Alþýðublaðið - 31.05.1995, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGUR 31. MAÍ1995
ALÞÝÐUBLAÐK)
3
d u n
rinnar
Mikil er dýrð þjóðskáldsins. Ekki
dugar minna en heilt Alþýðublað til
að minnast hans og mæra - að sjálf-
sögðu. Ýmsir voru til kallaðir að
vitna og opnuviðtal við vemdara Jón-
asar í nútímanum, Kolbrúnu Berg-
þórsdóttur, svona til að árétta það að
engin spellvirki verði unnin á goðinu.
Hápunkti náði umfjöllunin þegar fé-
lagi Össur lýsti því yfir að íslandslýs-
ing Jónasar hefði orðið klassískur
gullmoli. Mörg eru efin í sögunni,
nema að sjálfsögðu snilld Jónasar.
Pallborðið I
Allt var þetta blað hið merkasta,
enda ekki við öðru að búast. í
skemmtilegri grein í blaðinu segir
Jón Stefánsson að látin skáld séu eins
konar stofustáss á íslandi. Jónas Hall-
grímsson er helsta stofustáss íslenskr-
ar menningar, yfir honum hvílir
helgi. Jón Stefánsson vil afhelgun
Jónasar, ævisögu sem færir okkur
manninn og skáldið Jónas Hallgríms-
son aftur.
Helgidómur Jónasar er nátengdur
öðmm helgidómi: íslenskri sjálfstæð-
isbaráttu. Fram til þessa dags hefur
íslensk þjóðemishyggja haft slík tök
á pólitískri og menningarlegri orð-
ræðu í landinu að allt annað en helgi-
sagan um Jónas hefur verið nánast
óhugsandi. Nýr skilningur og áhugi
landsmanna á Jónasi verður án efa
nátengdur nýrri orðræðu um menn-
ingu þjóðarinnar, sjálfstæðisbaráttuna
og minnkandi vægi þjóðemishyggju
almennt í íslensku þjóðlífi.
Ungt fólk nútímans mun vafalaust
finna annað áhugavert í skáldskap
Jónasar en sú kynslóð sem óx upp
við draumana frá 1944. Frægasta ljóð
Jónasar, fsland, er til að mynda tómt
bull, svo notað sé orðfæri Guðmund-
vndra Thorssonar. Ljóðið ísland
er auðvitað samgróið íslenskri menn-
ingu, en sagan hefur leikið innihald
þess grátt. Rómantísk þjóðernis-
hyggja á 19. öld jafnt hér á landi sem
annars staðar hefur yfir sér blæ sög-
unnar um Þymirós. Jónas Hallgríms-
son var í hlutverki prinsins hugum-
prúða sem kyssti hina íslensku Þymi-
rósu með íslandsljóði sínu svo hún
vaknaði upp frá sex hundruð ára
svefni. Þessar forsendur em nú horfn-
ar og ljóðið merkingarlaust.
Oft er sagt að öll saga sé samtíma-
saga í þeim skilningi að hver kynslóð
skrifi söguna út frá sínum sjónarhóli
og sínum hugmyndaheimi. Þegar
hugmyndaheimur Fjölnismanna og
nútíma Evrópusinna mætast, verður
sagan að sjálfsögðu skrifuð á annan
hátt en fyrrnm. Hefðin verður þó ekki
umflúin með öllu, mýtan er enn hluti
af okkur: hún ól okkur upp.
Hin óumflýjanlega endurskoðun
íslenskrar þjóðemishyggju er þegar
hafrn af krafti og mun þegar yfir líkur
umtuma sjálfsskilningi þjóðarinnar.
Ný staða í alþjóðamálum, bylting í
samskipun og þögult streð fræði-
manna á bókasöfnum og skjalasöfn-
um vinnur sitt verk hægt en ömgg-
lega. Sá mæti Fransmaður Renan
sagði fyrir meir en 100 ámm að for-
sendan fyrir því að vera þjóð væri að
misskilja sögu sína. Líklegt er að
merking þjóðarhugtaksins breytist
stórlega á næstu áratugum, og þjóð-
emishyggjan heyri sögunni til eftir
200 ára litríkan feril.
Hvað verður þá um ástmögur þjóð-
arinnar? Að lokinni afhelgun ís-
lenskrar sjáfstæðisbaráttu mun Jóni
Stefánssyni sjálfsagt verða að þeirri
ósk sinni að skrifaðar verða merkar
ævisögur Jónasar. Kolbrún Berþórs-
dóttir mun einnig fá nóg að gera við
að verja ástina sína, sinn Jónas. Af-
helgun Jónasar er veiðileyfi á ólíkar
túlkanir og „helgispjöll" - alveg gríð-
arlegt bull. Menn munu vaða elginn,
láta vaða á súðum - láta vaða. Bulla.
Höfundur er stjórnmálafræðingur.
„Hin óumflýjanlega endurskoðun íslenskrar
þjóðernishyggju er þegar hafin af krafti og
mun þegar yfir líkur umturna sjálfsskilningi
þjóðarinnar."
h i n u m e < i n
FarSide" eftir Gary Larson.
Nú er búið að auglýsa
starf sveitarstjóra á
Hvolsvelli, sem ísólfur
Gylfi Pálmason, nýkjörinn
þingmaður Framsóknar,
gegndi við góðan orðstír.
Sveitarstjórastarfið á Hvol-
svelli þykir greinilega góð-
ur biti: hátt i 50 sóttu um
stöðuna. Nema mönnum
þyki staðan ávísun á enn
frekari vegtyllur í tilver-
unni...
Rekstur margra héraðs-
fréttablaða hefur gengið
erfiðlega að undanförnu.
Nú var eitt yngsta héraðs-
fréttablaðið að koma út í
síðasta sinn, Eyfirska frétta-
btaðií), sem hóf göngu sína
á Dalvík í fyrra. Um var að
ræða vikublað sem Pröst-
ur Haraldsson, gamal-
reyndur blaðamaður, rit-
stýrði. í síðasta tölublaðinu
lýsir hann áhyggjum yfir
því hve rekstur óháðra hér-
aðsblaða gangi illa, „en
vonandi kemur sá tími
aldrei að þessir nauðsyn-
legu fjölmiðlar gefast end-
anlega upp fyrir markaðs-
lögmálum sjónvarpsdag-
skránna"...
Við erum þegar búin að
segja frá nokkrum ís-
lenskum skáldverkum sem
væntanleg eru síðar á ár-
inu. Nú heyrum við að
næstum full-
víst sé að þau
Ólafur
Gunnarsson
og Steinunn
Sigurðar-
dóttir sendi
frá sér skáld-
sögur. Þar
ættu að vera
forvitnileg
verk á ferð...
r
Inýju Fréttabréfi Kvenna-
listans er talsverð úttekt í
kjölfar auðmýkjandi kosn-
ingaósigurs. Starfshópur
tilgreinir fjölmargar ástæð-
ur fyrir ósigrinum: aðrir
flokkar hafi „stolið" stefnu-
málunum, Þjóðvaki hafi
haft svipaðar áherslur og
þar að auki konur í fremstu
víglínu. Þá er og sagt að
framboðsmál á Reykjanesi
hafi „áreiðanlega haft
slæm áhrif, enda fjölmiðlar
fúsir að dreifa ásökunum
um klíkuskap, skipulags-
leysi, kúgun og ofbeldi"!
Flokkskonur velta líka fyrir
sér hvort útafskipta-
reglan svokallaða sé
gengin sér til húðar
og hvort sérstaðan
hafi gufað upp þegar
Kvennó tók þátt í
Reykjavíkurlistanum
og Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir varð
borgarstjóri. Síðust
en ekki síst í na-
flaskoðun kvenna er
sú spurning hvort þær séu
orðnar „of hefðbundnar"
þarsem ýmsum hafi þótt „-
vanta fjörið og ferskleikann
í kosningabaráttuna".
Væntanlega munu þing-
konur Kvennó fylgja þessu
eftir með geggjuðu fjöri
næstu fjögur ár...
„Ókei, Sæmi. Það getur vel verið að ég hafi ekki hitt neinn
þeirra, en get þó allavega huggað mig við það, að ég náði að
rústa gjörsamlega veisluhaldinu hjá þessum helv... froskum!"
fimm á förnu
Hversu gamall verður Clint Eastwood í dag? Rétt svar: Hann á 65 ára afmæli
m e n n
Voðalega skapvondur Frakki
skrifar í DV í gær um íslenska frægð
og frama og er að reyna halda því
frani að heimsbyggðin standi ekki á
öndinni ár og tíð,
fyrr og síð yfir íslenskum frægðar-
konum og -mönnum.
Oddur Ólafsson var í hörkustuði Á vídavangi
íTímanum ígær.
Maðurinn er svo blindaður af
frönskum menningarhroka að hann
heldur því jafnvel fram að flestir
landa sinna viti ekki einu sinni að
Frakkar urðu heimsmeistarar í göf-
ugustu íþróttagrein allra tíma, hand-
boltanum, í frábærlega vel skipu-
lagðri keppni í fremsta boltaleikja-
og kraftlyftinga-mannalandi heims.
Oddur enn á flugi.
Er einsog að skylmast með
vasahníf við mann með sverð.
Lúövík Friðriksson kaupmaöur í Kársneskjör um
samkeppni við stórmarkaöina. Kópavogspóstur-
inn.
Brot á leikreglum stóra bróður
í Evrópu verða vart tekin neinum
vettlingatökum. Því má allt cins
búast við því, ef ritstjóri Vestfirska
fréttablaðsins fylgist ekki nógu
grannt með nafnskírteinum sölu-
fólks, að þá verði hann settur
á bakvið lás og slá.
Höröur Kristjánsson í leiðara Vestfirska frétta-
blaðsins um áhrif frá tilskipunum ESB um vinnu-
vernd barna og unglinga.
Margar reynslusögur mætti segja af
kvennalistakonum, sem lentu í losti
hér og þar um landið.
Fréttabréf Kvennalistans, þarsem fjallað var um
þá stund á kosninganótt þegar flokkurinn datt af
þingi.
Villtir á
Vefnum
Jæja, þá er mestur hrollur loks horf-
inn úr Villtum eftir brokkgenga helgi,
Atró-geimið farið að rifjast upp í dít-
eils, menn að mestu hættar að sítera
í Jónasar-tribjútinn, blúsgrúvið
mánudagsins bölvaða að baki og
Ámundi mættur á klakann, undar-
lega fölur á vangann eftir velheppn-
aða hálfraraldarafmælisheimsókn til
Spanjóla. Sjagga, sjagga, sjagga,
sjagga, sjagga, sjagg! Hann tók í
höndina á mér, heilsaði mér! Jamm.
Fínt. Og Creation Records nefnist
breskt tónlistarútgáfufyrirtæki sem á
snærum sínum hefur eyrnakonfekts-
gerðarmenn á borð við þá sóma-
kæru öðlingsdjammara sem skipa
súpergrúppurnar Oasis, The Boo
Radleys og The Jazz Butcher Con-
spiracy. Allt um Creation og böndin
sem Villtir elska svo heitt er að finna
á heimasíðunni http://www.mus
icbase.co.uk/music/creation þar-
sem sæberlistagoðið Ed Ball segir
hina 12 ára sögu Creation í mátulegu
máli og meitluðum myndum. Meðal
innihalds eru dagbókarbrot Martin
Carr úr TBR frá upptökum Wake Up!
hvar hann segir frá mikilvægi þess
að stútfylla ísskápa í hljóðverum af
bjór og svo framvegis. Helgi :
Gefðu okkur grið - fyrir grænum
frið! Jömmí, jömmí...
Snorri Þórisson, fram- Gerður Gunnarsdóttir,
kvæmdastjóri: Hann er sjö- fiðluleikari: Gamli sjannörinn
tíuáraídag. verður sjötíuogfjögurra ára.
Baldur Stefánsson, skóg- Ásta Garðarsdóttir, móðir:
ræktarbarþjónn: East- Hannersjötíu áratöffari.
wood..., þessi sköllótti með
sleikjóinn? Er hann ekki jafn-
gamalJ Morgan Kane?
María Roff, vegfarandi:
He’s seventy years old... &
there goes a real man!
veröld ísaks
Jean Marie Collot d'Herbois
(1750-1796) var kannski ekki tilþrifa-
mikill eða yfirhöfuð frambærilegur
leikari. Og það getur vel verið að
áhorfendur í Lyons í Frakklandi hafi
verið í fullum rétti þegar þeir gerðu
eitt sinn aðsúg að honum með for-
mælingum og óbótaskömmum - í
miðri leiksýningu - eftir hörmulega
frammistöðu á sviðinu. En það verður
þó að viðurkennast að það var ákveð-
inn stíll yfir Collot d'Herbois þessum;
stíll sem hann sýndi glögglega þegar
hann sneri afturtil Lyons sem valda-
mikill dómari og hafði aðeins eitt í
huga: Hefnd! Það var sambyltingar-
maður hans, böðullinn Robespierre,
sem skipaði Collot d'Herbois og á
skömmum tíma náði leikarinn mis-
heppnaði að hefna óbilgjarnrar gagn-
rýninnar svo um munaði með því að
senda um sex þúsund borgara Lyons
rakleiðis undir velbrýnda fallöxina.
Það er jafngott að tilfallandi fórnar-
lömb Súsönnu okkar Svavarsdóttur
öðlist ekki slík völd í náinni framtíð...
Byggt á toamc Asimov's
r'' Book offacts.