisverð þró-
un: Hin allra síðustu misseri hafa að-
eins glöggir stjómmálaskýrendur
tekið eftir hægum en markvissum
hamskiptum forsætisráðherrans;
hvemig hann hefur smámsaman hætt
að hafa prívatskoðanir en í staðinn
orðið einskonar gagnabanki ólíkra
sjónarmiða sem hann túlkar í hvetj-
um fréttatímanum á fætur öðmm af
föðurlegri mildi og yfirvegun, svo
minnir jafnvel á hinn mikla meistara
skoðanaleysisins - Steingrím Her-
mannsson. Aðeins eitt ættu aðdá-
endur Davíðs að forðast að spyrja
hann um: Pólitfsk stefnumál.
Stefnuleysi Davíðs er á góðri leið
með að verða undirstaða að stór-
felldum kosningasigri í vor. A sama
hátt er það athyglisvert að Framsókn
tapar bæði fylgi og liðsmönnum í
stómm stfl eftir að nýr formaður tók
við. Astæðan er vitaskuld ofurein-
föld: Hinn nýi formaður Framsóknar
er gmnaður um (algerlega að ósekju)
að hafa skoðanir og stefnumál.
1 aðeins einu máli hefur Davíð
Oddsson skransað útaf braut hins
milda og ábyrga landsföður, og
þarmeð lent út í gamalkunnu feni
geðvonsku og stjómsemi. Það er
þegar hann reynir að telja þjóðinni -
og sjálfum sér - trú um að möguleg
aðild íslands að Evrópusambandinu
sé öldungis ekki á dagskrá. Málið sé
ekki til umræðu. Punktur.
Krónísk pólitísk
þráhyggja?
Þingmenn Sjálfstæðisflokksins
hafa, margir hverjir, lent í dálitlum
ógöngum vegna afdráttarlausra yfir-
lýsinga Davíðs síðustu vikur og
mánuði um að málið sé ekki á dag-
skrá. Þeir em ntilli tveggja elda:
Annarsvegar formannsins, hinsvegar
þess helmings þjóðarinnar sem vill
að við látum reyna á það með aðild-
ammsókn, hvaða samningi er hægt
aðná við ESB.
Atburdir dagsins
1718 Sjóræninginn illræmdi, Ed-
ward „Svartskeggur" Teach, að velli
lagður af Robert Maynard, foringja á
HMS Pearl. Svartskeggur var í fimm
ár mikill ógnvaldur á Karíbahafi.
1916 Bandaríski rithöfundurinn Jack
London deyr; skrifaði fjölda hressi-
legra bóka um viðureign manns og
náttúm. 1963 John F. Kennedy
Bandaríkjaforseti veginn, 46 ára að
aldri. 1990 Tuttugu þúsund mótmæl-
endur í Búlgaríu krefjast afsagnar
kommúnistastjómarinnar.
Afmæiisbörn dagsins
Rasmus Kr. Rask málfræðingur og
íslandsvinur, 1787. Benjamin Brit-
ten breskt tónskáld, 1913. Billie Je-
an King bandarísk tennisstjarna,
vann til 20 Wimbledonverðlauna,
1943. Boris Becker þýskur tennis-
leikari, 1967.
Nú væri í sjálfu sér auðvelt að af-
greiða afstöðu Davíðs í málinu sem
króníska pólitíska þráhyggju. En
Davíð er eldri en tvævetur í stjóm-
málum: Barátta hans gegn því að
ESB-málið verði tekið á dagskrá fyr-
ir kosningar á ekkert skylt við þrá-
hyggju og byggir ekki fyrst og
fremst á því, að hann sé eitthvað per-
sónulega á móti umsókn. Öðm nær.
Davið leit hins vegar mætavel að
ESB-málið er pólitískt sprengiefni
sem getur sundrað Sjálfstæðis-
flokknum f fmmeindir sfnar. Sjálf-
stæðisflokkurinn er, eins og allir
vita, miklu fremur hagsmunabanda-
lag en hefðbundinn stjómmálallokk-
ur. Þessvegna hefur Sjálfstæðis-
flokkurinn enga stefnu í sjávarút-
vegsmálum, landbúnaðarmálum,
skattamálum eða velferðarmálum.
Milli sjónarmiða hinna ýmsu hags-
munahópa em óbrúanlegar gjár. Ný-
legir landsfundir tlokksins hafa að-
eins tekið skýra afstöðu í tveimur
málum: Etla skal guðskristni í land-
inu og selja Rás 2. Þetta er fyrirliggj-
andi stefna Sjálfstæðisflokksins. Að
öðm leyti reka hagsntunahópar
tlokksins sína eigin pólitfk. Þing-
flokkurinn er samansafn af lobbíist-
um þar sem allra vega öfl eiga full-
Annálsbrot dagsins
Deyði hastarlega einn ríkur bóndi að
vestan á alþingi, gekk síðan aftur og
drap 5 þingmannahesta. Síðan varð
ei vart við hann.
Setbergsannáll 1412.
Byron dagsins
Jóhann stakk við lítið eitt, mig minn-
ir hann hafi hnotið á skautum, og
einhverntíma átti hann að hafa sagt:
„Eg er haltur eins og Byron, fagur
eins og Byron, og skáld eins og Byr-
on!“
Tómas Guðmundsson um Jóhann Jónsson
skáldbréiður sinn; Svo kvað Tómas eftir Matt-
hías Johannessen.
Ord dagsins
Dýpsta sœla og sorgin þunga
svífa hljóðlaust yfir storð.
Þeirrn nu'd ei talar tunga,
tárin eru beggja orð.
Ólöf Sigurðardóttir frá Hlöðum.
trúa; sægreifar, landbúnaðarmafían,
fijálshyggjuliðið, verkalýðshreyf-
ingin, peningamenn, verslunarráðið
og Eimskipafélagið. Þessi geróliku
öfl hafa haldist innan vébanda eins
og sama stjómmálaflokks af því að
það þjónar hagsmunum þeirra að
geta vflað og dílað við aðrar valda-
blokkir.
Alvarleg umræða um aðildamm-
sókn að ESB myndi hleypa öllu í bál
og brand - þar stangast á of miklir
hagsmunir of margra til þess að hægt
sé að Ieysa málið í kvöldkaffi á
Lynghaganum.
Þessvegna er það ekki pólitísk
skammsýni eða þráhyggja sem veld-
ur því að Davíð heldur því fram seint
og snemma að málið sé ekki á dag-
skrá - það er einfaldlega pólitísk
sjálfsbjargarviðleitni. Ef Sjálfstæðis-
flokkurinn þyrfti í alvöru að gera
Evrópumálin upp við sig þá myndu
fylgja því svo stórfelldar pólitískar
jarðhræringar að vandræðalegt
bramboltið á vinstrivæng bliknaði í
samanburði.
Sænski vinurinn
En vitanlega kemst Sjálfstæðis-
flokkurinn ekki hjá því að taka al-
vöm afstöðu til ESB - og Davíð er
Lokaorð dagsins
Eg er enn á lífi!
Hinstu orð Kaligula Rómarkeisara (12-41).
Málsháttur dagsins
Ekki bítur það er í belg liggur.
Skák dagsins
Lítum á snöfurleg lok á skák Dlugys
og Stoykos. Dlugy, sem hefur hvftt
og á leikinn, er býsna sterkur meist-
ari og neytti aflsmunar gegn stiga-
reyndar búinn að lesa skriftina á
veggnum. Það upplýstist í fréttatíma
útvarpsins um helgina. Carl Bildt,
forsætisráðherra Svía, til skamms
tíma, sagði nefnilega Ingimar Ingi-
marssyni frá einkasamtali sínu við
Davfð Oddsson og Ingimar sagði-
allri þjóðinni frá því. Davfð sagði
hinum sænska vini sfnum það sem
hann þorir ekki ennþá að segja þjóð-
inni eða flokknum sínum: Að trúlega
muni draga til þess, innan skammrar
tíðar, að Island leggi inn aðildarum-
sókn að Evrópusambandinu. Davíð
gleymdi bara að segja Carli að þetta
væri hápólitískt leyndarmál, og þess
vegna veit öll þjóðin núna að Davíð
er enginn þráhyggjusjúklingur - og
að í leyndum síns hjarta er Davíð
Oddsson kannski meiri Evrópusinni
en samanlagður Alþýðuflokkurinn.
Þess vegna er ástæðulaust að hafa
áhyggjur af heilsu forsætisráðherra
þótt hann ntuni enn um sinn beija
hinu hárprúða höfði sínu við steininn
og halda því fram að ESB sé ekki á
dagskrá. Hann þarf aðeins að finna
aðferð til þess að gera hinar tifandi
sprengjur í Sjálfstæðisflokknum
óvirkar - síðan mun hann smeygja
sér í gula jakkann frá Sachi & Sachi
og taka kúrsinn þráðbeint til Brússel.
lágum andstæðingi sínum. Finnið
leik hvíts, hann er bæði fallegur og
óvæntur.
1. Hh6P. Þrumuleikur. Hótar bæði
svörtu drottningunni og máti, ineð
Rg6. 1. ... Dg5 2. Rg6+ Dxg6 3.
Hxg6 hxg6 4. De7! og svartur gafst
upp. Hvítur hótar nú máti, Dh4.
Dagatal 22. nóvember