Alþýðublaðið - 01.03.1995, Síða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 1.MARS 1995
Sigurður Bogi Sævarsson fór á vegum Alþýðublaðsins í veiðiferð um síðustu helgi
með loðnubátnum Guðmundi VE. Hann segir ferðasöguna í máli og myndum.
Kristján handfjatiar silfraða loðnuna sem er gulls ígildi fyrir blankt þjóðarbú.
Stemmningin í brúnni er afur
sérstök. Menn talast við í hálfum
hljóðum og vita að stundin er að
renna upp. Skipstjórinn, sem
gengur undir viðurnefninu Karl-
inn, er í vígahug og á fiskileitar-
tækjum hans má sjá rauða og
græna geisla sem segja okkur að
hér sé eitthvað að hafa. Hér er
loðna. Alveg vaðandi. Mannskap-
urinn hefur gert sig kláran og
stendur úti á dekki. Loks æpir
karlinn „lago!“ - og stýrimaðurinn
lætur þau boð ganga áfram út á
dekk. Nótinni er rutt fyrir borð og
hún látin sökkva niður. Sigldur er
hringur, nótinni þannig lokað og
fiskurinn silfurlitaði lokaður inni.
Síðan er nótin dregin að skipinu og
dælunni kastað út. Silfrinu - sem
síðar breytist í gull - er dælt um
borð.
Við erum stödd um borð í
loðnuskipinu Guðmundi VE 29
um klukkan eitt aðfararnótt laug-
ardagsins 25. febrúar. Skipið er
statt á að giska 5 til 10 sjómílur út
af Dyrhólaey. Það er lygn sjór. Hér
er loðnufloti staddur, rúmlega tíu
skip, en loðnugangan sem allir Is-
landsbersarnir sverma fyrir færist
hratt vestur með suðurströndinni.
Þegar blaðamaður setti sig fyrst í
samband við skipverja á Guð-
mundi, um þarsíðustu helgi, var
loðnutorfan út af Ingólfshöfða.
Síðan færði hún sig hægt og síg-
andi vestur með landinu. Var úti
fyrir Mýrdalnum um síðustu helgi
þegar blaðamaðurinn fékk að
fljóta með. Og loðnutorfan er
komin ennþá vestar nú, þegar
þessar línur birtast lesendum.
Loðnan er seint á ferð-
inni
Loðnuvertíð þessa vetrar hefur
verið óvenjulega sein af stað, að
sögn skipstjórans á Guðmundi VE,
Gríms Jóns Grímssonar. „Hún er
vanalega nokkrum vikum seinna á
ferðinni,“ segir hann en bætir við
að almennt sé loðna óútreiknan-
legur fiskur. Grímur Jón kveðst
ánægður með þá loðnu sem veiðist
þessa dagana; hún sé nær alveg
átulaus og hrognafyllingin um það
Grímur Jón Grímsson skipstjóri
takmarkaðri aflaheimildum en
voru.
„En hvað á ég að gera í land?“
segir hann og ypptir öxlum, að-
spurður hvort ekki sé kominn tími
til að hafa fast land að staðaldri
undir fótum úr því tekjumöguleik-
arnir hafi rýrnað svo mjög.
Fagur fiskur í sjó
Eftir lambalærið og grænu
baunirnar liggja menn á meltunni
og horfa á sjónvarpið. A skjánum
er fræðsluþáttur um mörgæsir á
suðurskautinu og alþekkt rödd
Oskars Ingimarssonar, sem er
einkennismerki fyrir alla sjón-
varpsþætti um náttúrufræði, malar
undir. En þó þátturinn sé fróðlegur
eru strákarnir í borðsalnum í góðu
spjallstuði. Félagarnir Oskar
Friðriksson og Kristján Möller,
hásetar á Guðmundi, eru vi'ðsigldir
og kalla ekki allt ömmu sína.
I spjalli blaðamanns við þá fé-
laga ákváðum við að einbeita okk-
ur að fiskveiðistjórnuninni - og
Oskar sagði sisvona: „...finnst þér
það skrýtið að menn séu óánægðir
með hana?“ I máli hans og Krist-
jáns er rauði þráðurinn sá, að fá-
ránlegt sé að fagur fiskur í sjó sé
löggilt eign örfárra manna í Iand-
Tónleikar Sinfóníuhljómsveitar Islands á morgun
Sögusinfónían eftirJón Leifs
loks frumflutt í fullrí lengd
Einleikari með hljómsveitinni annað kvöld verður
Isabelle van Keulen, heimsþekktur fiðlu- og víóluleikari.
Allt í fullsving: Atli Sigurðsson stýrimaður í fullum herklæðum á
dekkinu.
Sinfóníuhljómsveit íslands heldur
tónleika í Hallgrímskirkju á morgun,
fimmtudaginn 2. mars, klukkan
20:00, undir stjórn Osmo Vánská,
einleikur er t' höndum Isabelle van
Keulen og á efnisskránni eru Fiðlu-
konsert númer 5 eftir Wolfgang
Amadeus Mozart og Sögusinfónían
eftir Jón Leifs.
Einleikarinn Isabelle van Keulen er
jafnvíg á fiðlu og víólu og kveinkar
sér víst ekki undan hinum erfiðustu
verkefnum á bæði á hljóðfærin. Hún
hefur sópað að sér verðlaunum í
Ilðlukeppnum, svosem einsog keppni
sem kenndi er við ftðluleikarann af-
burðasnjalla, Yehudi Menuhin árið
1983 og árið 1984 hlaut hún titilinn
„Tónlistarmaður ársins“ í Euruvision-
keppni ungra hljómlistarmanna. lsa-
belle van Keulen hefur komið fram á
listahátíðum víða um heim og er án
vafa í fremstu röð ungra ftðluleikara.
Þar af leiðandi sækjast þekktustu
hljómsveitir og hljómsveitarstjórar
eftir samvinnu við hana og telst koma
hennar hingað til lands því mikill
fengur.
Það er kannski ekki á allra vitorði
en Wolfgang Amadeus Mozart var
ekki eingöngu tónskáld og píanóleik-
ari með yftrburðahæftleika, heldur
var hann einnig afar snjall fiðluleikari
og lék jafnvel á víólu ef svo bar und-
ir. Fíðlukonsert í A-dúr er fimmti í
röð fiðlukonserta sem Mozart, þá- á
19. aldursári, samdi árið 1775. Síðar
bætti hann tveimur við. Þessa fimm
konserta samdi hann fyrir hirð Max-
imilian erkihertoga og lék tónskáldið
sjálfur einleikshlutverkið í þeim öll-
um.
Fá tónskáld þykja tala íslenskara
tónmál en Jón Leifs. Sautján ára gam-
all sigldi hann til Þýskalands - nánar
tiltekið til Leipzig - þar sem hann
lagði stund á nám í píanóleik, hljóm-
sveitarstjórn og tónsmíðum. I Þýska-
landi bjó Jón til ársins 1944 er hann
flutti aftur til fósturjarðarínnar. Hon-
um vegnaði vel f Þýskalandi, tón-
smíðar hans voru íluttar og gefnar út á
hljómplötum. Jón fór með Fílharmón-
íuhljómsveit Hamborgar í tónleikaför
um Norðurlönd sumarið 1926. Þeirri
ferð lauk á Islandi og markaði heim-
sóknin tímamót hér á landi því þá
Veiðihúfan komin á sinn stað:
til í slaginn.
uppá steikt læri með kartöflum,
rauðkáli og grænum baunum.
Þetta rífa menn í sig.
Stefán Einarsson kokkur
kveðst hafa verið 28 ár til sjós og
það sé öllum þeim árum of mikið.
Tekjur í þessari atvinnugrein séu
nú mun minni en þær voru áður,
og það skapist meðal annars af
bil 20%. Það er afar gott, en lág-
mark þess að frysting geti hafist er
að hrognafyllingin sé um 15% -
það er hlutfall hrogna í heildar-
þyngd hverrar hrygnu.
Mikilvægt er að sem mest veið-
ist af hrygnum. Hrognin fara öll í
frystingu en hængurinn í bræðslu.
Og einsog einn skipstjórinn á
loðnuskipi heyrðist segja í talstöð-
inni: „Það er ekki verra að kven-
þjóðin sæki svolítið að manni." Og
hann bætti við og spurði kollega
sinn á næsta skipi: „Eru kátir dag-
ar hjá þér?“ og átti þar við hvort
hrygnan sækti álíka mikið að hon-
um og sér.
Valinn maður í hverju
rúmi
A Guðmundi VE er valinn
maður í hverju rúmi einsog
sagt er, og allir ganga án hiks
og af einurð að sínum störf-
um. Olíkt því sem sjóara er
sagður siður tala þeir í virð-
ingartóni um kokkinn, enda á
hann ekki annað skilið. Er fær
í sínu fagi. A útstíminu á mið-
in býður hann mannskapnum
Osmo Vánská: Aðal-
stjórnandi Sinfón-
íunnar stjórnar henni
annað kvöld.
Isabelle van Keulen: Fiðlu- og víóluleikari á heims-
mælikvarða gælir við hlustir Sinfóníugesta á morgun.
Jón Leifs: Snillingur
sem var vanmetinn
af löndum sínum allt
fram á síðustu ár.
heyrðu Islendingar í fyrsta sinn I full-
skipaðri sinfóníuhljómsveit. í lok
heimsstyrjaldarinnar síðari flutti Jón
Leifs heim aftur og var hann alla tíð
mjög virkur bæði sem tónskáld og
ekki síður sem baráttumaður fyrir
hagsmunum íslenskra tónlistar-
manna. Hann stofnaði Tónskáldafé-
lag íslands strax ári eftir heimkomu
síðar, 1945, en STEF (Samband tón-
skálda og eigenda flutningsréttar) var
stofnað árið 1948. í lifanda lífi átti Jón
Leifs ekki velgengni að fagna meðal
landa sinna, tónverkum hans var í
besta falli tekið með tómlæti, oftast
mætti þeim andúð, en á seinni árum
hafa augu mann tekist að opnast fyrir
snilld hans.
Sögusinfóníuna hóf Jón Leifs að
semja árið 1942. Hún var síðan frum-
flutt í Helsinki undir stjóm Jussi Ja-
las, þá dálítið stytt og þannig var hún
hljóðrituð á hljómplötu tuttuguog-
fimm ámm síðar af Sinfóníuhljóm-
sveit íslands,
einnig undir
stjóm Jussi
Jalas.
Á tónleik-
unum í Hall-
grímskirkju
annað kvöld
má segja að
um frum-
f 1 u t n i n g
verksins sé
að ræða því
sinfónían
verður þá í
fyrsta sinn
flutt fheild sinni.
Samningar hafa tekist milli Sin-
fónúhljómsveitar íslands og sænska
útgáfufyrirtækisins BIS um útgáfu á
verkum Jóns Leifs og mun Sögusin-
fónían verða fyrst í röðinni. Hljóðrit-
un hennar fer fram í Hallgrímskirkju á
föstudag og laugardag.
Wolfgang Amadeus
Mozart: Yfirburða-
maður - bæði sem
tónskáld og hljóð-
færaleikari.