Alþýðublaðið - 10.02.1995, Side 11

FÖSTUUDAGUR 10. FEBRÚAR 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
11
Erlingur Ævarr, skipstjóri og útgerðarmaður á Þorláks-
höfn, er ekki par ánægður með ríkjandi fiskveiðistefnu.
Sœmundur Guðvinsson spjallaði við Erling um hlutskipti
þeirra sem stunda sjóinn á vertíðarbátum
Kvótinn farinn
að ganga í erfdir
Öll endurnýjun flotans gengur út á að endurnýju stóru skipin á kostnað
vertíðarbátanna sem hafa haldið uppi atvinnu víðs vegar um landið.
Erlingur Ævarr: Menn á skrifstofu í Reykjavík sjá ekki hvort það er fær sjór
í Þorlákshöfn eða ekki.
„Það er staðreynd að það er nánast
búið að útrýma þessum smærri ver-
tíðarbátum. Fjöldinn er ekki nerna
smábrot af því sem áður var. Frá Þor-
lákshöfn, Eyrarbakka og Stokkseyri
vom gerðir út um fimmtíu vertíðar-
bátar, en núna er þetta komið niður í
sex báta. Á sama tíma er talað um að
þessir netabátar séu að gera útaf við
hrygningarstofninn þó svo að það sé
búið að fækka þeim svona mikið.
Það eru bara síðustu Geirfuglamir
eftir,“ sagði Erlingur Ævarr Jóns-
son skipstjóri og útgerðarmaður í
Þorlákshöfn í samtali við Alþýðu-
blaðið.
Erlingur var að dytta að um borð í
bát sínum, Eyrúnu ÁR 66, sem lá við
Grandagarð þegar við hoppuðum um
borð. Erlingur segist jafnan hafa stutt
Alþýðuflokkinn gegnum þykkt og
þunnt og á sæti á framboðslista
flokksins á Suðurlandi. Hann á að
baki þtjátíu ára sjómannsferil og eins
og gefur að skilja snýst talið fyrst og
fremst um fiskveiðar og stjómun
þeirra sem Erlingur Ævar gerir marg-
ar athugasemdir við.
„Vertiðin er orðin ansi stutt og
stendur til að stytta hana enn. Ef það
fmmvarp sem nú er til umræðu
kemst á koppinn á að banna bátum
upp að þijátíu tonnum veiðar í janúar
og febrúar, auk nóvember og desem-
ber. Síðan er búið að lengja hrygn-
ingarstoppið og páskastoppið og þá
fer þetta ekki að verða nein vertíð.
Enda er búið að hirða af okkur megn-
ið af kvótanum. Hann er kominn úr
tæpum þrjú hundmð tonnum af
þorski niður í tæp fimmtíu og átta
tonn. Það má því kannski segja að
við þurfum ekki langan tíma til að ná
þessu,“ segir Erlingur.
En þarf ekki að draga úr sókn-
inni til að vernda fiskistoí'nana?
„Bíddu nú hægur. Á sama tíma og
þessi aðför er gerð að vertíðarbátun-
um er alltaf verið að bæta við miklu
öflugri og stærri togskipum. Þar er
ekkert spymt við fótum. Það þykir
hins vegar sjálfsagt að útrýma vertíð-
arbátum sem hafa haldið uppi vinnu í
þessum kaupstöðum víðs vegar um
landið. Þar má nefna Vestmannaeyj-
ar, Þorlákshöfn, Stokkseyri og Eyrar-
bakka. Það er unnið markvisst að því
að útrýma þessum bátum til að hífa
togaraútgerðina upp. Kvótinn færist
af bátunum yfir á togarana. Öll end-
umýjun gengur út á að endumýja
þessi stóm og fullkomnu skip á
kostnað vertíðarbátanna."
Hvaða áhrif hefur það á um-
gengni við auðlindina?
„Það er augljóst hvaða áhrif það
hefur að vera með svona kraftmikil
skip sem draga þung og mikil veiðar-
færi eftir botninum þar sem fiskurinn
á að alast upp. Það er alltaf verið að
djöflast á þessu með þyngri og öfl-
ugri veiðarfærum sem em dregin eft-
ir botninum.
Það sem hefur breyst í sóknar-
mynstrinu er að þessum vertíðarbát-
um og netabátum er útrýmt á sama
tíma og togkraftur togskipanna hefur
stóraukist og líka fjöldi þessara
skipa. Rækjuskipin em orðin togarar
líka og það er gffurleg aukning í
rækjuna. Við viium að öll þessi
rækjutroll hafa drepið mikið af seið-
um því þau em það fínriðin. Loðnu-
skipum hefur líka ijölgað og þau em
orðin stærri. Þetta er gert á sama tíma
og fiskistofnar hrynja. Sóknin verður
grimmari og meira rask á botninum.
Það er með réttu hægt að segja að net
séu umhverfisvæn veiðarfæri. Þau
sitja kyrr á botninum þangað til þau
em hffð upp og þau fara sfðan beint
niður aftur. Það er hægt að skammta
það hve stór fiskur er tekinn í net.
Þau liggja kyrr og hægt að ráða því
hvaða stærðir em veiddar og það
verða engar skemmdir á botninum.
Þetta er því miklu betri stýring á
veiðum og fer betur með miðin. Það
má líka segja að línuveiðar séu um-
hverflsvænar eins og netin en á línu
er ekki hægt að ráða því hvað þú
færð stóran fisk meðan möskvamir
ráða því á netunum. En þessi mikla
sókn stóm skipanna er orðin langt
umfram það sem fiskistofnamir þola.
Menn vilja bara ekki viðurkenna
þetta."
Hvernig á að bregðast við þess-
ari þróun?
„Þetta er allt gott í hóft. Menn
verða bara að stilla þetta saman og
athuga hvaða áhrif þetta hefur á fiski-
stofnana. Hvemig hægt er að fara
best með auðlindina. Það verðurekki
gert með þessunt öflugu togskipum.
Fiskurinn hefur hvergi frið og þau
eyðileggja ætið. Botnkvikindin hafa
ekki heldur frið. Það er markvisst
unnið að því að útrýma þessu.“
Ytir kvótakertið undir þessa
óheillaþróun?
„Það vom teknir skringilegir pólar
í liæðina þegar kvótakerfið var
ákveðið, það er að segja viðmiðun
fyrir hvem og einn. Maður lendir í
því að vera með toppskip og kaupa
svo minna skip þegar kvótinn bytjar.
Maður kaupir bát sem einhver annar
átti sem fiskaði ekki á hann og verð-
ur þá að hlíta því að vera eins og bát-
urinn og fá kvóta í samræmi við það.
Þannig er kvótakerfið uppbyggt.
Möguleikamir fyrir menn að byrja í
útgerð em varla fyrir hendi. Menn
verða helst að fá kvóta í arf til að geta
hafið útgerð. Kvótinn er farinn að
ganga í erfðir.“
En fiskimiðin eru sanit sameign
þjóðarinnar, alla vega í orði?
Eftir að Erlingur Ævarr hafði jafn-
að sig eftir hláturinn sem þessi spum-
ing vakti sagði hann meðal annars:
„Þeir sem stóðu vel þegar þetta
kerit fór á stað vilja engu breyta. Síð-
an em menn sem hafa lítinn kvóta úr
að spila sem alltaf er verið að kmkka
í og taka af. Þar standa kannski 25
prósent eftir af kvótanum sem þeir
fengu í upphafi. Þessir menn eiga
enga möguleika á að ná sér upp. Ef
menn ætla að kaupa kvóta núna kost-
ar kílóið hátt á Ijórða hundrað krón-
ur. Þetta er verðið á því sem þeir
kalla eignakvóta. Hins vegar er bara
enginn slíkur kvóti til sölu.
Það er líka nokkuð öfugsnúið að
skip með þokkalega góðan kvóta
geta farið í Smuguna og náð sínum
aflakvóta þar. Síðan láta þeir þessa
vesalingum sem búið er að hirða
kvótann af fiska fyrir sig fyrir skít á
priki. Og menn em fegnir að gera
þetta því þeir hafa ekkert annað. Við
veiðum fyrir þessa greifa. Nú er það
hins vegar svo að svokölluð hags-
munafélög, eins og Vélstjórafélagið
og Skipstjóra- og stýrimannafélagið,
em að útiloka það að bátar sem hafa
lítinn kvóta en geta bætt á sig með
því að fiska fyrir einhvem annan og
fá fyrir þokkalegt verð, fái að veiða
með þessum hætti. Sjómennimir
mega ekki ráða því sjálfir hvort þeir
róa bara í tvær vikur og klári kvótann
eða haldi áfram að fiska með leigðan
kvóta. Þeir fá að vísu ekki eins mikið
verð fyrir leigukvóta og þegar veidd-
ur er eigin kvóti bátsins. Við skulunt
segja að þeir fái eitt hundrað til eitt
hundrað og tíu krónur fyrir kílóið af
físki af eigin kvóta. Síðan þegar hann
er búinn er einhver sem vill láta þá
veiða fyrir sig kvóta og vinna þann
físk sjálfur og borga kannski áttatíu
krónur. En hagsmunasamtökin em
að stoppa sjómenn af við að gera
þetta og loka vertíðinni á sjómenn-
ina.
Þetta þykir mér skrítin hagsmuna-
gæsla því þetta er ekki gert að kröfu
sjómanna. Það er alltaf einn og einn
sem er alltaf vælandi og gjammandi
um að það sé verið að stela af þeim.
En með þessum hætti em samtökin
farin að vinna beint á móti hagsmun-
um sinna umbjóðenda."
Stefnir allt í að kvótinn safnist á
fárra hendur?
„Það gerir það. Það er unnið mark-
visst að því að kvótinn verði á hönd-
um örfárra en hinir lepji dauðann úr
skel. Þessir piltar eins og Kristján
Ragnarsson og fleiri hugsa ekki um
annað en togara og loka augunum
fyrir þessari staðreynd. Þeir eiga líka
að gæta hagsmuna þeirra sem gera út
báta en hugsa bara í toguram. Enda
er meira atkvæðamagn á bak við tog-
arana en þessa bátapunga og menn
eins og Kristján hanga lengur í
djobbinu vegna þess að stóm skipin
ráða. Þar eru peningar og kvótinn á
bak við. Það er stigið ofan á hina.
Það er löngu orðið tímabært að
fara úr LÍÚ áður en þeir drepa alla
sem ekki eru á togara eða loðnuskipi.
Það hefur bara aldrei orðið úr því að
við hinir stofnuðum sérstök samtök,
þrátt fyrir að tillögur hafi verið bom-
ar upp á félagsfundum í þá vem.
Þetta er orðin slík einstefna að menn
ráða ekki við þetta.“
Hvað ætlar þú að gera í vetur,
Erlingur?
„Ég veiði mín fáu tonn og síðan
sel ég mig bara. Svona er nú staðan
hjá mér eftir að hafa stundað sjóinn
yfír þrjátíu ár. Fyrst frá Eyrarbakka
og síðan frá Þorlákshöfn."
Hefur stöðugt dregið úr afla á
þeini tíma?
„Það þarf ekki langan tíma til að
ná þessum kvóta sem maður hefur.
En afli hefur alltaf verið misjafn. Ég
man eftir vertíðum fyrir mörgum ár-
um þegar engan flsk var að fá. Svo
komu vertíðir skömmu seinna þar
sem var mokfiskirí. Það er stundum
enginn fiskur austur á Selvogsbanka
en mokfiskur fyrir vestan Snæfells-
nes á sama tíma.“
Hvernig stendur sjávarútvegs-
ráðherra sig í starfi?
„Mér finnst Þorsteinn Pálsson
kjafta bara í hringi og maður getur al-
veg eins lagt sig meðan hann talar.
Enda hafa menn sofnað undir ræðum
hans. En hann virðist eitthvað vera
að reyna til að stemma stigu við
stækkun flotans. Hins vegar hefur oft
verið ýjað að því við hann hvort hon-
um ofbjóði ekki þessi gengdarlausa
stækkun flotans. Hann hefurþá spurt
á móti hvort hann eigi að stoppa
menn sem ætla að kaupa eða láta
smíða stór og mikil skip og hafi til
þess peninga. Auðvitað á hann að
stoppa það. Til þess er hann ráðinn.“
Hvað finnst þér um pólitíkina
um þessar mundir?
„Mér finnst útlitið fyrir minn flokk
ekki slæmt. Ég vonast eftir góðu
gengi Alþýðuflokksins í kosningun-
um en það hefur alltaf verið erfitt fyr-
ir flokkinn að ná inn manni í Suður-
landskjördæmi. Það hafðist með
Magnús H. Magnússon og maður
vonar það besta. Það hafa verið um-
brot í pólitíkinni en ekki hef ég séð
ástæðu til að hlaupa út undan mér.“
Þú sagðir í upphafi samtalsins
að nú væri mjög þrengt að vertíð-
arbátum. Er ekki erfitt fyrir ykkur
sem eftir eru að sæta alls konar
skilyrðum?
„Þú getur nú nærri. Samkvæmt því
fmmvarpi sem er á döfinni á að
banna okkur sem erum með báta
undir þijátíu tonnum að stunda veið-
ar í febrúar. Þetta er út í hött. Menn
upp á skrifstofu í Reykjavík sjá ekki
hvort það er fær sjór í Þorlákshöfn
eða ekki. Ef mönnum er ekki treyst-
andi til að stunda sjó án þess að vera
með einhverjar blækur fyrir sunnar
yfir sér þýðir ekki fyrir nokkum
mann að halda þessu áfram. Síðan
kemur páskastopp og svo hrygning-
arstopp og vertíðin búin í maí. Það er
því orðinn ákaflega stuttur tími sem
mönnum er gert kleift að veiða sinn
vertfðarfisk. Það getur líka verið vit-
laust veður allan marsmánuð eins og
í febrúar. Þeir ráða því ekki f Reykja-
vík.
Þessir bátar sem em stærri ætla oft
að róa þótt spáð sé brælu daginn eft-
ir. Þá hins vegar hirðum við á minni
bátunum netin og geymum þau í bát-
unum til að koma ekki með gamlan
fisk. Hinir hafa hins vegar lagt aftur
og ætlað að draga daginn eftir en
draga svo ekkert frekar en við. Stærri
bátamir gera það því ekkert síður
gamalt í netunum en minni bátamir.
Það má hins vegar gera mun á milli
sex tonna báta og þrjátíu tonna,"
sagði Erlingur Ævarr að lokum.
Veana c
við aekrlfendae

Á næ&tu -górum vikum verða dregin út' • nöfn áskrifenda
blaðsins vikulega.
Pregin verða út2 nöfn í hverju kjördasmi.
Nöfn hinna heppnu birtastí Alþ/ðublaðinu
á þríðjudögum og föstudögum.
ningarnir eru ^jafabréf á vöruúttekt
tabúðinni O A
krónur^l/#L/t/v/j
r Alþýðublaðeins í Alþýðuhúslnu í Reykjavík,
1-625566, myndsenriir 91-629244.
~ nýir sem gamlir - eru í pottinum.
111™™"..... mmam*.