Alþýðublaðið - 13.07.1995, Side 5

FIMMTUDAGUR 13. JÚLÍ1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
I
5
ia (Hauksson) í vinnustofu hans á fimmtu hæð við Suðurlandsbraut í tilefni af sýningum listamannsins í Norræna húsinu og á Mokka
1; hveria einustu línu
gera. Þetta var spuming um að vinna
af heilhug og af sannfæringu. En ég
held reyndar að það sé takmark allra
listamanna." Hógvær.
Það hefur vakið fyrir þér spurn-
ingin hvernig nálgast mœtti við-
fangsefnið, og kannski málverkið
sem slíkt?
„Það merkilega við það var, að
þetta kom eiginlega mikið af sjálfu
sér. Ég vissi tiltölulega fljótt hvemig
ég vildi mála hlutina. Það var ekki
beinlínis eins og ég væri að spekúl-
era í því að mála öðmvísi heldur var
það öðruvísi. Verkið varð að vera
heild, hver einasti fersentimeter varð
að skipta máli.“
En fyrst málaðirðu meira ex-
pressjónískt. Núna ertu farinn að
mála hcegar og þynna
málninguna meira út,
málar í lögum...
Sem svar við þessu
fer Georg Guðni inn í
næsta herbergi og sæk-
ir stóra rúllu, sem hann
leggur á gólfið og flét-
ur þar út. Við blasir
stór mynd af dökku
fjalli, með ljósum lit-
um, gráum, gulum, í
kring. Himinn, jörð,
fjallið. Allt öðmvísi en
það sem hann er að
gera í dag. Pensilförin
eru greinileg, stutt,
snögg. Fléttur, rimlar. Stjómlausara.
„En mótífið hefur líka breyst.“
Segir Georg Guðni. „Eitt stakt fjall.
Þetta er svona monument. En núna
frnnst mér þetta þurfa að vera meira
venjulegt. Hef ekki lengur áhuga á
mónumental landslagi. Vil heldur
eitthvað sem er algerlega laust við
stórfengleika. En á þessu tíma,“ við
horfum á myndina frá námsámnum,
„heilluðu mig stór stök fjöll... „
En þú notar alltaf þennan blá-
grátóna skala, segi ég, enda ekki
ennþá búin að spyrja hann um það
hvort honum hafi aldrei dottið f hug
að mála sólskin. Hann játar því með
semingi. „Svona suddaveður efnis-
gerir hlutina." Blátt, grátt, hvít þok-
an. „Það er eins og rýmið verði þró-
aðra, efniskenndara í rigningu. Mað-
ur finnur betur fyrir því.“ Við ská-
skjótum augunum út um gluggann, á
Esjuna, umvafða þokunni.
Og núna ertu farinn að mála
fleirifjöU, jafnvel dali með ám.
Hann dregur nýtt verk. Grátóna,
hvítt, áin rennur í hlykkjum í áttina
til áhorfandans, til okkar. Úr fortxð-
inni inn í nútíðina... Ekki endilega
landslag, prófa ég.
„Þetta er auðvitað
landslag, en það sem
skiptir höfuðmáli er að
þetta er málverk. Þeg-
ar ég byrja er þetta
spurning um það
hvernig ég legg litina
niður. Ég er að reyna
að tengja saman mál-
verkið sem feming og
myndina. Innihaldið
og efnið. Því maður er
með einhverja mynd á
léreftinu og svö fem-
ing sem er líka partur
af málverkinu. En í
byrjun var þetta tilviljunarkenndara.
- Eg vil hafa algera konsentrasjón í
þessu, leggja allt í hveija einustu línu
og þá er ekki hægt að kasta til hönd-
unum. Það verður að ná línunni alla
leið yfir.“
Þú lyftir ekki penslinum á leið-
inni?
„Jú til að bæta á litinn. En ég
verð samt að halda áfram með
„Mitt takmark var
að vinna sem best
úr því sém ég var
að gera. Þetta var
spurning um að
vinna af heilhug og
af sannfæringu. En
ég held reyndar að
það sé takmark
allra listamanna."
sömu línuna alla leið.“
Við höfum horft á verkið úr fjar-
lægð, en fæmm okkur nú nær. Verk-
ið gerbreytist. Landslagið hverfur inn
í litinn. An verður að hvítum strok-
um. „Áferðin á verkinu er þekkt frá
gamalli tíð.“ Hún er akademísk.
Þú byggir litina smám saman
upp?
,Já. Ég legg lag yfir lag. Lýsi það
kannski. Bæti svo öðru lagi við.
Dekki það. Með tímanum sem fer í
að mála það setur maður svo mikið í
verkið. Með hverju lagi fyrir sig er
tími lagður inn í verkið. Þannig kem-
ur fortíðin inn. Svo leggur maður
nýtt lag yfir og þá er kominn nýr
dagur. Svo heldur maður áfram,
þannig að þetta tekur einhveija mán-
uði.. Það er eins og maður setji
minningar inn í verkið... Það dekk-
ist, svo fer að birta aftur. Litirnir
koma og fara aftur.“ Georg Guðni
talar sífellt hraðar og af ástríðu.
Þetta er líklega ástœðan fyrir
þessari dýpt myndarinnar. Maður
sekkur inn í hana, sérstaklega þeg-
ar horft er á hana úr einhverri fjar-
lœgð. Georg Guðni geiigur frá verk-
inu, aftur fyrir stólana. Eg fylgi á eft-
ir.
,Já, ég held að tíminn skipti máli.
Því með þessum langa tíma leggur
maður meira í það. Þetta er ekki að-
eins spuming um að búa til verkið,
heldur að pæla betur í því sem maður
er að gera.“
Sjálfskoðun kannski? Það mátti
reyna.
„Og dalurinn. Hann er ekki tómur,
heldur er hann fullur. Þetta eins og
þegar við horfum hér út.“ Við lítum
út, yfir á Esjuna hulda hvítri slæðu.
Rigning, súld. Viðeigandi veður fyrir
þetta stefnumót. „Við sjáum jörðina
þar sem hún leysist upp svo það
verður enginn munur á jörðinni og
himninum. Efnið verður loftkennt.
Því er eins farið með dýptina, hún
nær alveg frá því að allt leysist upp,
þama í fjarlægðinni, alveg til okkar.
Það er eins og maður sjái umgerðina,
en síðan sé eitthvað
ennþá aftar. Og það er
partur af því. Hér áður
var meiri snerpa í
verkunum, en núna er
snýst málunin um að
allt verði eitt. Það em
ekki lengur skil milli
himins og jarðar."
Við sökkvum inn í
myndina, eða hún
rennur út.
„Þetta er spurning
um fjarlægð og ná-
lægð.“
Við færum okkur
aftur nær. Svo nálægt
að við hættum að sjá,
dýptir, fjarlægðir.
„Héma lendirðu í efn-
inu. En þegar maður
færir sig aftar hverfur
maður inn í það.“
Við prófum að horfa
frá verkið frá ýmsum
hliðum og á annað
verk, aðeins minna,
sem hangir uppi á
veggnum á móti, fyrir
aftan stólana. Það
breytist eftir því hvar
maður stendur, eftir
því hvemig birtar fell-
ur á það. Það þarf að
finna rétta staðinn.
Horfa á það frá ská -
eða beint á móti -
finna réttu fjarlægðina.. „og þegar
birtan minnkar rökkvar í myndinni."
Hún breytist með ljósinu.
En í millitíðinni var það abstrakt-
ið, geómetrían. Georg Guðni segist
hafa ákveðið að snúa frá henni þegar
honum var bent á að verkin hans líkt-
ust verkum Ad Reinhardts. Ekki
það að þeir hafi verið að fást við líka
hluti. Þvert á móti. ,En honum fannst
óþægilegt að vita af þessum verkum,
svona líkum sínum eigin að forminu
til. Veit líka sjálfur hvemig það er að
eiga „eftirhermur". Finnst það stund-
um óþægilegt. En segir að jafnframt
reki vitneskjan um aðra sem em að
fást við svipuð viðfangsefni, hann
áfram. Koma í veg fyrir að hann
staðni, sitji festur í því sama. Eins og
það sé einhver hætta á því, hugsum
við.
En áður en verkin urðu að hreinni
geómetríu voru það lárétta og lóð-
réttar línur landslagsins, sem urðu sí-
fellt skarpari, hlíðamar brattari og að
lokum var hann farinn að mála himin
og jörð á sitt hvorn flötinn. En þá
voru verkin líka orðin svo stór, of
stór, að mati Georgs Guðna, sem
sjálfur vill hafa lítil verk heima hjá
sér. Of stór, svo.hann varð að
minnka þau. Þau urðu geómetrísk.
En það gekk ekki alveg upp. Hann
ákvað að snúa sér aftur að landslag-
inu. Segir að það hafi verið átak.
Hann var ekki viss um að honum
tækist það. Að hann gæti málað fjöll.
Svo hann fikraði sig áfram. Sýnir
mér lítið olíumálverk af stöku fjalli.
Síðan annað. Fleiri fjöll. Þetta tók
tíma. Langan tíma. Heilt ár. Að lok-
um málaði hann Ónefnd VII árið
1992 sem er á sýningunni á Kjarvals-
stöðum. Eftir það gat hann haldið
áfram. Mér dettur samt í hug að
spyrja hann hvort honum hafi ekki
dottið í hug að reyna við eitthvað
annað en fjöll. Fígúrur? Portrett?
Og viti menn. Georg Guðni dregur
upp ljósmynd af sjálfsmynd. Hann
hafði reynt. En það hentaði honum
ekki. Landslagið á í honum, sjálfu
borgarbaminu, svo sterk ítök að hann
fyllist reglulega útþrá. Nei, hann þarf
alls ekki að komast af landi brott.
Finnst hann ekkert hafa út að gera
nema þegar hann á að setja þar upp
sýningar. Finnst óþarfi að vera áffam
eftir opnun. Hann þarf að komast út í
náttúruna. Út í sveit. Upp á hálendið.
Það er hans útþrá. Við skiljum af
hveiju Georg Guðni málar landslag.
Hann er hluti af því. Georg Guðni og
landið eru eitt.
En sólin? Hann er
búinn að útskýra það
hvers vegna hann
heillast meira af sudd-
anum. Þegar allt verð-
ur efniskennd. Eins og
skýrist. - Þá eru álf-
konur lfka á ferð.-
Kemur mér samt á
óvart með því að draga
fram, enn eina mynd-
ina. Að þessu sinn sól-
skinsbjarta. Eða öllu
heldur vota. Gula.
„Maður sér það héma
hvað grasið á íslandi
er í rauninni gult.“
Vorið. Þetta er mynd
af vori. Gulu grasi.
Gulum mosa. Sem
verður rauður í for-
grunninum. Dalurinn
opnari. Ekki lengur
þröngur. Það hefur
stytt upp. í bili að
minnsta kosti. Og
klukkutíma síðar,
þegar ég er á leiðinni
niður í bæ, hefur
þokunni létt af
Esjunni. Himininn
blánað. Kannski sólin
sé á næsta leiti?
Allavega opnar Georg
Guðni sýningu í
Norræna húsinu
15. júlí, sýnir fram að því á Mokka.
Þar má kæta sinnið hvort sem
heiðríkja er eða þoka. ■
„Já. Ég legg lag
yfir lag. Lýsi það
kannski. Bæti svo
öðru lagi við. Dekki
það. Með tímanum
sem fer í að mála
það setur maður
svo mikið í verkið.
Með hverju lagi fyr-
ir sig er tími lagður
inn í verkið. Þannig
kemur
fortíðin inn. Svo
leggur maður nýtt
lag yfir og þá er
kominn nýr dagur.
Svo heldur maður
áfram, þannig
að þetta tekur
einhverja
mánuði... Það
er eins og maður
setji minningar
inn í verkið..."