Alþýðublaðið - 27.06.1995, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐHD
ÞRIÐJUDAGUR 27. JÚNÍ1995
m e n n i n g
■ Olafur Jóhann Olafsson hefur notið mikillar velgengni á
ritvellinum og allar skáldsögur hans orðið metsölubækur. Is-
lenska ritdómara hefur hinsvegar greint stórlega á um verk
Ólafs Jóhanns. Norskir kollegar þeirra virðast hinsvegar nokk-
uð sammála um ágæti skáldsögunnar Fyrirgefning syndanna
sem nýverið kom út í Noregi
r
Olafur Jóhannfær
fína dóma í Noregi
Fyrirgefning syndanna eftir Ólaf
Jóhann Ólafsson kom nýverið út hjá
Gyldendal í Noregi undir heitinu
Syndenes forlatelse. Dómar í þarlend-
um blöðum hafa verið einkar lofsam-
legir. Þar er Ólafur Jóhann sagður
vera einn fremsti og athyglisverðasti
rithöfundur Islendinga af yngri kyn-
slóðinni. Gagnrýnendurnir segja að
erfitt sé að leggja bókina frá sér, sagan
sé mjög dramatísk og veki lesandann
til umhugsunar. Fyrirgefning synd-
anna hefur nú komið út í Bandaríkjun-
um, Englandi og Noregi. Hún hefur
hvarvetna fengið góða dóma. f haust
er fyrirgefning syndanna væntanleg í
Þýskalandi, Frakldandi og Danmörku.
„Skáldsaga um mannlegar
ástríður"
Vigdis Moe Skarstein segir í um-
sögn sinni í Adresseavisen að Fyrir-
gefning syndanna sé sterk skáldsaga
um siðferðilegan vanda manns og um-
breytingu hans og um refsingu sem
felist í ævilangri angist út af syndum
sem hann hafi drýgt í fortíðinni. Hún
segir að hægt sé að lesa Fyrirgefningu
syndanna eins og sakamálasögu en
samspil mannlegra tilfmninga og þess
ástands sem stríðið hafi skapað gefi
tilefni til margs konar túlkunar. í lok
dómsins segir Vigdis Moe Skarstein:
„Eðlisfræðingurinn Ólafúr Jóhann Ól-
afsson hefur skrifað skáldsögu um
mannlegar ástríður, vanmátt, drottnun-
argirni og einmanaleika þannig að
engu er líkara en kalt vatn renni milli
skinns og hörunds lesandanum. Um
leið veitir höfundurinn innsýni í sam-
band persónanna og vekur með því
einnig samúð lesandans. Fyrirgefning
syndanna er bók sem erfitt er að
leggja frá sér fyrr en að lestri loknum.
Sniglaveislan, sem er þriðja skáldsaga
Ólafs Jóhanns, kom út á Islandi 1994.
Ég hlakka til að fá norska þýðingu
hennar í hendur, vonandi sem fýrst“.
Djöfull í New York
Fyrirsögnin á gagmýni Lars Helge
Nilsen í Bergens Tidende er „Djöfull í
New York“ en þar segir að Fyrirgefn-
ing syndanna sé þess fullkomlega verð
að vera lesin en hins vegar sé ekki
auðvelt að skrifa um hana gagnrýni
því að sagan gefi sjálfri sér langt nef á
lokasíðu bókarinnar. Hann segir enn-
fremur að Ólafur Jóhann skemmti les-
endum með því að dusta rykið af hinni
harmrænu og rómantísku skáldsögu.
„Þjáningar Péturs á gamals aldri eiga .
sér skýringu í ástinni sem hann glataði ö
og grimmilegri hefnd hans á yngri ár- „
um. Það hvemig hann glataði ástinni ..
og sneri baki við heimi æskunnar af ^
hugleysi hefur fylgt honum alla tíð. A »•
árinu 1995 er ekki auðvelt að taka £
þennan gamla, fúla nirfil í sátt á þess- <
um forsendum. Nema þetta sé kald-
hæðni hjá Ólafi Jóhanni, þessi óvænti
endir gæti gefið slfkt til kynna. Skáld-
sagan er í það minnsta skemmtileg og
læsileg svo valið stendur um það
hvort maður vill trúa frásögninni eða
hvort þetta er einfaldlega góð saga“.
Lars Helge Nilsen hrósar kápu-
mynd bókarinnar en það er Ijósmynd
af svartklæddum manni sem er einn á
ferð á götum New York borgar í hríð-
arbyl árið 1947. Hann segir að þetta sé
frábær lýsing á einmana manni.
Maður sem misnotaði líf sitt
Vdrt land segir í gagnrýni sem Nils-
Petter Enstad ritar að hægt sé að lesa
Fyrirgefningu syndanna sem skrifta-
mál manns sem hafi misnotað eigið
líf. „Sagan um Pétur Pétursson gæti
verið saga svo margra okkar, saga um
það hvemig lífið hefði getað orðið ef
maður hefði látið biturleika yfir raun-
verulegri eða ímyndaðri niðurlægingu
stýra gerðum sínum. Kannski eru
skriftamálin það besta sem völ er á í
slíkuin tilfellum?"
Stíllinn knappur, nakinn og
þaulhugsaður
Gagnrýnandi Haugesunds Avis,
Svein Iversen, segir heldur óliklegt að
aðalpersónan í fyrirgefningu syndanna
hljóti aflausn, „því að sjaldan hefur
nokkur höfundur skapað jafn sjálf-
hverfa persónu og Pétur Pétursson þar
sem hann situr gamall og sjúkur í lúx-
usíbúð sinni á Manhattan og bíður
dauða síns“.
Iversen segir að stíll Ólafs Jóhanns
sé knappur, nakinn, þaulhugsaður og
þjóni vel tilgangi sínum. f lok dómsins
segir Iversen að Fyrirgefning synd-
anna sé mjög dramatísk skáldsaga
sem veki lesandann til umhugsunar og
standi framarlega í íslenskum nútíma-
bókmenntum.
Einn fremsti rithöfundur
yngri kynslóðarinnar
Gagnrýnandi Arbeiderbladets,
Kjell Olaf Jensen, segir í ritdómi sín-
um um Fyrirgefningu syndanna að Ól-
afur Jóhann Ólafsson sé einn fremsti
og athyglisverðasti rithöfundurinn af
yngri kynslóðinni á fslandi og það
sem skapi skáldsögu hans algera sér-
stöðu sé einföld frásagnartækni. Sagan
lýsi biturri afstöðu aðalpersónunnar til
lífs og manna en um leið söknuði yftr
því að geta ekki unnað öðru fólki. AU-
ir ljúka gagnrýnendurnir lofsorði á
þýðandann, Jón Sveinbjöm Jónsson.
■ Hver er orsök ófriðarins innan þjóðkirkjunn<
Sæmundur Guövinsson leitaði álits fjögurra s
Deilt um
en ekki k<
Biskup valdalaus meðan sóknarnefndir reka presta og ráða.
Við nýafstaðna prestastefnu urðu
miklar umræður um deilur innan
kirkjunnar. Þar virtist vera af ýmsu
að taka. Prestar hafa deilt innbyrðis
og við biskup, prestar hafa lent í
deilum við sóknarnefndir og kirkju-
kóra og kunnar eru deilur presta
við ríkisvaldið um kaup og kjör.
Biskupinn, herra Ólafur Skúlason,
gerði þessar deilur að umtalscfni við
setningu prestastefnunnar og átaldi
kirkjunnar þjóna fyrir orð og at-
ferli. Alþýðublaðið ræddi við
nokkra sóknarpresta og kannaði
hvort tekist hefði að setja þessar
deilur niður. Prestarnir töldu ekki
rétt að setja deilur um einangruð
tilvik upp sem ófrið innan kirkj-
unnar. Hins vegar fer ekki milli
mála að sú ákvörðun að kalla prest
til þjónustu í Hveragerði en auglýsa
ekki brauðið liefur vaidið fjaðrafoki
meðal presta. Það mál setti skugga
á prcstastefnuna. Biaðið ræddi
einnig við forstöðumann Krossins
og innti hann álits á deilum innan
kirkjunnar.
■ Séra Gunnar Björnsson
Deilt um
köllunar-
ákvæðid
„Ég held að það sé kannski ekki al-
menn ánægja með lögin um veitingu
prestakalla. Það á að vera þannig að
prestar geti sótt um laus prestaköll en
til þess þarf að auglýsa þau. Síðan er
það þetta ákvæði um að sóknamefndir
geti kallað prest til starfa og þegar það
er gert slag í slag án þess að starfið sé
auglýst verða menn beiskir út af því,“
sagði séra Gunnar Bjömsson, sókn-
arprestur í Holti í Önundarfirði.
„Eins og lögin líta út núna er ekki
að sjá að það sé verið að brjóta þau
þótt það sé byijað á að kalla prestinn.
En þama er deilt um lögskýringu því
aðrir vilja lesa það út úr lögunum að
fyrst beri að auglýsa. Ef enginn sækir
að loknum fjögurra vikna fresti þá eigi
þetta köllunarákvæði að koma til
framkvæmda. Það eigi að vera til
vara. En þrátt fyrir að prestaköll séu
auglýst er það ekki lengur svo að um-
sækjendur messi eins og áður var. Þeir
mæta bara fyrir framan fimm gall-
harða skrifstofumenn og em spurðir út
úr. Áður gat söfnuðurinn komið í
kirkju og hlustað á umsækjendur
messa. Núgildandi lög um þetta efni
vom samþykkt á Alþingi 1987 og síð-
an hefúr staðið til að endurskoða þau,“
sagði Gunnar.
En burtséð frá þessu. Um hvað er
deilt innan kirkjunnar?
„Þau skoðanaskipti sem vom hvað
hvössust á prestastefnunni fjölluðu
einkum um þetta sem ég var að ræða
um. Sumir prestar vilja halda köllun-
arákvæði laganna óbreyttu en aðrir
ekki. Þeir sem eru á móti þessu
ákvæði vom hins vegar þeirrar skoð-
unar að kirkjustjómin hefði átt að leið-
beina sóknamefndinni í þessu tiltekna
máli [Hvergerðismálinu] en ekki setja
grænt ljós á að köllunarákvæðinu yrði
beitt. Mér finnst þetta hafa verið helsta
ágreiningsel'nið," sagði séra Gunnar
Bjömsson.
■ Séra Gunnlaugur
Stefánsson
Fjölmiðlar
fylgjast
betur með
„Ég komst ekki á prestastefnuna
sökum anna heimafyrir nú um há-
bjargræðistímann. En ég hef ekki orð-
ið var við að það sé djúpstæður
ágreiningur innan kirkjunnar. Þetta
em fyrst og fremst einstök mál sem
koma upp við veitingu prestakalla af
því lögin em kannski ekki nógu skýr
t