Alþýðublaðið - 12.03.1996, Qupperneq 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 12. MARS 1996
■ Nokkrir listspekúlantar komu saman á Rás 2 fyrir stuttu og ræddu stöðu íslenskr-
ar myndlistar í samtímanum. Þelta samtal hefur vakið miklar umræður og jafnvel
deilur meðal myndlistarmanna. í framhaldi af þessu hafði Magnea Hrönn Orvars-
dóttir tal af listfræðingum og listamönnum og spurði hvort íslensk myndlist væri úr
tengslum við almenning og hvort hún væri rúin öllu skemmtigildi
Er myndlistin
í andófi gegn
almenningi?
í byijun mars hittust í útvarpsþætti Valgerðar MattMasdóttur og Helga Péturssonar
á Rás 2 myndlistarmennimir Hallgrímur Helgason, Þorvaldur Þorsteinsson og Harpa
Bjömsdóttir ásamt Gunnari J. Ámasyni listfræðingi til þess að ræða stöðu íslenskrar
myndlistar í samtímanum. Veltu þau meðal annars fyrir sér hvort myndlistin væri úr
tengslum við raunvemleikann, hvort hún hefði lítið skemmtigildi fyrir almenning og
hvort myndlistarmenn væm ef til vill einir um að njóta listar sinnar og skilja hana.
Myndlistarmenn hafa svarað umræðunni hávæmm röddum og margir ekki viljað
sætta sig við þann áburð að vera í eigin heimi - að ná
ekki til fólksins í landinu. Mun myndlistarheimurinn
hafa nötrað þegar setningar eins og „...myndlistin hefur
verið í andófi gegn almenningi alla þessa öld...“, „.. .það
þarf að fara langt aftur í tímann til að sjá þegar myndlist
var í tengslum við líf fólks... og „...við erum bara
frík“... hljómuðu í ljósvakamiðlinum.
Hallgrímur Helgason
myndlistarmaður og rithöfundur
NýUstasafnið
einsog Mír-
salurínn
„í þættinum var spurt hvort íslensk
myndlist hefði einhver tengsl við
vemleikann. Ég sagði nei, að hún væri
of einangruð í sínu homi og að mynd-
listarmenn væm að gera of prívat hluti
sem koma almenningi ekki við. Af-
sökun listamanna hefur verið, alla
þessa öld, að almenningur sé svo vit-
laus að hann skilji ekki hvað Jista-
mennimir em að gera. Þetta var ágæt
afsökun þegar hún var nýbökuð í upp-
hafi aldarinnar, en nú er hún orðin svo
uppþomuð og hörð að hún er orðin
homsteinninn í þeim vemdaða vinnu-
stað sem myndlistin er. I dag em það
myndlistarmennimir sem em vitlausir
en ekki almenningur. í gamla daga
vom málaramir að vinna með hraunið
en nú eru listamennirnir farnir að
vinna meira með hraunáferð á veggj-
um gallerísins - og hver hefur áhuga á
því? í hugum fólks er Nýlistasafnið
Ingólfur Arnarson. Án titils 1993.
rétt eins og Mír-salurinn neðar í sömu
götu. Það er einhver sértrúarsöfnuður
sem kemur þama saman og hefur enga
skírskotun eða áhrif út í þjóðfélagið.
Nútímamyndlist snýst myndlist en
ekki lífið.
Sem rithöfundur hef ég kynnst
beinni tengslum bókmennta við vem-
leikann og þá finnst manni sárt hvað
myndlistin er í rauninni afskipt og
homreka.
Ég er ekki að meina að listamenn-
imir eigi að selja sig og fara að gera
hluti sem fólkið fflar, einhverja vin-
sældalist, heldur að þeir hugsi aðeins
meira um að vera aðgengilegir, þannig
að þeir geti brotist út fýrir tvö hundmð
manna múrinn. Hvað er list annað en
aðgera hið óskiljanlega aðgengilegt?
I útvarpsþættinum var sagt að tím-
inn hefði hlaupið frá okkur, því við
lentum í tímahraki. Kundera talaði um
það í Ódauðleikanum að klukka
myndlistarinnar hefði slegið tólf á
miðnætti. Mér finnst það stundum
staðreyndin að tíminn hafi hlaupið frá
okkur, að við stöndum eftir og séum
enn að hugsa í skólaspeki sjöunda ára-
tugarins. Fagurfræði íslenskrar mynd-
listar er öll frá þeim áratug. íslenskir
myndlistarmenn fylgjast ekki nógu vel
með.
Hér á íslandi er myndlistin jafnvel
það mikið úr tengslum við raunvem-
leikann að hér hafa ekki komið upp
nein hneyksli eins og í Bandaríkjunum
í kringum Andres Serrano og Robert
Mapplethorpe. Það eru einu tengsl
myndlistar við raunvemleikann nú á
dögum, þegar hún hneykslar."
Gunnar J. Árnason
listfræðingur
Tengslin ekki
verrí en ann-
ars staðar
„Ég get ekkert fullyrt um það hvort
íslensk myndlist er í tengslum við
vemleikann eða ekki, það er ekki hægt
Jón Óskar. Án titils 1996.
að svara þessu í stuttu máli. Þetta fer
að vissu leyti eftir því hvemig maður
skilgreinir veruleikann, út frá hvaða
forsendum er gengið.
Ég er ekki sammála því að myndlist
þurfi endilega að vera í tengslum við
vemleikann. Það er engin krafa. Hall-
grímur og Þorvaldur útleggja þetta
einsog það sé vandamál, að það sé
slæmt fyrir myndlistina að vera úr
tengslum við raunveruleikann. Ég er
ekki tilbúinn að gangast við þeim for-
sendum. Ég veit ekki hvað á að fara
fram á. Eiga listamenn að taka upp
einhvem vinsældamælikvarða? Lista-
menn geta gert hvað þeir vilja- ef
þeim sýnist geta þeir sóst eftir vin-
sældum en það er ekki hægt að gefa
kröfu til þess.
Spurningunni um hvort íslenskir
myndlistarmenn nái til almennings
eða hvort þeir séu einangraðir og
höfði til lítils hóps er því erfitt að
svara. En ég held að íslenskir mynd-
listarmenn séu í betri tengslum við al-
menning en myndlistarmenn annars
staðar. Tengslin mættu vera betri, ís-
lenskir myndlistarmenn mættu ná til
breiðari hóps, en tengslin við almenn-
ing eru örugglega ekki verri hér en
annars staðar.“
PLEASAMT LAUCSHTER,
,;v AND THERE tS NO NEED
Hulda Hákon. Pleasent laughter
and there is no need to offer
sacrifice 1992.
fjöll og fimindi þar sem helst má ekki
sjást í manneskju.
En mér greinir á við Hallgrím um
skemmtigildið. Ég er alls ekki á bandi
Tom Wolfe og þessara popúlista að
setja samasemmerki á milli listar og
skemmtunar. Ég held að það verði
aldrei hægt. Fólk gerir alltof miklar
skemmtikröfur til listarinnar.
Mig langar að sjá myndlist sem tek-
ur á lífinu, á sálfræðistrúktúr okkar Is-
lendinga og þjóðfélaginu. Ég vil að
myndlistarmenn spyiji sig spuminga
eins og hver við séum, hvað liggi að
baki hugsunar okkar og hvert sálarh'f
okkar sé. Þetta vildi ég sjá gert í hvaða
formi sem er - af hispursleysi. Mér
finnst skorta mjög mikið á hispurs-
leysi í íslenskri myndlist; og eins
finnst mér hátíðleikinn hafa verið
að drepa hana. Ég vil að mynd-
listin sé mannlægari."
Tolli
myndlistarmaður
Kolaportið
er veru-
leikinn
„Ég er sjálfur í litlum tengsl-
um við myndlistarkreðsuna hér.
Ég held að sá vemleiki, sem lista-
menn ættu að glíma við og rennur í
gegnum vitund almennings, byggi á
mjög alþjóðlegu andrúmslofti. Það
markverðasta í menningu nú á dögum
em tískusýningar, tónlist og það sem
er að gerast í Tunglinu. Þar sem finna
má sambland af þriðja heims menn-
ingu, úthverfamenningu og sérteknum
íslenskum einkennum.
Ég held að Kolaportið sé sá vera-
leiki sem speglar íslenskan samtíma
best. íslenskir myndlistarmenn eru
langt frá þessu vemleika. Annað hvort
róa þeir á mið nostalgíunnar eða em
gerðir út á miðstýrðar hugmyndir list-
fræðinga. Þar keyra þeir á alþjóðlegri
braut sem er jafn einangruð hvort
heldur sem hún er lókal eða glóbal.
Myndlistin í heiminum er í kreppu
sem einkennist fýrst af miðstýrðu afli
safna og listfræðinga. Almenningur
gegnir algjöru aukahlutverki í því
sambandi. Almenningur er notaður til
að fóðra goðsögnina sem er svo aftur
notuð til að markaðssetja, því á endan-
um gengur þetta allt út á viðskipti."
Halldór Björn Runólfsson
listfrædingur
Vantar
hispursleysi
í myndlist
„Mín skoðun er sú að íslensk
myndlist sé ekki í nógu miklum
tengslum við raunvemleikann. Að því
leyti tek ég undir með Hallgrími; það
vantar mikið uppá að myndlistin sé í
tengslum við lífið í landinu. Mér
finnst þessi landslagsmanía, sem hefur
gengið síðan í byrjun aldarinnar, þegar
Þórarinn B. Þorláksson og Ásgrímur
Jónsson vora helstir listamenn, dæmi-
gerð fyrir að myndlistin er nú slitin úr
tengslum við allt líf. Menn mála bara
Haraldur Jónsson. Parentheses
1994.