Alþýðublaðið - 13.07.1995, Blaðsíða 8

Fimmtudagur 13. júlí 1995
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
rwmiRiMM
104. tölublað - 76. árgangur
■ Srebrenica fallin í hendur Bosníu-Serbum
„Pad blasir við styrjöld
upp á líf og dauða"
- ef friðargæsluliðið fer alfarið frá þessu landsvæði, segir Amór Hannibalsson prófessor í samtali við Gudrúnu Vilmundardóttur.
Arnór Hannibalsson: Venjulega er styrjöld háð með einhverju skilgreindu
markmiði, en ekki bara sisvona. Vesturlöndin, eða Sameinuðu þjóðirnar,
hafa verið að skipta sér af þessu, án þess að skilgreina markmiðið með
afskiptum sínum.
Bosnfu-Serbar höfðu hótanir Sam-
einuðu þjóðanna um loftárásir Atl-
antshafsbandalagsins að engu og
héldu áfram sókn sinni að borginni
Srebrenica, sem hefur verið eitt af
sex griðarsvæðum Sameinuðu þjóð-
anna í Bosníu. Þetta yfirlýsta griða-
svæði er nú fallið í hendur Bosníu-
Serbum. Á milli 20 og 30 þúsund
manns eru á flótta úr borginni og
stefna á Tuzla í Austur-Bosníu, sem
hefur verið umsetin í þrjú ár, og er
full af flóttafólki fyrir. Sameinuðu
þjóðirnar lýstu því yfir að friða-
gæsluliðar yrðu kallaðir heim félli
borgin í hendur Serbum. Ef svo fer,
verða mikil tímamót í Balkanskaga-
stríðinu. Friðargæslusveitirnar eru
enn á svæðinu, en nú verður varla
hjá því komist að endurskoða hlut-
verk Sameinuðu þjóðanna í þessu
stríði.
Alþýðublaðið spurði Arnór
Hannibalsson prófessor álits á stöð-
unni.
„Það er erfitt að dæma um þennan
pott, sem sýður í þama. Það líður að
því að það verði þarna tímamót, að
það þurfi að taka ákvörðun. Tæki-
færið gafst þegar stríðið fór af stað,
þá hefði verið hægt að skrúfa fyrir
það. En það var ekki gert, Bosníu-
Serbar og Serbar í Serbíu eru enn þá
í bandalagi þó að það eigi að heita að
landamærin séu lokuð og Serbar í
Serbíu haft ekki aðstöðu til að senda
Serbum í Bosníu vopn og vistir. Það
sem um er að ræða núna er hvemig
Vesturveldin vilja að Bosnía líti út.
Á að skipta henni á milli þjóðerna,
eða á að reyna að koma á einhvers
konar fyrirkomulagi eins og var hér
áður fyrr að þjóðemin bjuggu saman
í friði og spekt. Eftir það sem gerst
hefur síðustu ár er lítil von til þess að
friðsamlegt sambýli komist á. Til
þess þyrfti hörkustjórnarvald, sem
Vesturveldin eru ekki tilbúin að
senda þangað. Næsta skref er þá
spumingin um hvemig eigi að skipta
Bosníu. Hugmynd Serba var að
stofna Stór-Serbíu, sem næði frá
landamæmm Bosníu og Serbíu þvert
yfir Serbíu og yfir austur- Króatíu,
hérað sem heitir Austur-Slavónía og
hérað sem hefur verið kallað Kraína.
Vesturveldin virðast hafa verið að
hneigjast að því að láta það ekki
verða, en ef það á ekki að verða, þá
verður að grípa til einhverra aðgerða.
Það táknar hemaðaraðgerðir."
Sem sagt: að Atlantshafsbanda-
lagið blandi se'r í átökin?
„iá. En hershöfðingjar Vesturveld-
anna hafa margsinnis lýst því yfir að
styrjöld sem yrði háð í þessu fjöllótta
landi kostaði of mörg mannslíf.
Styrjöldin yrði vissulega mannfrek í
liði þeirra sem berjast á jörðu niðri,
en það eru nú líka til flugvélar. I
Persaflóastríðinu sögðust þeir að
minnsta kosti hafa getað miðað út
skotmörk og hitt þau með nánast
fullkominni nákvæmni. Án þess að
maður sé skyldugúr til að trúa því.
Það ætti að vera hægt að þyngja vog-
ina öðrum megin, með svona að-
gerðum. Ef Vesturveldin ætla að
halda áfram að halda að sér höndum,
þá er sú leið til að vopnasölubanninu
verði aflétt á báða aðila, og stórveld-
in styðji annan aðilann, væntanlega
þá múslima, með ráðum, dáð, vopn-
um og vistum. Þetta yrði hörkustyrj-
^ild núna í vetur sem framundan er.
*Það eru engir kostir góðir.“
Hvað blasir við ef Sameinuðu
þjóðirnar kalla friðargœslusveitirn-
arheim?
„Það blasir við styrjöld upp á líf
og dauða ef friðargæsluliðið fer al-
farið frá þessu landsvæði. Venjulega
er styrjöld háð með einhverju skil-
greindu markmiði, en ekki bara si-
sona. Vesturlöndin, eða Sameinuðu
þjóðimar, hafa verið að skipta sér af
þessu, án þess að skilgreina mark-
miðið með afskiptum sínum. Owen
lávarður margítrekaði að hann væri
raunsæismaður og samþykkti að
Bosníu-Serbar mættu ráða yfir þeim
landsvæðum sem þeir hefðu þegar
helgað sér með hervaldi. Nú er hann
farinn frá, og núverandi fulltrúi Sam-
einuðu þjóðanna í Bosníu hefur
aldrei skilgreint afskipti samtak-
anna.“
Friðargœsla Sameinuðu þjóð-
anna hefur ekki gengið sem
skyldi...
„Friðargæslulið er ekki til neins
nema báðir aðilar hafi ákveðið
vopnahlé. Friðargæsla á að sjá til
þess að vopnahlé séu virt. Enginn
hefur lengur tölu á öllum þeim
vopnahléum, sem hafa verið gerð í
Bosníu undanfarin ár, og þau hafa
aldrei verið virt. Þar af leiðandi er
friðargæsluliðið auðvitað í miklum
vandræðum, því það má hvorugan
aðilann styðja. Friðargæslusvæðin
núna eru eyjar, innan landsvæðis
sem Serbar hafa helgað sér. Það er
ein spurningin hvort það tilheyri
framtíðarskipan mála í Bosníu að
hafa slíkar eyjar, eða hvemig landa-
mæri serbneska yfirráðasvæðisins
eiga að líta út. Þetta eru spumingar
sem þarf að svara um leið og friðar-
gæsluliðið fer út, sem virðist
líklegt."
Hvernig stendur á vandrœða-
gangi stórveldanna?
„Það eru meðal annars draugar
fortíðarinnar. Þjóðverjar hafa hikað
við að blanda sér í þetta mál af sögu-
legum ástæðum. Hin hefðbundna af-
staða Frakka til Balkanskaga er sú að
styðja Serba, þó hún virðist vera að
breytast. Það er eitt vandamálið, að
stórveldin Þýskaland, Bretland,
Frakkland og Bandaríkin komi sér
saman um styrjaldarmarkmið. Að
þau komi sér í fyrsta lagi saman um
að grípa til aðgerða, og skilgreini svo
nákvæmlega markmið þeirra og
hvemig þau hugsa sér framtíðina.“
Hvernig er hœgt að hugsa sér
framtíðina?
„Það eru tvær meginstefnur sem
rekast á. Annars vegar hin gamla
góða regla um sjálfsákvörðunarrétt
þjóða - en sú regla gæti í sjálfu sér
verið forskrift að allsherjar upplausn
í Evrópu, því landamæri fara óvíða
eftir þjóðemum. Hins vegar er hug-
myndin um friðsamlega sambúð
þjóðerna innan sama ríkis. En það
virðist vera fjarlægur draumur. Menn
hafa ekki komist að niðurstöðu um
hvemig eigi að draga línumar inn á
landakortið, hvernig eigi að skipta
svæðinu á milli þjóðanna. Þær þjóð-
ir, sem nú berjast, hafa lifað þama í
sátt og samlyndi allar aldir fram á
þennan dag. Það var ákveðin klíka
sem vann að því að koma styrjöld-
inni af stað. Sú klíka naut alltaf, og
nýtur líklega enn þá, stuðnings yftr-
valda í Belgrad, og þau yfirvöld em
ekkert annað en gamli kjami komm-
únistaflokksins. Ef það á að verða
friður á Balkanskaga verður að byrja
á því að draga vígtennumar úr þess-
um valdamönnum. Milosevic var
alltaf leiðtogi kommúnistaflokksins,
þangað til hann varð þjóðemissinni á
einni nóttu. Valdamarkmiðin hafa
ekki breyst. Vesturveldin hafa ekki
vilja beita sér fyrir því að koma mál-
um þannig fyrir að valdamaskínan í
Belgrad missi sína valdastöðu. Það
hnýtast þarna saman svo margir
þræðir. En á endanum verður auðvit-
að að leysa hnútinn. Eða höggva á
hann.“
Það er líklegt að höggvið verði á
hnútinn með allsherjar styrjöld
nœsta vetur?
„Fólk á Balkanskaga hefur búið
við styrjaldarástand í fjögur ár. Mað-
ur horfir með hryllingi til næsta vetr-
ar, ef hann á að helgast allsherjar
styrjöld. Það yrði barist til síðasta
blóðdropa, og þá hugsun er erfitt að
hugsa til enda. Venjulega eru styrj-
aldir réttlættar með því að þær séu
neyðarúrræði á leið til friðar, en
vonin um varanlegan frið að
lokinni styrjöld á Balkanskaga í
vetur er lítil." ■
■ Klúbbur Listsumars '95
og Karólínu í Deiglunni á
Akureyri í dag
Djass,
djass,
djass...
Klúbbur Listsumars ’95 og Karól-
ínu í Deiglunni er eitt af þeim atriðum
sem verið hafa jafn gríðarlega vinsæl í
sumar og í fyrra — á Listsumri ’94.
Djasstríóið Skipað þeim leggur sitt af
mörkum til klúbbsins og leikur í
kvöld, fimmtudag, í Deiglunni klukk-
an 22:00. Aðgangur er ókeypis.
Ásamt djasstríóinu, sem skipað er
Gunnari Gunnarssyni píanóleikara,
Jóni Rafnssyni kontrabassaleikara og
Árna Katli trommuleikara, munu
koma fram Ragnheiður Ólafsdóttir
söngkona og Gunnar Ringsted gítar-
leikara.
Það er verður að teljast fengur fyrir
Skipað þeim að fá Gunnar til liðs við
sig þarsem hann hefur á síðustu árum
getið sér gott orð fyrir djassgítarleik
með fjölda hljómsveita — og spilað
með þeim bæði djass- og dægurlög.
Flateyjardagar hefjast í dag
Vestfjarðavíkingurinn,
sýningar og sjóferðir
„Það er ákveðið að hafa svokall-
aða Flateyjardaga frá og með 13.
júlí og til loka ágúst. Þessir dagar
byrja með aflraunamótinu Vest-
fjarðavíkingurinn þar sem flestir
sterkustu menn landsins reyna með
sér. Á laugardaginn verða síðan opn-
aðar málverka- og ljósmyndasýning-
ar og sögusýning verður sett upp,“
sagði Guðmundur Lárusson, for-
stjóri Breiðafjarðarferjunnar Baldurs,
í samtali við Alþýðublaðið.
Flateyjardagar voru haldnir í
fyrsta sinn í fyrra og þóttu takast vel.
Þá var aðeins um eina helgi að ræða
en nú stendur hátíðin í sex vikur.
Margir hafa lagst á eitt um að koma
á þessum Flateyjardögum.
„Við vitum að það geta ekki allir
komið í einu til að sjá þessar sýning-
ar og því ákveðið að láta þær standa
í sumar. í veitingastofunni Vogi
verður sýning á gömlum ljósmynd-
um úr safni Olafs Steinþórssonar.
Þetta eru myndir af atburðum og íbú-
um fyrri ára í Flatey. I kirkjunni
verður sýning á myndum úr safni
Þorsteins Jósepssonar. Þar er um
að ræða sölusýningu á ljósmyndum
af byggðinni í Flateyjarhreppi /yrir
og um miðja öldina. Þá er Árni
Elfar með sölusýningu á málverkum
og teikningum frá Flatey,“ sagði
Guðmundur.
„Þá er sögusýningin dálítið sér-
stök. Hún er á stórum spjöldum sem
standa úti og þar er rakin saga
byggðarinnar, húsanna og persónu-
lýsing íbúa fyrri alda í máli og
myndum. Það er einnig leiðarlýsing
á þessum spjöldum og ég tel þetta
mjög áhugavert efni. Helgina 11. til
13. ágúst verður síðan aðaldagskrá
Flateyjardaga. Þá verður margt til
skemmtunar, meðal annars leiksýn-
ingar úti og inni, lúðrasveit, kórsöng-
ur, einsöngur og tónleikar. Flateyrar-
ferðir eru með sérstakar skoðunar-
ferðir í úteyjar í sumar og einnig er
séð um leiðsögn í Flatey fyrir farþeg-
ana,“ sagði Guðmundur Lárusson.
Breiðafjarðaferjan Baldur býður
upp á tvær ferðir daglega til Flateyjar
í sumar, hvort sem farið er frá Stykk-
ishólmi eða Bijánslæk. Farþegar geta
haft tveggja tíma dvöl í eynni minnst
en einnig dvalið þar heilan dag. Þeir
sem vilja vera lengur geta fengið
gistingu í íbúð, svefnpokaplássi eða “
tjaldað. Veitingastofan Vogur selur =
heita og kalda rétti. Að sögn Guð- f
mundar Lárussonar er ferðamanna- “
straumurinn nú kominn á fullt skrið
og er sívaxandi áhugi á ferðum til
Flateyjar. „Þar er allt annar heimur
en sá sem blasir við þegar fólk
fer Þingvallahringinn," sagði
Guðmundur.
Guðmundur Lárusson: Ferða-
mannastraumurinn er nú kominn
á fullt skrið og sívaxandi áhugi er
á ferðum til Flateyjar. „Þar er allt
annar heimur en sá sem blasir við
þegar fólk fer Þingvallahringinn."