Alþýðublaðið - 08.11.1995, Side 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 8. NÓVEMBER 1995
Martröð siðapostulans
Vilhjálmur Þorsteinsson vand-
ar mér, og öðrum Hafnarfjarðark-
rötum ekki kveðjurnar í Alþýðu-
blaðinu 2. nóvember. Ég hafði
leyft mér að leggja fyrir hann
nokkrar spurningar um fjármála-
stjórn og innri mál Alþýðuflokks-
ins. Reyndar ætlaði ég mér að birta
greinina í Alþýðublaðinu, og Vil-
hjálmur eðlilega hissa á því að ég
skuli hafa valið Morgunblaðið til
birtingar. Best er að byrja á að
upplýsa Vilhjálm um þetta. Grein
minni var hafnað af ristjóra blaðs-
ins, Hrafni Jökulssyni. Hún hafði
beðið hjá honum í viku áður en ég
sendi hana til Morgunblaðsins og
þá eftir að Hrafn hafði sagt mér að
hann hefði fyrir því orð háttsettra
manna í flokknum að greirin yrði
stöðvuð.
Pallborðið |
Magnús
Hafsteinsson
skrifar
Viskubrunnur Vilhjálms
Vilhjálmur byrjar sitt yfirklór
með því að halda því fram að skrif
hans um Sigurð Arnórsson gjald-
kera Alþýðuflokksins hafi ekki
verið aðalatriðið í greininni. Ég
spyr hvers vegna var nafn Sigurðar
Arnórssonar það eina sem var feit-
letrað í greininni, ef það var auka-
atriði?
Ég verð að segja að skrif Vil-
hjálms og palladómar um fyrrum
starfsmenn og fyrrverandi gjald-
kera flokksins eru afar óviðeig-
andi. Þá efast ég um að Vilhjálmur
sé hæfur til þess að dæma um fjár-
málastjórn og gjaldkera flokksins
með því að lesa einungis skýrslu
gjaldkera á flokksþingum undan-
farin 10 ár. I fyrsta lagi hefur mér
verið tjáð að það sé hefð að gjald-
keri geri grein fyrir fjármálum
snemma á sunnudagsmorgnum til
þess að sem fæstir heyri. I öðru
lagi munu reikningar Hokksins á
síðasta þingi hafa verið bráða-
byrgðauppgjör og því efast ég um
að Vilhjálmur hafi séð reikninga
flokksins. Þeir reikningar voru
ekki tilbúnir fyrr en haustið 1994
og nú hefur framkvæmdastjóri
flokksins gert athugasemdir við þá
og lýst yfir að hann geti ekki tekið
ábyrgð á þeim nema að fá aðgang
að fylgiskjölum sem tilheyra per-
sónulegum greiðslum til Sigurðar
Arnórssonar gjaldkera.
I þriðja lagi þykir mér ákaflega
ógeðfelld kveðjan sem fyrrverandi
gjaldkerar Alþýðuflokksins fá frá
Vilhjálmi, en hann telur að hingað
til hafi alþýðuflokksfólk þurft að
skammast sín fyrir fjármál flokks-
ins. Þajna er meðal annarra um að
ræða Ágúst Einarsson prófessor
og þingmann, Geir A. Gunnlaugs-
son forstjóra Marels hf. og Eyjólf
K. Sigurjónsson löggiltan endur-
skoðanda, en skrifstofa hans end-
urskoðar nú reikninga flokksins.
Ég veit ekki betur en að bókhald
hafi verið í lagi hjá þessum mönn-
um og að þeir hafi skilað af sér
nokkuð góðu búi á sínum tíma.
Rukkarinn Vilhjálmur
Vilhjálmur fullyrðir að fjárhags-
áætlun kosningabaráttunnar í vor
hafi staðist prýðilega og hann
kannast ekki við að bókhaldi hafi
verið haldið leyndu. Greinilegt er
að Vilhjálmur er ekki mjög upp-
lýstur um málið. í trúnaðarbréfi,
sem ég og margir aðrir flokksmenn
fengum frá Sigurði Tómasi
Björgvins^yni fyrrum fram-
kvæmdastjóra flokksins, segir að
hvorki hann sem kosningastjóri né
aðrir í kosningastjórninni hafi
fengið aðgang að bókhaldi eða
fjármálum. Ég hef fyrir því heim-
ildir að þeir hafi ekki einu sinni
fengið í hendur fjárhagsáætlun.
I júní síðastliðnum sendi Sigurð-
ur Arnórsson skýrslu til þingflokks
Alþýðuflokksins þar sem gerð er
lausleg grein fyrir fjárhagslegum
nið.urstöðum kosningabaráttu. Á
sameiginlegum fundi þingflokks
og framkvæmdastjórnar í október
vildu menn ræða þessar tölur en
ráðinn endurskoðandi flokksins
sagði skýrsluna marklaust plagg
og vildi ekki ræða hana. Gjaldker-
inn mun ekki hafa séð ástæðu til
að mæta á þennan fund sem nær
eingöngu snerist um fjármál
flokksins. Þá mun gjaldkeri flokks-
ins hafa gefið framkvæmdastjórn
og forystumönnum mjög misvís-
andi tölur um kostnað kosninga-
baráttu. Hvernig getur Vilhjálmur
fullyrt að allar tölur hafi staðist
þegar enginn hefur séð áætlanir né
réttar niðurstöðutölur? Var hann
að dreyma?
Ekki verður heldur hjá því kom-
ist að spyrja Vilhjálm af hverju
Sigurður Arnórsson er nú að rukka
okkur krata í Reykjaneskjördæmi
um nokkrar milljónir, sem hann
segir okkur skulda landsflokknum
úr kosningabaráttunni? Ég hélt að
staðan væri svo góð og allar áætl-
anir hefðu staðist? Er kannski ver-
ið að láta okkur Hafnarfjarðarkrata
borga fyrir eyðslu Vilhjálms og fé-
laga í Reykjavík?
Legið á tölum
Vilhjálmur segist ekki hafa
blandast inn í deilur vegna brott-
hvarfs fyrrum framkvæmdastjóra
úr starfi. Þó er Vilhjálmur einn af
þeim sem nafngreindur er í bréfi
Sigurðar Tómasar, þar sem hann
talar um að sér hafi verið meinaður
aðgangur að fjármálum kosninga-
baráttunnar. f framhaldi er eðlilegt
að spyrja Vilhjálm hvort hann
muni beita sér fyrir því að fram-
kvæmdastjóri flokksins og aðrir í
kosningastjórn fái aðgang að upp-
gjöri og bókhaldi ksoningabarátt-
unnar eða ætlar hann að liggja á
því með Sigurði Arnórssyni?
Vilhjálmur skilgreinir fjárhag
Alþýðuflokksins sem fé einkaaðila
og telur að þess vegna þurfi ekki
að gera grein fyrir launagreiðslum
til Sigurðar Arnórssonar. Hann
ætti þó að vita að meirihluti af ráð-
stöfunarfé flokksins kemur í formi
styrkja frá hinu opinbera. Að auki
hefur Sigurður Arnórsson gengið
fram fyrir skjöldu og lýst því yfir
að hann ætli að hafa frumkvæði að
því að opna fjármál stjórnmála-
flokka. Þetta hefur Vilhjálmur
einnig boðað fyrir hönd Félags
frjálslyndra jafnaðarmanna.
Þá snýr Vilhjálmur út úr þegar
talið berst að umfangi greiðslna og
gagnrýni hans á Guðmund Árna.
Ef taka á skýringu Vilhjálms góða
og gilda væri gaman að vita hvort
umfang greiðslna til Sigurðar Arn-
órssonar, og þeirrar vinnu sem
stendur á bak við greiðslurnar, séu
feimnismál?
Það eina sem ég get tekið undir í
grein Vilhjálms er þegar hann seg-
ir að gjaldkerar sem greiða sjálfum
sér laun eigi að sæta eftirliti. Það
er nákvæmlega þetta sem umræðan
um fjármál Alþýðuflokksins og
Alþýðublaðsins á að snúast um.
Það er nákvæmlega þetta sem Sig-
urður Tómas og fleiri hafa verið að
benda á. Sigurður Arnórsson hefur
greitt sér laun, að því er virðist án
samninga, og án þess að það sé
innra eftirlit til þess að fylgjast
með því. Framkvæmdastjóra
flokksins var neitað um að hafa
slíkt eftirlit með greiðslum til
starfsmannsins Sigurðar Arnórs-
sonar. Það er því eðlilegt að spyrja
Vilhjálm að því hvort hann muni
ekki beita sér fyrir því að slíku eft-
irliti verði komið á og allir þeir
sem koma að þessu máli fái að-
gang að bókhaldi og fylgiskjölum,
þannig að hægt verði að komast að
hinu sanna? Er þetta ekki eðlileg
krafa, Vilhjálmur?
Annað í grein Vilhjálms er
Sem dæmi um stöðu flokksins hér [í Hafnar-
firði] vil ég nefna að hér eru fjármál og fjár-
hagsstaða til fyrirmyndar. Hér er heldur ekkert
verið að pukrast með hlutina og erú fjármálin
opin öllum sem áhuga hafa.
Vilhjálmur tekur reyndar fram
að hann hafi átt ágætt samstarf við
Sigurð Tómas og hefur enga
ástæður til að hallmæla honum. Ég
get tekið undir þetta, enda átti ég
mjög gott og náið samstarf við
Sigurð Tómas á meðan ég gegndi
embætti gjaldkera Sambands ungra
jafnaðarmanna. Hann reyndist
okkur mjög vel, en oft og tíðum
þurfti hann að vera á bremsunni
þegar við leituðum eftir fjárstuðn-
ingi. Allir þeir sem fylgst hafa
með skrifstofu flokksins sáu það
aðhald og þá hagræðingu sem í
gildi voru þegar Sigurður Tómas
var framkvæmdastjóri. Það kemur
því á óvart að Vilhjálmur skuli
eigna Sigurði Arnórssyni árangur í
daglegum rekstri flokksins. Allir
vita að daglegur rekstur Alþýðu-
flokksins hefur fyrst og fremst ver-
ið í höndum Sigurðar Tómasar
undanfarin fjögur ár.
Þrátt fyrir að flokksforystan hafi
í tvígang gefið Sigurði Arnórssyni
siðferðisvottorð og lofað störf
hans, hef ég nýiega heyrt að bæði
Alþýðuflokkurinn og Álþýðublað-
ið séu að komast í greiðsluþrot.
Starfsmenn munu ekki hafa fengið
greidd laun á réttum tíma eins og
verið hefur og ýmsir lánadrottnar
eru orðnir verulega óþolinmóðir.
Vissir þú þetta, Vilhjálmur?
Samningar og eftirlit
Siðapostulinn Vilhjálmur stend-
ur í þeirri meiningu að formaður
flokksins eða formaður fram-
kvæmdastjórnar hafi gert ráðning-
arsamning við Sigurð Arnórsson.
Það mun hins vegar hafa verið
upplýst í æðstu stofnunum ílokks-
ins að enginn slíkur samningur
hafi verið gerður. Þá upplýsir Sig-
urður Tómas í bréfi sínu, að samn-
ingsdrögum Sigurðar Arnórssonar
hafi hreinlega verið hafnað af
tveimur þingflokksmönnum
flokksins.
hreint yfirklór og finnst mér það
sorglegt ef þetta eiga að vera svör
við spurningum mínum. Þeim er
enn ósvarað og ég trúi ekki öðru
en siðapostulinn Vilhjálmur geti
gert betur. Það er ótrúlegt að hann
skuli taka að sér að verja þau
vinnubrögð sem gjaldkeri Alþýðu-
flokksins hefur tíðkað. Allir sjá
siðleysið og hagsmunaárekstrana
sem um er að ræða.
Nótnaborð gjaldkerans
Ekki er hægt annað en að brosa
að því þegar Vilhjálmur telur að
eftirlitshlutverk flokksmanna með
fjármunum flokksins felist í því að
hlusta á upptalningu gjaldkera á
efnahags- og rekstrarreikningi á
flokksþingum. Þegar umræðan er
komin á það stig sem nú er, hljót-
um við að gera kröfu um að fjár-
málin verði rædd á opnum flokks-
stjórnarfundi. Það kann vel að vera
að gjaldkerinn geti spilað á píanó
fyrir Vilhjálm, eins og hann lýsir í
grein sinni. En Vilhjálmur verður
að passa sig á að ruglast ekki á
nótnaborði gjaldkerans og
greiðslunótum flokksins. Ég velti
því fyrir mér hvort gjaldkerinn
hafi spilað fyrir eða með Vilhjálm?
Kannski hefur Vilhjálmur sofnað
við undirleik gjaldkerans og
dreymt reikningana? Sá draumur
er nú orðinn að martröð.
Að lokum vil ég frábiðja mér
þann dónaskap sem Vilhjálmur
hefur sýnt okkur jafnaðarmönnum
í Hafnarfirði og endurtók í grein
sinni. Sem dæmi um stöðu flokks-
ins hér vil ég nefna að hér eru fjár-
mál og fjárhagsstaða til fyrirmynd-
ar. Hér er heldur ekkert verið að
pukrast með hlutina og eru fjár-
málin opin öllum sem áhuga hafa.
Höfundur er formaður
Alþýðuflokksfélags Hafnarfjarðar
Hvorki beinn
né breiður vegur -2. grein
Eftir Svavar Gestsson alþini
Hvað g
Jóni ti
Eg kaus í kveri mínu Sjónarrönd að
fara ekki rækilega út í sögu vinstri-
hreyfingarinnar. Þeim mun undarlegfá
varð það þegar Jón Baldvin lagðist í
sagnfræði í tilefni af útkomu bókar
minnar. I raun fjallaði hann ekki í
greinum sínum um jafnaðarstefnu
Sjónarrandar. Hann kaus að fjalla ekki
um núið. Hann lenti í þeim gamla
pytti að flýja samtíðina með því að
kasta sér til sunds í fortíðinni. En hann
reynir vissulega að skilja þá fortíð
sem við erum báðir hluti af. Jón Bald-
vin spyr: „Eru
einhverjar sér-
stakar skýringar
á því að hver
kynslóðin á fætur
annarri upp á ís-
landi virtist alast
upp í þessum
hjáfræðum, bæði
lesblind á sam-
tíðina og forhert í
afneitun á stað-
reyndum?" „Eru
einhverjar skýr-
ingar á því að
dólgamarxismi
millistríðsáranna
og forstokkun
sovéttrúboðsins
var svona miklu
lífsseigari á Is-
landi en á nálæg-
um pólitískum
breiddargráðum
annars staðar en í
þriðja heimin-
um?“ Og enn-
fremur segir
hann: „Þessi
hugmyndafræði-
lega naglasúpa
var síðan fram-
reidd á lystugari
máta með því að
vegar ekki því að sú reisn sem hann
sýndi og sá styrkur sem hann varð
vinstri hreyfmgunni hefði aldrei getað
orðið til nema vegna þess að ytri að-
stæður hjálpuðu til líka. Meðal annars
hjálpaði Alþýðuflokkurinn til þess að
skapa jarðveg sem var opinn og tók
við þeirri sáningu sem vinstri menn
höfðu forystu um á íslandi á árunum
eftir 1930 þegar Alþýðuflokksforystan
byijaði brottrekstrarsöguna sem hófst
á Einari Olgeirssyni og endaði á
Hannibal Valdimarssyni.
„Kapítalisminn hefur að
vísu ekki hrunið eins og
Marx spáði, en hann hef-
ur molnað niður hægt og
bítandi. í dag er kapítal-
isminn hvergi í fram-
kvæmd hreinn og
ómengaður."
Hann
afgreiðir
veikleika
Alþýðu-
flokksins
með
stóryrðum
í annari grein
sinni um bók
mína færist Jón
Baldvin í aukana
og talar um róm-
antíska þjóðern-
ishyggju og segir
að hún hafi aðal-
lega staðið sam-
an af Danahatri
og þjóðrembu og
hafi alið á tor-
tryggni og andúð
í garð vestrænna
ríkja. Hann talar
um að viðhorf ís-
lenskra sósíalista
hafi verið hindur-
vitni og byggst á
fáfræði og óheið-
arleika, ég endur-
tek í þessum
skrifaða texta
óheiðarleika.
höfuðskáld og andlegir leiðtogar í röð-
um listamanna og skálda gáfu þessari
hreyfmgu yftrbragð þjóðlegrar reisnar
sem sótti styrk sinn í söguleg gildi
sjálfstæðisbaráttunnar." Og hvað
gerðist? Hvað var það sem í raun og
veru réði úrslitum um það að íslensk
hreyfing sósíalista, róttækra vinstri-
sinnaðra jafnaðarmanna, varð jafn-
sterk og raun bar vitni um? Nokkur at-
riði rakti ég í fyrstu grein minni: Rót-
tækir jafnaðarmenn á íslandi fengu
fýlgi vegna þess að þeir a) höfðu tiltrú
alþýðu manna, vegna þess b) að hreyf-
ingin hafði tiltrú þeirra sem vildu
treysta sjálfstæði og menningu ís-
lensku þjóðarinnar og vefria þess c)
að hreyfingin hafði raunsæja stefnu í
atvinnumálum sem meðal annars
skapaði forsendur velferðarþjóðfé-
lagsins. Jón Baldvin telur hins vegar
að Halldór Laxness sé í raun og veru
höfuðsökudólgurinn í þessum efnum.
Það er alveg rétt að Halldór Laxness á
meiri hlut í sögu og þróun íslenskra
sosíalísta og vinstrimanna en nokkur
annar maður á þessari öld - að vísu
við hliðina á Einari Olgeirssyni. En
það er ótrúlega mikil einföldun að for-
maður Alþýðuflokksins skuli ætla sér
að afgreiða alla þessa glæsilegu sögu
íslenskrar verkalýðsbaráttu með því
að segja: Þetta var allt saman Halldóri
Laxness að kenna. Halldór Laxness er
gífurlega snjall rithöfundur og stjóm-
málaleiðtogi; Halldór Laxness er það
nafn á tuttugustu öld sem Jón Sigurðs-
son var á nítjándu öld. Það breytir hins
Þetta er ótrúlegt orðbragð fullorðins
manns og bendir til þess að hann sé að
herða sig upp í að andmæla þeim sjón-
armiðum sem hann telur sig þurfa að
berjast gegn og að sannfæring hans
risti ekki nærri eins djúpt og hann vill
sjálfur vera að láta. Hann segir reynd-
ar að hann hafi ungur maður lagt trún-
að á lærðar bækur Halldórs Laxness
og annarra oddvita sovéttrúboðsins,
eins og hann orðar það, um yfirburði
sovétskipulagsins umfram hnignandi
kapítalisma gömlu nýlenduveldanna,
eins og hann kemst enn sjálfur að orði.
Aftur og aftur kemur það fram að
hann virðist hafa haft fest trú á þetta
kerfi, sovétkerfið á ungum aldri. Það
em athyglisverðar upplýsingar. Hon-
um verður tíðrætt um það í upphafi
beggja greina sinna hvað við eigum
sameiginlegt; og það er margt sem við
eigum sameiginlegt. Meðal annars
það að við viljum vera jafnaðarmenn
en aðferðir okkar em sjálfsagt dálítið
ólíkar. En munurinn á okkur er að
minnsta kosti sá að ég tók aldrei þá trú
á sovétkerfið sem hann virðist hafa
verið haldinn sjálfur. Kannski er hér
því einu að þakka að ég er um hálfurn
áratug yngri en hann. Aðalvandi Jóns
er kannski sá að hann kemst ekki yfir
það í hverju styrkur íslenskra sósíal-
ista liggur og afgreiðir það með stór-
yrðum. En það tekst ekki að afgreiða
veikleika Alþýðuflokksins í sextíu ár
með stóryrðum. Jafnvel þó að þau séu
afar vel heppnuð.