Alþýðublaðið - 03.01.1995, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR 3 . JANÚAR 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
FjárlagahaUi og framtíðin
— Krafa um stefnumörkun.
„Þekkingin sem fólkið getur tileinkað sér
með jákvæðum vilja og góðum skólum er
varanlegasta auðlindin sem mestan arð
gefur ... Hún gengur ekki til þurrðar
nema því aðeins að við vanrækjum hana.
Beinn niðurskurður í menntakerfinu má
ekki verða, aðeins hagræðing og forgnags-
röðun eftir mikilvægi menntunar til hag-
nýtra nota. Háþróuð þekking er forsenda
þess að auðlindir nýtist að fullu og aðrar
nýjar finnist.44
Nú þegar aðeins ársfjórðungur er
til alþingiskosninga er fullkomlega
tímabært að kjósendur krefji fram-
bjóðendur og flokka um skýrt mót-
aða stefnu í aðkallandi málum og
einnig og ekki síður um helstu
stefnumið þeirra fyrir næstu framtíð
- til dæmis 25 ár frarn í tímann.
Stefnumörkun er nauðsynleg í
allri stjómun hvort sem í hlut á stofn-
un, fyrirtæki eða einstaklingur. Hún
virðist ekki enn ná til
þess sem mikilvægast
er, þjóöfélagsins.
Rekstur þess hefur
lengi búið við sífelldar
skammtímalausnir og
hentistefnu augna-
bliksins. Eftir því sem
stjórnunin er mikil-
vægari er hún oft
ábyrgðarlausari. -
Þetta er eitt helsta böl okkar tíma.
Tilhneiging stjórnvalda til að eyða
meiru en aflað er hefur hrjáð þessa
þjóð í næstum aldarfjórðung. - Þó að
ákveðin þáttaskil hafi orðið hjá þess-
ari ríkisstjórn sem nú situr eru að-
gerðir hennar oft ósamræmdar og
íþyngja þeim helst sem hlífa skyldi.
Atvinnulífíð er ótraust svo ekki sé
meira sagt:
Landbúnaðurinn er enn í frarn-
sóknarlægðinni. Bændur búa nú við
meira misrétti í st'num atvinnurekstri
en áður hefur þekkst hér á landi.
Ráðamenn landbúnaðarins skildu
ekki eða vildu ekki skilja þróunar-
lögmál markaðarins. Ef ábendingar
Alþýðuflokksins fyrr á árum hefðu
verið teknar til greina hefði landbún-
aðurinn verið orðin öruggur og sjálf-
bær atvinnuvegur.
Fiskveiðistefnan eða réttara sagt
fiksveiðistefnuleysið er stærsta vá
þessarar þjóðar. Hún hefur fætt af sér
sægreifana sent auka kvóta sinn þó
leyfiiegur afli dragist saman. Nú
þurfa þeir að fá að veðsetja fiskinn í
sjónum, sameign þjóðarinnar, til að
geta keypt meiri kvóta.
Úrelding nýlegra fiskiskipa er
einn vinsælasti skuldagaldurinn sem
nú er í tísku. - En það er alltaf þjóð-
in sem borgar allt stjórnleysi með
einhverjum hætti fyrr eða síðar.
Ábyrgðarleysi stjómvalda á sér
margar orsakir. Stjómmálamenn
kaupa sér gjarnan vinsældir með rík-
isfé þegar
Þess er kostur.
Fámenn kjör-
dæmi með til-
h e y r a n d i
hreppapólitík
eiga veruleg-
an þátt í fjár-
lagahallanum
ásamt ýmsum
gæluverkefn-
um stjórnvalda frá 8. og 9. áratugn-
um, sem enn eru ógreidd, eða greidd
með nýjum lántökum.
Viðeyjarstjórnin hefur reynt að
takast á við ýmis vandamál með mis-
jöfnum árangri. Sumt hefur tekist vcl
en annað miður. Það versta er hvað
byrðar aðgerðanna eru ranglega
lagðar á þjóðina. Þeir sem lifðu und-
ir fátæktarmörkum voni ekki aflögu-
færir fengu hlutfallslega þyngstu
álögurnar.
Eiga börnin ad borga?
Fjárlagahalli ár eftir ár er óþol-
andi. Helstu úrræði tel ég vera:
1) Stóraukin spamaður í ríkis-
rekstrinum, þar sem því verður við
komið. Tillögur um það verði gerðar
af Ríkisendurendurskoðun.
2) Ríkið hætti ýmsum rekstri sem
aðrir aðilar væru fúsir til að taka við.
Einnig fjárstuðningi við stofnanir at-
vinnuveganna og félög sem geta séð
um sig sjálf - svo sem þjóðkirkjuna.
3) Veiðileyfagjaldi verði komið á
til að ijármagna kostnað af landhelg-
isgæslu, Hafrannsóknastofnun,
Fiskistofu, Rannsóknastofnun físk-
iðnaðarins og ýmsum öðrum kostn-
aði sem tengist sjávarúlvegi og fisk-
verkun.
4) Eignatekjur verði skattlagðar
sem aðrar tekjur.
5) Skattalög verði einfölduð og
eftirlit aukið til muna.
6) Reynt verði á skipulegan hátt
að fá hingað erlend fyrirtæki til at-
vinnurekstrar.
7) Vinnuhvetjandi munur verði
gerður á milli lægstu launa og at-
vinnuleysisbóta. Ef það dregst hlýst
af því varanlegur skaði bæði fyrir
einstaklinga og þjóðfélagið.
Menntun: Örugg audlind
Nú, þegar er landið fullnýtt til
landbúnaðar með hefðbundnum
hætti. Fiskistofnar í lögsögu okkar
eru flestir ofnýttir og sumir þeiira
mjög mikið. Sýnist hér í fyrstu fárra
kosta völ. Jarðhitinn hefur rnjög
óljós nýtingarmörk. Vatnsorkan hef-
ur verið beisluð þar sem talið var
ódýrast að virkja hana. Nýjar virkj-
anir þurfa bæði mikið stofnfé og
stóra og örugga markaði. Hvorugt er
í sjónmáli svo tryggt sé.
Þekkingin sem fólkið getur til-
einkað sér með jákvæðum vilja og
góðum skólum er varanlegasta auð-
lindin sem mestan arð gefur. Henni
þarf að stjóma rétt sem öðm ef vel á
að takast.
Hún gengur ekki til þurrðar nema
því aðeins að við vanrækjum hana.
Beinn niðurskurður í menntakerfinu
má ekki verða, aðeins hagræðing og
forgnagsröðun eftir mikilvægi
menntunar til hagnýtra nota. Háþró-
uð þekking er forsenda þess að auð-
lindir nýtist að fullu og aðrar nýjar
finnist.
Samskipti manna og þjóða aukast
með ári hverju. Verkkunnátta opnar
margar nýjar leiðir sem geta aukið
velntegun fólksins í landinu. Við
þurfum ekki að kvfða framtíðinni ef
við höfum þekkinguna að leiðarljósi
og látum ekki græðgi og úreltar
hefðir villa okkur sýn meir en orðið
er.
Höfundur er fyrrverandi sparisjóös-
stjóri á Skagaströnd.
Pallborpip
Nýlega kom út nýtt hefti
af norræna menningar-
ritinu Horísont og er það
lagt undir íslenskan nú-
tímaskáldskap. Ljóðskáldið
Lárus Már Björnsson
hafði veg og vanda af út-
gáfunni, í samvinnu við rit-
stjórana. Alls em ljóð í
heftinu eftir 16 fslensk
skáld á öllum aldri. Þau
eru: Árni Ibsen, Baldur
Óskarsson, Bragi Ólafs-
son, Elísabet Jökulsdótt-
ir, Gyrðir Elíasson, Ingi-
mar Erlendur Sigurðs-
son, Jóhann Hjálmars-
son, Kristín Ómarsdóttir,
Láms Már Bjömsson,
Linda Vilhjálmsdóttir,
Pjetur Hafstein
Lárusson, Sigfús Bjart-
ntarsson, Sindri Freys-
son, Sjón, Steinunn Sig-
urðardóttir og Vigdís
Grímsdóttir...
Sjónvarpsmynd Einars
Heimissonar, Hvíti
dauðinn, vakti meiri athygli
og almennari ánægju en
dæmi eru um af íslenskum
sjónvarpsmyndum í seinni
tíð. Það er sérstaklega at-
hyglisvert í ljósi þess að
Einar átti sjálfur allt frum-
kvæði að myndinni og sá
um fjáröflun að vemlegu
leyti. Hann fann leiðir sem
ekki hafa verið famar áður
við gerð sjónvarpsmynda,
og getur verið hæstánægð-
ur með árangurinn. Einar
hefur reyndar sýnt á síðustu
árum að hann er einn efni-
legasti kvikmyndagerðar-
maður landsins, þótt úthlut-
unargreifar menningarsjóða
hafi sniðgengið hann að
mestu...
amkeppni
Morgun-
póstsins og DV
fer nú harðn-
andi, ekki síst
á smáauglýs-
ingamarkaðin-
um. Morgun-
póstinum hefur
hinsvegar ekki
tekist að
höggva stór
skörð í auglýsingar DV,
þrátt fyrir margvísleg gylli-
boð. Þannig hefur smáaug-
lýsingum í MP fækkað, ef
eitthvað er, síðustu vikur
en DV lætur engan bilbug á
sér finna. Þá virðist sem
það útspil DV að hefja
morgunútgáfu á mánudög-
um hafi borið góðan árang-
ur. Við heyrum að upp hafi
komið raddir um einhvers-
konar sameiningu blað-
anna, enda fer hlutafé
Morgunpóstsins nú mjög
þverrandi, en tekjur eru
talsvert minni en áætlað
var...
Hinumegin
Fjandinn hafi það, Nonni, þú færð nokkur kúlnagöt í hattinn
þinn í HVERJUM EINASTA skotbardaga, og ég verð að segja
að ég hef aldrei verið sérlega fullur aðdáunar.
Ljóð dagsins
„Á Kirkjubóli í Bjarnardal,
undir foldgnáum Kaldbaknum
og við rætur Gemlufallsheiðar,
situr músarrindill einn grár
fyrir hærum. Hann hefur setið
þarna á söguslóðum Gísla sögu
Súrssonar og síðar Heimsljóss
nánast allar götur frá því hann
kom til manna þá sjö ár voru af
öldinni og ræktað stuðlanna
þrískiptu grein. Því þegar aðrir
fara og flýja „kyrr í sínum
heimahögum harður músarrin-
dill býr.“„ Svo hljóðar inngang-
ur að viðtali Rúnars Helga
Vignissonar skálds við Guð-
mund Inga Kristjánsson þjóð-
skáld Vestfirðinga. Viðtalið
birtist í Vestfirska fréttablað-
inu og er vitaskuld með Ijóð-
rænu yfirbragði. (Þess skal get-
ið, að Guðmundur Ingi er höf-
undur kvæðisins Músarrindill:
Aðrir bera fötin fegrijfrakka-
stélin inerkiIegri./Hann er grá-
um kufli klæddurjkvartar ekki
um rýran skammt./Þótt við
hret og hörku byggi/hann er
alla stund sá tryggi./Illa bú-
innm illa fæddur/unir hann í
dalnum samt.)
Fimm á förnum vegi
Hvernig fannst þér áramótarœða forseta Islands.
Sigurður P. Snorrason, hag- Erlingur Kristjánsson, smiður:
fræðingur: Hún fór fram hjá mér, Mjög góð að vanda.
en ég ætla að lesa hana í blöðunum.
Sæmundur Sæmundsson, bíl-
stjóri: Ég horfði ekki á hana.
Friðrik Álfur Mánason, fyrir-
sæta: Hlustaði ekki á hana.
Anton Gunnarsson, nemi:
Hotfði ekki á hana.
Viti menn
Þeir sem trúa á sjálfa sig í
raun og veru eru allir á
geðveikrahælum.
Spakmæli dagsins í DV i gær, haft eftir
G.K. Chesterton.
En að þessu sinni var fátt um
lína drætti í sjálfu handritinu
sem var frekar gleðisnautt og
grínið allt að því rætið
stundum. Sum atriðin voru
allsendis ófvndin, einsog til
dæmis lokalagið sem var
nærri því pínlegt á að horfa.
Umsögn Auöar Eydal um
áramótaskaupið. DV í gær.
Mér tinnst fjölmiðlar stundum
ekki vera agaðir sem skyldi og
sletta ýmsu fram. En það
giidir reyndar aðeins um
ákveðinn hluta f jölmiðla,
ákveðna grein þeirra. Eg vildi
sjá meiri aga hjá fjölmiðlum
og meiri aga í þjóðfélaginu.
Mér finnst samfélagið nokkuð
agalaust. Ég er viss um það, að
æskunni myndi falla betur að
tinna fyrir meiri aga.
Vigdís Finnbogadóttir forseti í viötali
viö Vestfirska fréttablaðiö.
Ég held að þéringar komi aft-
ur. Þær eru að koma aftur
annarsstaðar á Norður-
löndum. Það að þúa kom með
68- kynslóðinni, sem gerði
þéringar að hégórna, fannst
þetta vera tildur. En þéringar
eru ákveðið virðingarform.
Sama.
Sjálfsagt er að óska sjúkralið-
um til hamingju með nýjan
kjarasamning. Ekki fer á milli
mála að þær unnu þar góðan
varnarsigur eftir langt og
erfitt verkfall.
Leiöari Ellerts B. Schram í DV í gær.
Jóhannes páfi sagði í áramóta-
ræðu sinni að hlutur kvenna
við að korna á friði í heiminum
væri nijög mikill.
DV í gær.
Mikil upplausn ríkir nú á
vinstri væng stjórnmálanna.
Ekki fer á milli mála að sú
ákvörðun félagshyggjuflokk-
anna að bjóða ekki fram í
eigin nafni í höfuðborginni
sjálfri var glapræði út frá
þeirra sjónarmiði, þótt
stundarávinningi kunni að
vera fagnað.
Áramótagrein Davíðs Oddssonar í
Morgunblaðinu á laugardag.
í beinu framhaldi kosning-
anna hófust síðan ofsóknir á
hendur Guðmundi Arna
Stefánssyni. Þær urðu til hér
suður í Hafnarfirði en færðust
síðan í landsf jölmiðlana. Þeir
sem rógsherferðina hófu hér
suður frá ætluðu sér kannski
ekki að fara jafn langt og raun
varð á. En þeirra er „afrekið“
og þeir munu eiga eftir að bíta
í mörg súr epli þegar fram líða
stundir.
Ingvar Viktorsson bæjarfulltrúi
Alþýðuflokksins í Hafnarfirði.
Fjarðarpósturinn, 29. desember.
Ég hef varið rúmum helmingi
ævinnar á Vestfjörðum.
Ólafur Hannibalsson, frambjóðandi
Sjálfstæðisflokksins á Vestfjörðum í
samtali við Vesturland.