Alþýðublaðið - 10.02.1995, Side 3

FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
Kvenréttindi og jafnaðarstefna
Virðing fyrir mannréttindum er
eitt þriggja meginmarkmiða Samein-
uðu þjóðanna. Þetta stendur skrifað í
sjálfri stofnskránni. Allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna samþykkti
mannréttindayfirlýsinguna þann 10.
desember árið 1948 í París, þremur
árum eftir að það
hóf störf. Enn i
dag er mannrétt-
indayfirlýsing
Sameinuðu þjóð-
anna grundvöllur
mannréttindabar-
áttunnar. Mann-
réttindaákvæði
hennar hafa verið
mótandi um gerð
alþjóðlegra mannréttindasamninga
og við lagasetningu í flestum ríkjum.
Mannréttindayfirlýsingin hefur
ekki aðeins að geyma skilgreind
grundvallarréttindi. Hún kveður
einnig á um að menntun skuli beina í
þá átt að þroska persónuleika ein-
staklinganna og innræta þeim virð-
ingu fyrir mannréttindum og mann-
helgi. Það er ekki nægilegt að hver
einstaklingur þekki rétt sinn. Mennt-
un verður einnig að vera með þeim
hætti að hún veki með mönnum um-
burðarlyndi gagnvart náunganum og
skilning á og virðingu fyrir réttind-
um annarra.
Mannúdarhugsjón
jafnadarstefnunnar
Með samþykkt mannréttindayfir-
lýsingarinnar var lagður grunnur að
því að allir jarðarbúar, konur og karl-
ar, eigi rétt til að njóta borgaralegra
og stjómmálalegra réttinda, án af-
skipta stjómvalda.
Pallborðið Jafnframt hvílir á
Jón Baldvin
Hannibalsson
skrifar
stjórnvöldum
skylda til að
tryggja öllum, án
nokkurrar mis-
mununar, efna-
hagsleg, félagsleg
og menningarleg
réttindi.
--------------- Þessi mannrétt-
indi em ekki síður mikilvæg en hin
formlegu borgaralegu réttindi eins
og til dæmis hugsunar- og tjáningar-
frelsi. Meðal hinna félagslegu rétt-
inda er sjálfur kosningarétturinn:
Grundvallarreglan einn maður, eitt
atkvæði, sem enn í dag er þverbrotin
í íslensku kosningalöggjöfinni. Sér-
staða þessara réttinda felst hins veg-
ar í því að þau höfða til samstöðu
allra manna um að tryggja öllum
hagsæld og mannvirðingu - á út-
lendu máli „dignity“.
Norræna velferðarríkið á rætur að
rekja til hugmynda okkar lýðræðis-
jafnaðarmanna um shk mannrétt-
„Norræna velferðarríkið á rætur að rekja
til hugmynda okkar lýðræðisjafnaðarmanna
um slík mannréttindi. Þar með er því afneit-
að að félagsleg og efnahagsleg aðstoð samfé-
lagsins til einstaklinga feli í sér ölmusu til
þurfalinga. í stað ölmusu af gnægtarborði
hinna betur settu kemur rétturinn til að njóta
viðunandi lífsgæða og velsældar.“
indi. Þar með er því afneitað að fé-
lagsleg og efnahagsleg aðstoð sam-
félagsins til einstaklinga feli í sér
ölmusu til þurfalinga. I stað ölmusu
af gnægtarborði hinna betur settu
kemur rétturinn til að njóta viðun-
andi lífsgæða og velsældar.
Ríkisvaldið og
réttindabarátta kvenna
Konur víða um heim bera skarðan
hlut frá borði þegar að því kemur að
njóta viðurkenndra mannréttinda.
Öfbeldi gagnvart konum er alþjóð-
legt vandamál. Ein af grundvallar-
skuldbindingunt stjórnvalda er að
grípa til aðgerða til að hjálpa konum
til að kveða niður hvers kyns ofbeldi:
A heimilum, vinnustöðum eða ann-
ars staðar.
Þessi skylda ríkisvaldsins til að
rétta hlut kvenna er áréttuð í niður-
stöðum mannréttindaráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna árið 1993. í kjölfar
ráðstefnunnar samþykkti 48. alls-
herjarþing Sameinuðu þjóðanna
yfirlýsingu um afnám ofbeldis gegn
konum. Yfirlýsingin markar tíma-
mót þar sem í fyrsta sinn er viður-
kennt á alþjóðavettvangi að ríkis-
stjómum beri að grípa til aðgerða í
þeim tilgangi að korna í veg fyrir of-
beldi gegn konum. Sérstaklega er til-
greint að stjómvöld geti ekki vísað
til siða, menningararfleifðar eða trú-
arbragða eða látið hjá líða að grípa til
viðeigandi aðgerða með vísan til
slíka sjónarmiða.
Kvennréttindi
í þriðja heiminum
Bætt staða kvenna í samfélaginu
er ein helsta forsenda framfara víða í
löndum þriðja heimsins þar sem
ólæsi, fátækt og menntunarskortur
kvenna kemur í veg fyrir að hægt sé
að vinna bug á margvíslegum vanda-
málum, sem geta haft skaðleg áhrif á
alla heimsbyggðina. Sérstök áhersla
hefur því réttilega verið lögð á bætta
stöðu kvenna í niðurstöðum Ijögurra
alþjóðlegra ráðstefna,
haldnar hafa verið á
vegurn Sameinuðu
þjóðanna á undan-
fömum ámm. Hér
er vísað til leið-
togafundarins í
New York um
málefni bama,
heimsráðstefn-
unnar í Ríó um
umhverfi og
þróun, alþjóða-
ráðstefnu unt
m a n n -
réttindi í
Vín og
loks ráðstefn-
unnar í Kaíró
um rnann-
Ijölda og
þróun.
50 ára
afmæli
A þessu
ári verða lið-
in 50 ár frá
lokum síðari
heimsstyrjaldar-
innar og frá stofn-
un Sameinuðu þjóðanna. Samein-
uðu þjóðirnar hafa af því tilefni út-
nefnt árið 1995 sem ór umburðar-
lyndis. í upphafi þessa árs hófst ára-
tugur Sameinuðu þjóðanna sem
helgaður er menntun á sviði mann-
réttinda.
Undirbúningur af hálfu Islands
undir leiðtogafund Sameinuðu þjóð-
anna um félagslega þróun í Kaup-
mannahöfn og undir ráðstefnu um
málefni kvenna í Peking, tekur eðli-
lega mið af þessum tímamótum.
Meginþema fslenskra stjómvalda
vegna undirbúningsms undir ráð-
stefnuna í Peking er: Mannréttindi
kvenna. Utanríkisráðuneytið hefur
nú gefið út lítið kver undir þessu
heiti. Það hefur að geyma texta
mannréttindayfirlýsingarinnar sem
og texta ýmissa al-
þjóðasamninga, sem hald er f til
stuðnings mannréttindabaráttu
kvenna. Auk þess er að ftnna upplýs-
ingar um mannréttindasamninga,
sem fullgiltir hafa verið af íslands
hálfu. Nefnd sú, sem starfar á vegunt
utanríkisráðuneytisins að undirbún-
ingi kvennaráðstefnunnar miklu í
Peking í haust, á heiður skilinn fyrir
framtakið. Vonandi verður starf
nefndarinnar og félagasamtaka í
tengslum við það til þess að glæða
umræðu urn jafnréttismál kynjanna
nýju lífi.
Höfundur er utanríkisráöherra
og formaður Alþýðuflokksins
- Jafnaðarmannaflokks fslands.
Kommúnisti
dagsins
Sara Wagenknecht er 25 ára og
þráttfyrir ungan aldur hefur hún
risið til nokkurra metorða í
þýsku stjórnmálalífi. Sara þessi
er helsti
I e i ð t o g i
stalínista
i n n a n
PDS, Sósí-
alíska lýð-
r æ ð i s -
flokksins,
sem reist-
ur var úr
r ú s t u m
SED, Sósí-
alíska ein-
i n g a r -
flokksins,
er öllu réði í Þýska alþýðulýð-
veldinu. Sara þykir ákaflega
hörð í horn að taka og er svo
dyggur kommúnisti, að hún hef-
ur fengið ýmsar viðurkenningar
fyrir. (Til marks um hollustuna
segist hún stolt af aðdáun sinni
á Jósef Stalín og Walter
Ulbricht.) Sara hefur verið
flokksformanni sínum, Lothar
Bisky, óþægur Ijár í þúfu. „Hún
er með köld augu," segir Bisky
um fraukuna.
Hinumegín
Itengslum við þing Norð-
urlandaráðs sem verður í
Reykjavík í lok þessa mán-
aðar verður haldin mikil
menningarhátíð sern kölluð
er Sólstafir. Ekki hefur
mikið frést af hátíðinni sem
þó hefst um helgina með
sýningu danska leikhópsins
Café Kölbert á Hótel Borg.
Hátíðin stendur síðan með
hléum til 25. ntars og verða
á henni fjölmargar leiksýn-
ingar, upplestrarkvöld,
myndlistarsýningar, tón-
leikar, kvikmyndasýningar,
ballettsýningar og fyrir-
lestrar. Frægasti fyrirlesar-
inn er án efa Paul Nyrup
Rasmussen, en 26. febrúar
mun hann flytja fyrirlestur
í Norræna húsinu um
Stefnu Dana í ESB-mál-
Ovenju mikil gróska er
íslenskri kvikmynda-
gerð um þessar mundir. 1
kvöld verður fruntsýnd
fyrsta íslenska myndin á
þessu ári, Á köldum klaka
eftir Friðrik
Þór Frið-
riksson og
auk hennar I
stuttmynd-
in /
draumi
sérhvers
manns eftir
Ingu Lísu
Middleton.
Aukinheldur í
víst að á árinu
verða frumsýndar myndirn-
ar Ein stórfjölskylda eftir
Jóhann Sigmarsson, Tár
úr steini eftir Hilmar
Oddsson og Einkalíf Alex-
anders eftir Þráin Bertels-
son. Þá er ótalið að líklega
verða fjórar fslenskar bíó-
myndir teknar í sumar og
Ii, lfklegt að það sé met:
Draumadísir eftir As-
dísi Thoroddsen, Ag-
nes eftir Snorra Þór-
isson og Egil Eð-
varðsson, Blossi \
leikstjórn Júlíusar
Kemp og Djöflaeyjan í
leikstjórn Friðriks
Þórs...
Igærmorgun gaf Jón Sæ-
mundur Sigurjónsson
það endanlega frá sér í
morgunþætti Rásar 2, að
fara í framboð fyrir Þjóð-
vaka á Norðurlandi vestra.
Sveinn Allan Morthens
sem einkunt
var orðaður
við efsta sætið
er sagður leita
nú með log-
andi Ijósi að
frambjóðenda
fyrir Þjóðvaka
- á Siglu-
firði...

•-V < 1
^ •»
^JL.
Það er vel kunn staðreynd að sauðfjártegundin, sem
ræktuð er vegna stálullarinnar sem hún gefur af sér, á enga
náttúrulega óvini.
Fimm á förnum ve
Hlustar
Snorri Valur Steindórsson,
nemi: Stundum. En bara á gömlu
Bítalögin.
Vilberg Rafn Vilbergsson,
nemi: Já. Mér fyrstu ár Bítlanna
best.
Helga Hilmarsdóttir, flugfreyja:
Já, ég hlusta á alla hans tónlist og
sérstaklega þá sent hann samdi undir
lokin.
þú á tónlist Johns Lennon?
Hjördís Baldursdóttir, skrif-
stofumaður. Já. Mér finnst tónlist
hans frábær.
Sirkka Möller, nemi: Nei, ylirleitt
aldrei.
Viti menn
Þegar ég var yngri varð ég ofí
ástfanginn. Eftir fertugt varð
fljótið kyrrlátara. Fyrir þann
tíma vildi ég komast yfír eins
margar konur og ég gat.
Vladímir Zhírinovskíj í viðtali við
kanadíska blaðakonu.
Morgunpósturinn í gær.
Morgunpósturinn er það blað
hér á landi er næst hefur
komist skítapressunni úti
í heimi.
Þorri Jóhannsson skáld.
Morgunpósturinn í gær.
Drengskaparmaðurinn Davíð
Stefánsson [frá Fagraskógi] er
að vara mig við flöskunni,
vara mig við drykkjuskapn-
um, en það hvarflar ekki að
honum að kenna einhverju
öðru um þótt illa fari.
Steinar Guömundsson ráðgjafi fyrir
áfengissjúklinga. Morgunblaöið í gær.
Hér og nú. Viltu njóta ásta í
þessu veðri? Núna, við fjögur
saman. Þú þarft ekki annað.
Veðrið er svo kyrrt. Það er
best þegar eru margir í hópi.
Zhírínovskíj aftur.
I ritstjórnargrein kaþólsks
tímarits á Ítalíu eru prestar
hvattir til að skilja farsímana
eftir fyrir utan skriftaklefana
eða slökkva í það
minnsta á þeim..
Frétt í Morgunbladinu í gær.
Augljóst er að viðskiptabann
Sameinuðu þjóðanna bitnar á
saklausum almenningi og slíkt
getur ekki verið tilgangurinn,
hvað sem ógnarstjórn
Saddams Hussein líður.
Forystugrein Morgunblaðsins í gær.
Almenningur í írak líður nú mikinn
skort á brýnustu nauðsynjum,
og bitnar einkum á börnum.
Veröld ísaks
i
Vistun glæpamanna í fangelsi varð
ekki algengt úrlausnarefni yfirvalda
gagnvart glæpamönnum fyrr en á
nýliðnum öldunt. Frani að þeim
tfma vom sektir, aflimanir og dráp
taldar mun hentugri lausnir. Ef
glæpamanni skorti fé til að greiða
sekt þótti auðveldara að höggva af
honum fót eða hönd og einfaldast af
öllu var að taka viðkontandi af li'fi.
Þetta kom einkum til vegna þess að
líf og tilvera fátæka fólksins var
ekki mikils metin. Þetta þóttu óæðri
manneskjur og jafnvel hreint út
sagt: dýr. Afiimun sem refsing
virðist okkur nútímamönnum vera
grimmdarleg og sadistísk, en á
miðöldum var hún aðeins hugsuð
sem mildari leið en aflífun. I dag
notumst við hinsvegar við fangels-
isvist til lengri eða skemmri tfma,
en aflimun frektu- en fangelsun
glæpamanna viðgengst þó í ýmsum
löndum, til að mynda Saudi-Arabíu,
Súdan, Bangladesh, írak og Iran eft-
ir því sem næst verður komist.
Byggt á staöreyndasafni
Isaac Asimov.