Alþýðublaðið - 08.02.1995, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐU BLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 8. FEBRUAR 1995
Mið-Austurlönd

■HL; %~v ' < ■,
Sundurtætt rútustöö: Sjálfsmorösárásir Palestmumanna ágerast stödugt.
Sprengjuárásir Palestínumanna og landnám gyðinga ógna friðarumleitunum í Israel.
í þetta skiptið þurftu ísraelskir
sjónvarpsáhorfendur engra skýringa
við til að vita hvað skeggjuðu menn-
imir vora að gera við málningarsköf-
umar og plastpokana við Beit Lid
vegamótin í Mið-Israel. Þeir vora
fulltrúar rabbínaembættisins að safna
saman leifum af mannlegu holdi á
sundurtættri rútustöðinni, sem palest-
ínskir hryðjuverkamenn sprengdu í
loft upp í sjálfsmorðsárás í síðustu
viku. Samkvæmt hinu gyðinglega
lögmáli nægir ekki að grafa einungis
hluta líkamsleifa manns heldur verð-
ur að grafa hann allan við hefð-
bundna jarðarför. Sjónvarpsáhorf-
endumir höfðu séð sömu aðfarir að-
eins þremur mánuðum áður, þegar
önnur sjálfsmorðsárás var gerð á
strætisvagn í Tel Aviv. Þar létu 22 líf-
ið.
Slíkar myndir hafa verið tíðar á
sjónvarpsskjánum undanfarið, eins
og endursýningar á sömu atburðum.
Palestínskir hryðjuverkamenn hafa
Qóram sinnurn á síðastliðnu ári laum-
að sér yfir úl Israel og komið af stað
sprengingum sem hafa drepið sam-
tals 60 manns og slasað i 94. Það
eykur á sorg og reiði ísraelsmanna
hve ung fómarlömbin vora. Allir
nema einn af þeim sem vora myrtir á
rútustöðinni voru á aldrinum 18 úl 24
ára. Allir nema einn vora hermenn.
Það réttlætir vafalaust árásina í hug-
um margra Palestínumanna, en í aug-
um Israelsmanna er það hryllilegast
að þetta var fólkið sem átti að forða
óbreyttum ísraelskum borguram ffá
slíkum árásum.
Forseti Israels vill
hætta viðrædum
ísraelskum borgurum virðist nóg
boðið. Eli Landau, borgarstjóri
Herzliyu og áður mikill stuðnings-
maður ffiðarsamninga Israelsmanna
og Palestínumanna, segir: „Ef friður-
inn á að varðast af líkum gyðinga, þá
segi ég hingað og ekki Iengra.“
Yithak Rabin, forsætisráðherra
ísraels lofaði löndum sínum öryggi
og friði er hann tók það skref að
semja við Palestínumenn um sjálfs-
stjóm á hemumdu svæðunum. Síðan
þá hefur verið lítið um öryggi og frið
í ísrael. Fylgi við Rabin hefur hrapað
innanlands og margir Israelsmenn ef-
ast um tilgang áffamhaldandi friðar-
viðræðna. Þær era nú í salti sökum
vaxandi andstöðu Israelsmanna og
gremju Palesúnumanna yfir áfram-
haldandi landnámi gyðinga á Vestur-
bakka Jórdanár. Hryðjuverkamenn-
imir hafa tekið sálfræðilegt fram-
kvæði og svigrúm Arafats og Rabins
er að verða að engu.
Áframhaldandi manndráp innan
hinna gömlu landamæra Israels, það
er frá því fyrir útþenslu ríkisins árið
1967, fara scrstaklega illa í menn.
Sjálfur forseti Israels, Ezer Weiz-
man, hefur krafist þess að friðarvið-
ræðunum verði hætt. Það kom á óvart
að slík krafa skyldi koma frá honum,
sem hefur ávallt verið afar friðelsk-
andi maður. Þó að nokkrir úr ráðu-
neyti Rabins hafi verið sammála
kröfu forsetans á laun, kaus Rabin að
hundsa hana og krafðist þess að
áfram yrði haldið á þeirri braut að
koma á Palestínsku sjálfsstjómarríki.
Þó era menn í hans innsta hring sem
hafa efasemdir um að erfiði hans skili
árangri. „Við þurfum að breyta stefn-
unni hressilega til að næsta stig frið-
arferlisins skili árangri,“ segir Said
Uri Savir, ráðuneyússtjóri utanríkis-
ráðuneytisins ísraelska.
Landnemar þyrnir í
augum Palestínumanna
Vonleysi Israelsmanna er einung-
is hálfur vandinn. Friðarferlinu hefúr
ítrekað verið stefnt í hættu útaf stöð-
ugu landnámi gyðinga á Vesturbakk-
anum. Þar búa nú um 120.000
manns. Þrátt fýrir að ríkisstjóm Ra-
bins hafi þegar árið 1992 lofað að
„frysta" landnám gyðinga hefur hún
nú í hyggju að ljúka byggingu 30.000
nýrra íbúða. Þetta hefur kallað á hörð
viðbrögð Palestínumanna, mótmæla-
göngur og hótanir palestínskra ráða-
manna um að hætta friðarviðræðum.
ísraelskir hermenn: Félagarnir
syrgðir.
Hingað til hefur friðarsamkomu-
lagið gengið mikla þrautargöngu.
Síðan Rabin og Arafat undirrituðu
samkomulagið í september 1993,
hafa 112 Israelsmenn látið lífið íyrir
höndum palestínskra hryðjuverka-
manna sem hafa einsett sér að spilla
fyrir friðarsamningunum. Á sama
tímabili hafa ísraelsmenn drepið 195
Palesú'numenn. Margir þeirra vora
einnig saklausir, óbreyttir borgarar,
eins og hinn 14 ára Mohamed Abed
Ghani, sem dó í síðustu viku eítir að
ísraelskir hermenn skutu á hóp náms-
manna sem gerðu hróp áð þeim.
Verri en þessar blóðugu stað-
reyndir er þó sú tilfinning sem hefur
gripið um sig hjá báðum þjóðum að
ástandið muni aldrei batna. Palest-
fnumenn og bandamenn þeirra í Ar-
abaheiminum eru sannfærðir um að
ísraelsmenn hyggist ekki útfæra
sjálfsstjómarsvæðið á Gazaströnd-
inni og í Jeríkó um allan Vesturbakk-
ann, eins og þeir kjósa. Fyrirhugaðar
kosningar á sjálfsstjómarsvæðinu
áttu að vera fyrir sex mánuðum og
ísraelsmenn eiga enn efúr að draga
her sinn til baka eins og um var sam-
ið. Eftir árásina á Beit Lid kennir
Arafat einnig öfgahópum Palesú'nu-
manna um hve seint miðar. Hann
sagði nýlega: „í hvert skipti sem við
eygjum von um að ná undir okkur
Vesturbakkanum og aukinni sjálfs-
stjóm, þá kemur nýtt vandamál upp á
yfirborðið."
Harðneskjulegar
yfirheyrslur
Rabin bað þjóð sína í sjónvarps-
ávarpi að gefast ekki upp á „augna-
bliki veikleikans," en skoðanakönn-
un í dagblaðinu Ma’ariv sýndi að
37% Israelsmanna vildi halda friðar-
viðræðunum áfram á meðan 50%
vildu hætta þeim. Þetta era hæstu nei-
kvæðu viðbrögðin hingað úl. Forsæt-
isráðherrann lætur þetta ekki á sig fá.
„Við höfum lagt of mikið undir í
þessu máli,“ segir Uri Dromi tals-
maður ríkisstjómarinnar.
Allt sem Rabin hafði að bjóða þjóð
sinni vora auknar öryggisráðstafanir.
Eins og eftir aðrar árásir, lokaði hann
landamæram Israels fyrir 40.000 pal-
estínskum verkamönnum sem dag-
lega þurfa að sækja vinnu sína utan
sjálfsstjómarsvæðanna. Þessar ráð-
stafanir virðast ekki hafa neinar aðrar
afleiðingar en að vekja upp almenna
reiði meðal Palestínumanna. Rúm-
lega hundrað meintum hryðjuverka-
mönnum var smalað saman á Vestur-
bakkanum. Öryggissveitunum var
leyft að halda áfram með harðneskju-
legar yfirheyrslur sem vora leyfðar
eftir sprenginguna f sú'æúsvagninum
í Tel Aviv. Síðan þá hafa Israels-
menn handtekið 1.500 Palestínu-
menn og halda því statt og stöðugt
fram að upplýsingar sem þeir hafi
fengið í gegnum slíkar yfirheyrslur
hafi komið í veg íyrir þijár sjálfs-
morðsárásir, eina bílsprengingu og
rán á ísraelskum hermanni.
Aðskilnaður þjóða
ísrael hefur lagt hart að Arafat að
leggja til atlögu við öfgahópana sem
hafa bækistöðvar sínar á sjálfsstjóm-
arsvæðunum. Arafat hefur hingað til
tekið vægt á þessum hópum af ótta
við að koma af stað borgarastríði á
meðal Palestínumanna. ísraelskir
embættismenn létu í ljósi vonir um
að hann myndi loks láta til skarar
skríða nú. Palestínskir öryggislög-
reglumenn hafa tekið höndum um 20
meinta hryðjuverkamenn. Skipulags-
málaráðherra Arafaks sór og sárt við
lagði að „í þetta skiptið verður þetta
ekki bara sýning í tvo til þijá daga.“
í marga mánuði hefur Rabin barist
fyrir „aðskilnaðarhugmyndinni" svo-
kölluðu, það er að ísraelsmenn og
Palesúríumenn búi hlið við hlið en
einangraðir ffá hveijum öðtum. Nú
er hann að finna leiðir til að hrinda
henni í framkvæmd. Sumir ráðherrar
ríkisstjómarinnar hafa talað um að
reisa girðingu til að halda Palesúnu-
mönnum úti. En það er óhandhæg og
einfölduð hugmynd. Það að reisa
slíkt mannvirki yrði óhjákvæmilega
séð sem tilraun úl að festa í sessi
landamæri Israelsríkis og Palestínu-
ríkis, sem á að verða að veraleika ár-
ið 1999.
Þar úl það er fyrirliggjandi eitt-
hvert lokasamkomulag, verður aðk-
ilnaðarhugmynd Rabins einhliða. Þó
svo að ísraelskir vinnuveitendur
græði vel á að ráða úl sín ódýrt pal-
esúnskt vinnuafl, þá vill ríkisstjómin
halda Palestínumönnum utan landa-
mæra ísraels. Þrátt fyrir það þá vill
hún halda áffarn að vemda fsraelska
landnámsmenn á Vesturbakkanum
og jafnvel á Gazasvæðinu. Það er óá-
sættanlegt fyrir Palesúnumenn. Einn-
ig það að loka Israel fyrir palesúnsk-
um verkamönnum sviptir þá inn-
komu upp á 70 milljónir íslenskra
króna daglega. Ef alþjóðleg aðstoð
myndi renna svo styrkum stoðum
undir palesúnskt efnahagslíf að það
væri hægt að endurskapa þau störf
sem töpuðust í ísrael, þá myndi að-
skilnaðarhugmyndin einnig verða
aðlaðandi fyrir Palesúnumenn. En
einungis ef hún gætti jafnvægis. Mo-
hamed Natshe, skransali í Hebron
segir: „Rabin vill ekki þurfa að horfa
upp á smetúð á mér. Eg vil þá ekki
þurfa að horfa upp á hans heldur, né
heldur landnemana eða hermenn-
ina.“
Strax í ákvörðun
endanlegra landamæra
Samkvæmt friðarsamkomulaginu
frá 1993 eiga landnemabyggðimar
að haldast óbreyttar til bráðabirgða.
Undir lok aðlögunarinnar á svo að
taka ákvörðun um framtíð þeirra. Þar
næst eiga Israelsmenn að fjarlægja
allan herafla sinn og leyfa ríkisstjóm
Arafats að taka við stjórninni. En
ísraelsmenn segja að sökunt ofbeldis
Palesúnumanna verði herinn að vera
áffarn úl að tryggja öryggi landnem-
anna. Það verður erfitt að selja Arafat
þau rök.
Augljósast mun vera á þessu stigi
málsins að hoppa yfir þennan mót-
sagnakennda aðlögunarlíma og fara
beint í samningaviðræður um loka-
lausn vandamálsins, en þær eiga ekki
að hefjast fyrr en að ári liðnu. Þessi
hugmynd er í skoðun hjá ríkisstjóm
Rabins. Israel myndi þá væntanlega
reyna að þenja landamæri sín yfir
landnemabyggðimar og bjóða Pal-
esúnumönnum upp á sjálfstætt ríki á
því landi sem eftir væri. Sa’eb Erak-
at, palestínskur ráðherra, segir Pal-
esúnumenn vera tilbúna til viðræðna
um lokalausn nú þegar. Palestínu-
menn munu halda á lofti kröfunni um
Gazasvæðið og allan Vesturbakkann,
þar á meðal austurhluta Jerúsalem,
sem þeir vonast úl að geta gert að
höfuðborg sinni.
Að semja um endanleg landamæri
og að leysa deiluna um Jerúsalem,
sem ísraelsmenn vilja halda undir
sinni stjóm, er hægara sagt en gert.
En þjóðimar tvær eru tilbúnar í lög-
skilnað og því lengur sem þær hanga
í sínu stormasama sambandi því erf-
iðari verður skilnaðurinn.
Byggt á Time / mám
Peres, Arafat og Rabin: Svigrúmið minnkar jafnt og þétt.